«Rekord o‘rnatgan» hofizi Qur’onlar

Alloh taolo shunday marhamat qiladi:

«Yo‘q! U (Qur’on) ilm berilganlar ko‘ksidagi ochiq-oydin oyatlardir ...» (Ankabut, surasi, 49-oyat).

Alloh taolo Qur’onni muhofaza qilishni O‘z zimmasiga olgan. Muhofaza qilish uchun esa olimlarning ko‘ksi – qalbini tanlagan. Ha, Alloh taolo Qur’onni olimlarning qalbida saqlaydi. Axir, insonning qalbidagi narsani kim ham o‘zgartira oladi?! Inson qalbidagi ilmga kim ham zarar yetkaza oladi?! Darhaqiqat, Alloh taolo Qur’onni eng ishonchli joyda saqlagan!

Oyatdagi «ko‘ksi» degan so‘zga yaxshilab e’tibor bering. Bu so‘z arab tilida «صدر» (sadr) deb talaffuz etiladi. Odatda bu so‘z o‘zbek tiliga «qalb, ko‘krak, bag‘ir, yurak va dil» kabi so‘zlar bilan tarjima qilinadi. Biologik nuqtai nazardan «sadr» so‘zini «ko‘krak» va «bag‘ir» deb tarjima qilish to‘g‘riroq bo‘ladi. Chunki «sadr» deganda ko‘krak qafasi sohasi nazarda tutiladi. Ammo bu so‘zning ma’naviy tushunchasi ham bor bo‘lib, qalb ma’nosidan bir oz farq qiladi. Bu ham juda qiziq mavzu. Kelgusida bu nozik tushunchalarga bilan ham to‘xtalamiz, insha Alloh. Lekin bugungi guldastamiz Qur’on hofizlari, xususan, juda kam uchraydigan noyob iqtidor egasi bo‘lgan hofizi Qur’onlar haqida.

Olimlarimiz yuqoridagi oyatni dalil qilib, Qur’on yodlash fazilatli amal bo‘lish bilan birga farzi kifoya ekanini ta’kidlaydilar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Qur’onni hech kimdan o‘rganmaganlar. Balki Alloh taolo har bir oyatni Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning qalblariga joylagan. Qur’on shu tariqa qalbdan qalbga o‘tib, bizgacha yetib kelgan. Qur’onning lafzlari va ma’nolari olimlar, hofizlar va qorilarning qalbida saqlanadi. Qur’onni yozish esa qo‘shimcha saqlash chorasidir.

Shayx Muhammad Abdulhaqq ibn Shoh Hindiy Hanafiy rahimahulloh (v. 1333/1914 y.) yuqoridagi oyatni shunday izohlaydi: «Oyatlarning ma’nolari ochiq-oydin va ojiz qoldiruvchi mo‘’jizakor bo‘lib, hofiz olimlarning qalblarida saqlanadi. Bu ikki jihat Qur’onga xos bo‘lgan xususiyatlardandir. Boshqa ilohiy kitoblarda bunday xususiyat yo‘q. Ya’ni, ular ojiz qoldiradigan darajada mo‘’jizakor emas, shuningdek, ular yoddan emas, balki kitoblarga qarab o‘qiladi».

Shuning uchun ham Qur’oni karim asrlar davomida o‘zgarishsiz o‘z holicha saqlanib kelmoqda. Mulla Ali Qori rahimahulloh (v. 1014/1605 y.) mazkur oyatni sharhlab, shunday degan: «Alloh taolo Qur’on oyatlarini olimlar qalbida shunday saqlaganki, Qur’onga hech kim o‘zgartirish kirita olmaydi».

Qur’onning mo‘’jizakor jihatlari juda ko‘p. Uning asrlar davomida mo‘minlarning ko‘ksida yod bo‘lib kelishi mana shunday mo‘’jizalarning bir ko‘rinishidir. Aslida biror kitobni ipidan ignasigacha yod olish juda mushkil ish. Qur’onning mo‘’jizakorligini qarangki, Alloh taolo Uni yodlashni oson qilib qo‘ygan. Hatto to‘rt-besh yoshli bola ham Qur’onni to‘liq yod olishi mumkin! Nafaqat yod oladi, balki hayotining so‘nggiga qadar Uni ko‘ksida saqlaydi!

Mazkur oyatdan ruhlangan olimlar va mashhur hofizlar Qur’on yodlashda va uni kelgusi avlodga yetkazishda barchaga o‘rnak bo‘lganlar. Hatto shunday qorilar bo‘lganki, Qur’onni tez fursatda yodlash bo‘yicha «rekord» o‘rnatganlar. Quyida ba’zi «rekordchi» hofizi Qur’onlar haqida ma’lumot keltiramiz.

1. Abul Munzir Hishom ibn Muhammad Soib Kalbiy rahimahulloh Qur’onni uch kunda to‘liq yod olgan.

2. Abu Hanifa rahimahullohning shogirdi Imom Muhammad ibn Hasan Shayboniy rahimahulloh Qur’onni bir hafta – etti kunda to‘liq yod olgan.

3. Shohi Murodobod madrasasi va Devband oliygohida bosh mudarris bo‘lib ishlagan Hazrat Mavlono Sayyid Faxruddin rahimahulloh Qur’oni karimni yigirma besh kunda to‘liq yod olgan.

4. Hindistondagi mashhur Devband oliygohining asoschilaridan biri Hazrat Mavlono Qosim Nonutiy rahimahulloh Qur’oni karimni bir oyda to‘liq yod olgan.

5. Hazrat Izzuddin ibn Jamoa rahimahulloh Qur’oni azimni bir oyda to‘liq yod olgan.

6. Mavlaviy Ruhulloh Lohuriy rahimahulloh Makkai mukarramaga kelib, Ramazon oyida, ya’ni o‘ttiz kunda Qur’onni to‘liq yod olgan.

7. Ubaydulloh ibn Ya’qub Hanafiy rahimahulloh to‘rt oyda Qur’onni to‘liq yod olgan.

8. Ibrohim ibn Sa’d rahimahulloh shunday hikoya qiladi: «Xalifa Ma’mun rahimahulloh huzuriga to‘rt yoshli bola keldi. U Qur’onni to‘liq yod olgan ekan».

Mazkur ulamolarning Qur’on hifzida peshqadam bo‘lganlari tahsinga loyiq, albatta. Tabiiyki, sizni «Bu olimlar nima sababdan Qur’onni bu darajada tez yod olganlar? Ularni bu ishga nima undagan?» va shu kabi boshqa savollar qiynayotgan bo‘lsa kerak. Bunday savollarga kelgusida javob topasiz, degan umiddamiz.

Qur’onni shunchaki o‘qimang, Uni tafakkur qiling!

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. Mavlono Shabbir Ahmad Usmoniy. Tafsiri usmoniy (Nashr yili va joyi ko‘rsatilmagan). – B. 1246.

2. Muhammad Abdulhaqq ibn Shoh Hindiy Hanafiy. Al-Iklil ’ala Madorik at-Tanzil va haqoiq at-ta’vil. J.5. – Bayrut: Dar al-kutub al-ilmiya, 2012.– B. 592.

3. Nuruddin Ali ibn Sulton Mulla Ali Qori. Anvor al-Qur’an va asror al-Furqon (Tafsir al-Mulla Ali al-Qori). J.4. – Bayrut: Dar al-kutub al-ilmiya, 2013.– B. 132.

4. Qarang: Muftiy Pir Muhammad Aslam Naqshbandiy Mujaddidiy. Qur’oni hakim pakka karne ke asan tariqe. (Shahar ko‘rsatilmagan): Maktaba jami’a as-solihat (nashr yili ko‘rsatilmagan). – B. 154-157.

AlQuran.uz telegram kanalidan olindi