Moskva voqealarga «tarixiy aloqador»: Putin nega Bokuga keldi?

Rossiya yetakchisi Vladimir Putin 18 avgust kuni kechqurun Bokuga keldi. Rossiya Federasiyasi va Ozarbayjon prezidentlari oxirgi marta SHHTning iyul oyida Ostonadagi sammitida shaxsan uchrashgan. Bundan tashqari, Ilhom Aliyev aprel oyida, Rossiya tinchlikparvar kuchlari Qorabog‘dan olib chiqilishi boshlanganidan ko‘p o‘tmay, Moskvaga uchgan edi.

Ikki prezident muzokaralari kun tartibida: Rossiya-Ozarbayjon munosabatlarini strategik sheriklik doirasida yanada rivojlantirish, shuningdek, dolzarb xalqaro va mintaqaviy muammolar.

Eng muhim mavzulardan biri Janubiy Kavkazdagi vaziyat edi. Putinning eslatishicha, bugungi kunda Rossiya «birinchi navbatda, albatta, Ukraina yo‘nalishida» inqirozlarga duch kelmoqda. Shu bilan birga, Moskva mintaqadagi voqealarga allaqachon «tarixiy aloqador» va shuning uchun ularni e’tiborsiz qoldira olmaydi.

Rossiya rahbari Yerevan va Boku o‘rtasida tinchlik shartnomasini tuzishda yordam berishni taklif qildi. Shuningdek, u uchrashuv natijalari haqida Armaniston bosh vaziri Nikol Pashinyanga aytib berishga va’da berdi. «Albatta, Ozarbayjonga tashrifimdan so‘ng Bosh vazir Pashinyan bilan bog‘lanib, muzokaralarimiz natijalari haqida gapirib beraman», — deb ishontirdi davlat rahbari.

Mintaqaviy xavfsizlikni mustahkamlash Moskva uchun o‘zining iqtisodiy foydasi nuqtai nazaridan muhim. Masalan, Kreml Shimoliy-Janub yo‘nalishi Yaqin Sharq bozorlariga qo‘shimcha yo‘l bo‘lishiga umid qilmoqda, deydi siyosatshunos Ilgar Velizade TRT bilan suhbatda.

«Bu Rossiyaga Fors ko‘rfaziga chiqish imkonini beruvchi strategik yo‘l. Ozarbayjon Rossiya Federasiyasini ushbu mintaqa bilan bog‘laydigan eng qisqa yo‘ldir. Shuning uchun, menimcha, ushbu yo‘nalishni ishlab chiqish va uni o‘ziga xos mazmun bilan to‘ldirish ikki tomonlama muzokaralarning eng muhim tarkibiy qismlaridan biri hisoblanadi», — dedi agentlik suhbatdoshi.

Rossiya-G‘arb va Rossiya-Armaniston munosabatlari bilan bog‘liq bu tashrif uchun bir nechta juda muhim subtekstlar bor, deydi IMEMO RAN tadqiqotchisi Stanislav Pritchin TRTga. U Armanistonning G‘arbga burilishini hisobga olib, Moskva va Yerevan strategik hamkorlik darajasida tizimli pasayish kuzatilayotganini eslatdi.

«Ob’ektiv ravishda, hozir Rossiya Federasiyasi va Boku hamkorlikni rivojlantirish uchun hech qanday siyosiy cheklovlarga ega emas. Ozarbayjon bilan aloqalar Rossiya siyosatining flagmani va uning Janubiy Kavkazdagi asosiy yo‘nalishidir», deb hisoblaydi ekspert.

Uning so‘zlariga ko‘ra, tashrifning asosiy mavzusi gaz sohasidagi hamkorlikdir. Xususan, «Gazprom» va Ukrainaning «Naftagaz» kompaniyalari o‘rtasidagi shartnoma nihoyasiga yetmoqda. Bundan tashqari, Rossiya gazining cheklangan miqdorda bo‘lsa ham Ukraina orqali o‘tmasligi xavfi bor. Shuning uchun bu erda hamkorlikning turli variantlari ko‘rib chiqilmoqda, deydi Pritchin.

«Yoki Rossiya gazi Janubiy gaz yo‘lagi orqali oqib o‘tadi yoki Ozarbayjon gazi Ukraina gaz transporti tizimidan o‘tadi va shu bilan Rossiya gazi hajmini bo‘shatadi. Endi bu Yevropa gaz bozorida Rossiya ulushini saqlab qolish kontekstida ikki davlat o‘rtasidagi o‘zaro hamkorlikning muhim mavzularidan biridir», — dedi ekspert.

Shunisi e’tiborga loyiqki, bugungi kunda Moskva va Boku o‘rtasidagi munosabatlarda deyarli hech qanday qiyinchilik yo‘q. «Ikki davlat rahbariyati o‘zaro tushunishga ega», - deydi Velizoda. — Albatta, o‘zimizning pozisiyamiz borki, ular bir-biriga to‘g‘ri kelmasligi mumkin. Ammo kun tartibidagi asosiy masalalarda yakdillik bor”.

Putinning Ozarbayjon poytaxtiga safari uning qayta saylanganidan keyingi ilk davlat tashriflaridan biridir. Bungacha Rossiya prezidenti Xitoy, Shimoliy Koreya va Vyetnamga tashrif buyurgan. Bu yaqin kelajak uchun Rossiya tashqi siyosatining ustuvor yo‘nalishlarini belgilaydi, deb hisoblaydi siyosatshunos.