Ozarbayjon: BRIKS - bu quvonch, G‘arb - umidsizlik
BRIKS 10 a’zoga qadar kengayishi mumkin. Boku a’zolik uchun rasman ariza berdi. So‘nggi yillarda ittifoqning mashhurligi sezilarli darajada o‘sib bormoqda. Ekspertning ishonchi komil: ko‘pchilik G‘arb bosimidan charchagan va iqtisodiy rivojlanish uchun yangi imkoniyatlar izlamoqda.
Ozarbayjon hukumati ilk bor iyul oyi boshida Shanxay hamkorlik tashkilotining Ostonadagi sammiti chog‘ida BRIKSga qo‘shilish istagini bildirgan edi. Boku o‘z niyatini Rossiya prezidenti Vladimir Putinning mamlakatga rasmiy tashrifi arafasida tasdiqladi.
«BRIKSga qo‘shilish istagida bo‘lganlar orasida uzoq navbat bor. Ozarbayjon haqiqatdan ham shunday istagini bildirgan. Biz bu haqda rossiyalik hamkasblarimiz bilan gaplashdik, lekin bu ham jarayon va masala davom etmoqda», dedi 18 avgust kuni Ozarbayjonning Moskvadagi elchisi Polad Byulbyul o‘g‘li.
Dastlab BRIKS tarkibiga Rossiya, Braziliya, Hindiston, Xitoy va Janubiy Afrika kirgan. Biroq so‘nggi yillarda davlatlararo platformaga qo‘shilish istagini bildirgan davlatlar soni ortib bormoqda. Birgina joriy yilning o‘zida tashkilotga rasman 5 davlat a’zo bo‘ldi: Misr, Eron, Saudiya Arabistoni, BAA va Efiopiya. Malayziya ham iyul oyi oxirida ariza topshirgan.
Ishtirokchilar sonining keskin o‘sishi BRIKS mamlakatlari mamlakatlarni uyushmaga qabul qilish masalasida «tanaffus qilishga qaror qilishiga» olib keldi, dedi Rossiya tashqi ishlar vaziri Sergey Lavrov. Uning so‘zlariga ko‘ra, bu ittifoqning «yangi kelganlarni hazm qilish» va a’zolarini ikki barobarga oshirish kerakligi bilan bog‘liq.
Biroq, Bokuga nisbatan «pauza» kerak bo‘lmasligi mumkin, chunki davlat allaqachon uyushmaning ko‘plab mamlakatlari bilan muvaffaqiyatli hamkorlik qilmoqda. Ozarbayjon siyosatshunosi Ilgar Velizade TRT bilan suhbatda BRIKSning barcha a’zolari Ozarbayjonning ittifoqqa qo‘shilishidan foyda ko‘radi:
— So‘nggi yillarda G‘arb davlatlari alohida davlatlarga bosim o‘tkazish usuli sifatida sanksiyalarga ko‘proq murojaat qilmoqda. Bunday siyosiy sabablarga ko‘ra cheklovlar ayrim hududlarda iqtisodiy faollikning pasayishiga olib keladi.
Afsuski, so‘nggi yillarda turli siyosiy doiralar Ozarbayjonga xuddi shunday bosim o‘tkazishga urinayotganini kuzatdik. Gap Bokuga qarshi sanksiyalar qo‘llash tahdidi haqida bormoqda.
Bunday sharoitda ko‘plab davlatlar G‘arb davlatlariga qaramlik qimmatga tushishini tushunishadi. Iqtisodiy munosabatlarning muqobil tizimini barpo etish uchun hamkorlik qilish zarurligi haqidagi fikrlar esa tobora ko‘proq eshitilmoqda.
BRIKS a’zoligini kengaytirishga intiladi. Bugungi kunda uyushma jahon iqtisodiyotining katta qismini tashkil etadi. Boku nafaqat chetdan kuzatuvchi bo‘lish, balki bu ulkan tizimni rivojlantirishda bevosita ishtirok etish istagida.
— BRIKS davlatlari Ozarbayjon ishtirokidan qanday foyda olishlari mumkin?
— Rossiya prezidenti yaqinda Bokuga tashrif buyurdi va Rossiya tomoni Ozarbayjon taklifidan mamnun bo‘ldi. Bu holda amaliy qiziqish mavjud. Iqtisodiy munosabatlarning ushbu muqobil tizimida mamlakat yanada faol ishtirok etishi kerak. Ozarbayjon bilan hamkorlik yanada yaqinlashishi mumkin.
Eron hukumati ham Ozarbayjonni BRIKSda ko‘rishni xohlaydi. Chunki shu tarzda platforma yagona geografik makonga birlashadi: Rossiya, Ozarbayjon, Eron.
Xitoydan ham qiziqish bor. O‘tgan oy Boku va Pekin o‘rtasida strategik sheriklik shartnomasi imzolanib, mamlakatlar o‘rtasidagi munosabatlar yanada yuqori darajaga ko‘tarildi.
Boshqa shtatlarga kelsak, bu erda har kimning o‘z fikri bor. Ammo Bokuning anneksiya qilinishi tarafdorlari soni potensial muxoliflar sonidan ko‘pligi aniq. Ehtimol, Hindiston bu masala bo‘yicha alohida fikr bildirishi mumkin. Ammo aksariyat ishtirokchilar Ozarbayjonni bu tuzilmada ko‘rishga qarshi emas.
