Ukraina paradoksi: Kurskdagi muvaffaqiyatlar, Donesk yo‘nalishidagi muammolar

2024 yil 6 avgustda, cho‘zilgan Rossiya-Ukraina mojarosi uchinchi yilga to‘lganida, shiddatli xandaq urushining barcha belgilariga ega bo‘lganida, ko‘kdan zarba keldi: Ukraina qo‘shinlari to‘satdan Rossiya chegarasini kesib o‘tishdi. Bu xato yoki tasodif emas, balki zamonaviy tarixdagi eng dadil va kutilmagan harbiy amaliyotlardan birining boshlanishi edi. Ikkinchi jahon urushi yillarida qora tuprog‘i va qahramonlik o‘tmishi bilan mashhur bo‘lgan Rossiyaning Kursk viloyati birdaniga yangi qarama-qarshilik sahnasiga aylandi.

Ushbu jasur hujum boshlanganidan deyarli uch hafta o‘tdi va Ukraina kuchlari dushman hududiga chuqurroq kirib borishda davom etmoqda. Jabhadan olingan xabarlar blitskrig vaqtlarini eslatadi: Ukraina Qurolli kuchlari bosh qo‘mondoni Aleksandr Sirskiyning aytishicha, Ukraina 93 dan ortiq aholi punkti va 1260 kvadrat kilometr Rossiya hududi nazorati ostida. Ukraina bayrog‘i endi Kursk viloyatining Sudjanskiy tumani ma’muriy markazi Sudjada hilpiraydi.

Kiyevning muvaffaqiyatlari faqat hududiy egallash bilan cheklanib qolmaydi. Rekord miqdordagi rus askarlari asirga olindi. Ukraina armiyasi Rossiyaning Kursk viloyatiga bostirib kirishi boshlanganidan beri olingan yuzdan ortiq video va fotosuratlarni o‘rgangan The Washington Post nashriga ko‘ra, kamida 247 nafar rus askari asirga olingan.

Prezident Zelenskiy bu operasiyaning asosiy maqsadlaridan biri - «almashinuv fondini» harbiy asirlar bilan to‘ldirish ekanligini yashirmaydi. Operasiyadan yana bir maqsad Rossiyani Kiyev uchun maqbul shartlar asosida muzokara olib borishga majburlashdir. Ukraina Prezidenti devoni rahbari maslahatchisi Mixail Podolyakning ta’kidlashicha, Ukraina Qurolli Kuchlarining Rossiya Federasiyasining Kursk viloyatidagi amaliyoti hududiy bo‘ylab o‘t ochishni to‘xtatishni talab qilgan uchinchi davlatlarning tinchlikparvarlik konsepsiyasini «o‘ldiradi». faqat Ukrainadan imtiyozlar.

The Wall Street nashrining yozishicha, Ukrainaning Rossiyaning Kursk viloyatiga kutilmagan hujumi katta psixologik ta’sir ko‘rsatgan. Bu operasiya Ukrainaning Rossiya harbiy qudratiga qarshi turishga qodir emasligi haqidagi hukmron nuqtai nazarni o‘zgartirib, o‘z maqsadlariga qisman erishdi. Bundan tashqari, charchagan Ukraina armiyasi muvaffaqiyatga muhtoj edi - va bu uzoq kutilgan g‘alaba askarlarning ruhini ko‘tarishi kerak.

E’tiborlisi, avvalgi harbiy amaliyotlardan farqli o‘laroq, Ukraina qo‘mondonligi bu safar operasiya tafsilotlarini hatto G‘arb ittifoqchilaridan ham sir tutdi. Kursk viloyatidagi hujum amerikalik rasmiylar uchun mutlaqo kutilmagan voqea bo‘ldi. Ular Ukrainaning bunday qat’iy qadami sabablarini tushunishga va keyingi voqealarni bashorat qilishga urinib, sarosimaga tushib qolishdi.

Ushbu g‘alabali yangilik fonida Ukraina hatto Kursk viloyatida harbiy komendaturalarni tashkil qildi va Kursk viloyatidan Ukrainaga evakuasiya qilinishi yoki gumanitar yordamga muhtoj bo‘lgan qochqinlar uchun ishonch telefoni ochdi. Ajablanarlisi shundaki, urushdan aziyat chekayotgan davlatning o‘zi endi dushman mamlakat fuqarolariga boshpana berishga tayyorlanmoqda.

Ukrainaning Kursk viloyatidagi to‘satdan hujumi Rossiya rahbariyatini hayratda qoldirib, qarama-qarshi bayonotlar va muvofiqlashtirilmagan javobni keltirib chiqardi. Rossiya axborot tizimi esa voqealarni yoritishda asabiylik va izchillik yo‘qligini ko‘rsatdi.

Bosh shtab boshlig‘i Valeriy Gerasimov avvaliga operasiya ko‘lamini kamaytirib, ukrainalik askarlarning soni mingdan kamligini va hujum go‘yoki to‘xtatilganini aytdi. Axmat maxsus kuchlari qo‘mondoni general-mayor Apti Alaudinov Ukraina Qurolli kuchlarining hujumini qaytarganini bir necha bor da’vo qilgan.

Biroq, haqiqat boshqacha bo‘lib chiqdi. Kursk viloyati gubernatori vazifasini bajaruvchi oxir-oqibat vaziyatning murakkabligini tan olib, 28 ta aholi punkti Ukraina Qurolli kuchlari nazoratida ekanini aytdi. Rossiya Federasiyasi Prezidenti bilan bo‘lib o‘tgan tezkor yig‘ilishda Smirnov dushmanning kirib borishi chuqurligi 12 kilometr, kengligi esa 40 kilometrni tashkil etganini ma’lum qildi.

Biroq, bu ta’sirchan hujumning sahnalari orqasida boshqacha, kamroq optimistik manzara ochilmoqda. Ukraina qo‘shinlari Rossiyaga chuqurroq kirib borar ekan, Ukraina sharqida, xususan, Donetsk viloyatida vaziyat tobora keskinlashib bormoqda.

«Front sektorimizdagi vaziyat yomonlashganini aytaman», dedi Donetsk viloyati Pokrovskiy tumanida joylashgan Ukrainaning 110-mexanizasiyalashgan brigadasi vakili Ivan Sekach Politico nashriga. «Biz avvalgidan ham kamroq o‘q-dorilarni olyapmiz va ruslar oldinga siljishda davom etmoqda.»

Rus qo‘shinlari Jelanniy va Orlovka qishloqlarini egallab, Donesk viloyatidagi Nyu-York, Krasnogorovka, Nikolayevka va Juravkaga kirib bordi. Ukrainaning mintaqadagi asosiy mudofaa qal’asi bo‘lib xizmat qilgan strategik ahamiyatga ega Pokrovsk shahri hozir qamal xavfi ostida.

Vaziyatning paradoksi shundaki, Kurskdagi muvaffaqiyat Donesk viloyatida strategik yo‘qotishlarga olib kelishi mumkin. Ukraina Kursk operasiyasi uchun Donetsk va Xarkov viloyatlaridan 10 000 tagacha askarni, jumladan elita havo-desant va mexanizasiyalashgan brigadalarni jo‘natdi. Ushbu bo‘linmalar mamlakat sharqida mudofaani mustahkamlash uchun zaxira bo‘lib xizmat qilishi kerak edi.

«Hozir hech kim rotasiyani talab qila olmaydi», dedi ukrainalik askarlardan biri Financial Times nashriga. «Biz zaxirada edik, lekin hozir shu yerdamiz.» Bu so‘zlar Ukraina uchun achchiq haqiqatni aks ettiradi: bir yo‘nalishdagi muvaffaqiyat boshqa yo‘nalishda zaiflikka olib kelishi mumkin.

Vaziyat o‘q-dorilar etishmasligi bilan og‘irlashmoqda. Ukraina sharqidagi artilleriya brigadasi qo‘mondonlaridan biri Financial Times nashriga uning qo‘shinlari AQSh Kongressi Ukrainaga yordam berishni to‘sib qo‘yganidan beri birinchi marta yana o‘z qurollari uchun snaryadlarni saqlashga majbur bo‘layotganini aytdi.

Moddiy yo‘qotishlar ham katta. Ochiq manbali tadqiqotchi Naalsioning so‘zlariga ko‘ra, Ukraina kamida 51 ta qimmatbaho harbiy texnikani, jumladan, Germaniyaning Marder zirhli transportyorlarini, Amerikaning Stryker zirhli mashinalarini va HIMARS raketa tizimlarini yo‘qotgan.

Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy va Oliy Bosh qo‘mondon Aleksandr Sirskiyning sharqiy jabha Kursk hujumi kabi muhimligicha qolishi haqidagi kafolatlariga qaramay, yerdagi voqelik buning aksini ko‘rsatmoqda. Rossiya kuchlari Ukraina mudofaasiga jiddiy xavf solib, Donetsk viloyatiga yurishda davom etmoqda. Shuningdek, Ukraina hujumining kutilmaganligi va muvaffaqiyatiga qaramay, Rossiya o‘z qo‘shinlarini Donetsk yo‘nalishidan Kurskga shoshilinch ravishda o‘tkazishdan o‘zini tiyadi, bu esa Ukraina sharqidagi mavqeini zaiflashtirishi mumkin edi.

60 000 dan ortiq aholiga ega Pokrovsk Ukraina harbiylari uchun muhim logistika markazi va Donesk viloyatining qolgan qismini mudofaa qilishda muhim element hisoblanadi. Avvalroq Pokrovsk shahri harbiy boshqarmasi boshlig‘i Sergey Dobryak aholini, ayniqsa, bolali va qariyali oilalarni zudlik bilan evakuasiya qilishga chaqirgan edi.

Donesk viloyatidagi yo‘qotish xavfi ostida qolgan yana bir yirik shahar Mirnograddan ham odamlar ketmoqda. “Odamlar narsalarini olib ketishyapti. Ko‘pchilik hatto mebelni ham olib ketyapti, - deydi shaharda qolgan so‘nggi mahalliy gazeta muharriri Maksim Zabelya. Mirnograd aholisi urushdan oldingi 40 ming kishidan deyarli yarmiga qisqardi. Mirnograd uchun shiddatli va qonli janglar olib borilmoqda, uning nomi «tinchlik shahri» deb tarjima qilinadi.

Bu so‘zlar sodir bo‘layotgan voqealarning achchiq kinoyasini aks ettiradi: Ukraina Kurskda muvaffaqiyatni nishonlayotgan bir paytda, mamlakat sharqidagi o‘z shaharlari tahdid ostida. Kiyev uchun yana bir muammo shundaki, Rossiya qo‘shinlarini safarbar qilishda qiynalmayapti, Ukraina esa Donetskda pozisiyalarni egallash va amaliyotlar o‘tkazish uchun kerakli miqdordagi odamni safarbar qilishda qiynalmoqda.

Bu paradoks Ukraina rahbariyati uchun qiyin dilemma tug‘diradi: mamlakat sharqidagi strategik muhim pozisiyalarni yo‘qotish xavfi ostida Kursk viloyatida hujumni davom ettirish kerakmi? Yoki Rossiya tuprog‘ida erishilgan muvaffaqiyatlardan voz kechib, kuchlarni sharqiy Ukrainaga qaytarishmi?

Bu savolga javob nafaqat urushning borishini, balki Ukrainaning kelajagini ham belgilashi mumkin. Siyosatchilar va generallar ijobiy va salbiy tomonlarini o‘lchab ko‘rishsada, bir jabhadagi g‘alaba boshqa jabhada mag‘lubiyatga aylanib ketishi mumkin bo‘lgan bu paradoksal mojaroning og‘irini oddiy askarlar va oddiy fuqarolar ko‘tarishda davom etmoqda.