Dunyoning eng munosib o‘lkasi
Evropa zulmatli “o‘rta asrlar”ni boshidan kechirayotgan bir paytda - melodiy yil hisobi bo‘yicha 610 sanada Alloh taolo Muhammad sollallohu alayhi vasallamni payg‘ambar qilib yuborib Islom nuri bilan olamni munavvar qildi. Alloh taolo o‘sha yili Muhammad sollallohu alayhi vasallamga O‘zining oxirgi ilohiy kitobi Qur’oni Karimni nozil qilishni boshladi.
Muhammad mustafo sollallohu alayhi vasallam o‘zlarining muborak umrlaridan qirqinchi yilini o‘tkazar edilar. Dunyo jar yoqasiga kelib qolgan davr. Turli razolatlar botqog‘iga botgan insoniyat o‘zini o‘zi o‘ldirishga urinmoqda edi. Butun atrofni johiliyat zulmati qoplagan. Qayoqqa qarasang, harom-xarish, zulm-istibdod, yolg‘on-tuhmat, dushmanlik va jaholat hukm surar edi.
Insoniyat boshdan-oyoq jaholat botqog‘iga botgan edi. Kishilarning barchasi hozirgiga o‘xshab bo‘lgan-bo‘lmagan, buzuq va aslsiz aqiydalarga e’tiqod qilar edi. Ularning oilaviy, ijtimoiy, iqtisodiy, madaniy va siyosiy hayotlarida jabr-sitam, zulmu nohaqlik hukm surar qo‘yingki, inson hayotining har bir sohasida razolat, haqsizlik, jaholat hukmron edi. Insoniyat johiliyatning quyuq zulmatida, qattiq g‘aflat uyqusida yotar edi.
Alloh taolo Muhammad mustafo sollallohu alayhi vasallamning dunyoga kelishlari va oxirgi payg‘ambar bo‘lishlari uchun arab jamiyatini eng munosib deb topdi. Bu jamiyat o‘sha vaqtdagi eng johil jamiyat edi. Chunki bu jamiyat o‘z tarixida yozish-o‘qish, fan-madaniyat, ilm-ma’rifat, dinu diyonat, qonun-qoida, tartib-intizom degan narsalarni bilgan emas.
Agar mazkur omillarni o‘zida mujassam qilgan xalq ichidan oxirgi zamon payg‘ambari tanlab olinganida odamlar, bu xalq eskitdan hamma narsani bilib kelgan, bu dinni ham o‘zlari o‘ylab joriy qildilar, deyishlari mumkin edi. Bu narsalardan xoli bo‘lgan arablardan o‘zlariga o‘xshagan ummiy shaxsning payg‘ambar bo‘lishi va U zotning rahbarliklarida qisqa muddatda butun dunyoni jaholat botqog‘idan Islom nuriga olib chiqilishi esa ilohiy mo‘’jiza bo‘lar edi.
Arablarning sirtdan nuqson bo‘lib ko‘ringan mazkur sifatlari Alloh taoloning irodasi bilan Islom xizmati yo‘lida fazilatga aylandi. Chunki mazkur omillar tufayli ularning fikriga biror mafkura chuqur o‘rnamagan edi. Bu esa arablarning butun vujudiga Islom ta’limotlarining tag-tubi ila o‘rnashib ketishiga yordam berar edi. Ularning hech kimga bo‘ysunmaganlari Allohdan o‘zgaga ibodat qilmaslik ishida yordam berar edi. Qolaversa, ana shundoq johil xalqning qisqa muddat ichida insoniyatga hidoyat mayog‘i bo‘lib qolishining o‘zi ilohiy mo‘’jiza bo‘lar edi.
Alloh taolo Muhammad mustafo sollallohu alayhi vasallamning dunyoga kelishlari va oxirgi payg‘ambar bo‘lishlari uchun dunyoning eng munosib o‘lkasi Arabiston yarim orolini tanladi. Bu o‘lka qadimiy payg‘ambarlardan ko‘plariga vatan bo‘lgan o‘lka edi. Idris, Nuh, Hud, Solih alayhissalom shu o‘lkada o‘tgan edilar. Ibrohim alayhissalom shu o‘lkaga Baytullohni qurgan edilar. Muso alayhissalomga shu o‘lkaning Madyan ismli joyida payg‘ambarlik berilgan edi. Bu o‘lkadan Fir’avn va uning qavmining tazyiqiga uchragan yahudiylar panoh topgan edilar. Shuningdek, rimliklarning dushmanligiga duchor bo‘lgan nasroniylar ham bu o‘lkaning Najron nomli joyidan panoh topgan edilar. Alloh taolo bu o‘lkani tabiiy, jug‘rofiy va siyosiy holatlarini ana shundoq ishlar uchun juda ham qulay qilib qo‘ygan edi.
Alloh taolo Muhammad mustafo sollallohu alayhi vasallamning dunyoga kelishlari va oxirgi payg‘ambar bo‘lishlari uchun dunyoning eng afzal nuqtasi Makkai Mukarramani ixtiyor qildi. Avvalo, bu muqaddas shahar yerning qoq kindigida joylashgan edi. Dunyodagi eng oxirgi, eng mukammal, hamma zamonlar, hamma makonlar, hamma xalqlar uchun ko‘zlangan shariatning markazi aynan ana shundoq joyda bo‘lishi matlub edi.
Eng muhimi, bu shaharda anbiyolarning otasi bo‘lmish Ibrohim alayhissalom o‘g‘illari Ismoil alayhissalomning yordamlarida Alloh taoloning amri ila qurgan Ka’bai Muazzama bor edi. O‘z navbatida Baytullohni hamma arablar muqaddas hisoblashar edi. Ibrohim alayhissalomning davrlaridan buyon odamlar bu yerga haj qilishar edi. Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, Islom dinini joriy qilish uchun bundan ko‘ra afzalroq makon bo‘lishi mumkin emas edi.
Zamonga keladigan bo‘lsak, Alloh taolo O‘zining cheksiz hikmati ila Islom payg‘ambari Muhammad mustafo sollallohu alayhi vasallamning dunyoga kelishlari va oxirgi payg‘ambar bo‘lishlari uchun eng munosib zamonni ixtiyor qildi.
O‘sha paytda butun dunyoga, barcha insoniyatga atalgan, barcha zamon va makonlarga salohiyati bor, barchaga qiyomatgacha ikki dunyoning baxtini ta’min eta oladigan dinni joriy qilishining ayni zamoni edi.
Anchadan buyon samoviy din yuborilmayotgan edi. Alloh taolo O‘z tarafidan yuborgan samoviy dinlarning barchasi odamlar tomonidan buzilib o‘z kuchini va ta’sirini mutlaqo yo‘qotgan edi.
Yahudiylik yahudiylar tomonidan shu darajada buzilgan ediki, unga yahudiy bo‘lib tug‘ilmagan odam kira olmas edi. Yahudiylar o‘zlarini Allohning tanlangan xalqi, boshqa xalqlarni o‘zlariga eshak deb e’lon qilgan edilar. Albatta, bundoq din dunyo xalqlariga hech qanday baxt ato etmas edi.
Masiyhiylik bo‘lsa, turli falsafalarga qorishib, tushunib bo‘lmaydigan butparastlikka aylanib qolgan edi. Bu din odamlarning buzg‘unchilik harakati ila tarki dunyo va qoloqlikning jarchisiga aylanib qolgan edi. Albatta, bundoq holat ham talabga javob bermas edi.
O‘sha vaqtda masihiylikning markazi bo‘lgan o‘lkalarida istibdod va zulm avjga chiqqan edi. Kuchli kuchsizni yer edi. Adolat, insonparvarlik, kambag‘al, beva-bechoralarga rahm-shafqat kabi ezguliklar haqida og‘iz ochishga ham o‘rin yo‘q edi.
Butparastlikning ham sharmandasi chiqib, hech kim unga e’tibor bermay qo‘ygan edi. Faqat ota-bobolardan qolgan narsa sifatida mutaassiblik uchungina qaralar edi unga. Turli butparast xalqlarning rahbarlari o‘z imtiyozlarini saqlash uchun xalqlarni butparastlikda majburlab ushlab turishar edi.
Majusiylik hukm surgan Fors, Xuroson va ularga yaqin bo‘lgan o‘lkalarda hayotning barcha sohalarida beboshlik hukm surar edi. Ularda podshoh va hukmdorlar xalqning qonini ichar edilar. Majusiylikning zardushtiylik, monaviylik va mazdakiylik mazhablari insonning insoniyligini yo‘qotish uchun barcha choralarni ko‘rib bo‘lgan edi. Ularda er kishi o‘z onasiga, singlisiga yoki qiziga uylanishi maqtovga sazovor ish hisoblanar edi. Shuning uchun, nasl-nasabning asari ham qolmagan edi. Bundoq tuzum va ta’limotlar insoniyatga biror ezgulik ato qilishi haqida gap ham bo‘lishi mumkin emas edi.
O‘sha paytdagi keng tarqalgan ta’limotlardan biri hindukiylikka kelsak, ahvol avvalgilardan ham badtar edi. Bu ta’limotga binoan, kishilar turli tabaqalarga bo‘linar edi. Bir tabaqa shoh, boshqasi gado bo‘lib yashashi muqarrar edi. Ibodat sohasida aql bovar qilmaydigan narsalar sodir etilar edi. Hindistondagi ba’zi toifalar orasida hattoki erkak va ayol kishilarning jinsiy a’zolariga ibodat qilish yo‘lga qo‘yilgan edi. Bundoq narsalar insonga nima taqdim qila olishi mumkin?! Bundoq narsalar insoniyat peshonasidagi or emasmi?!
Arabiston yarim orolidagi shirk va zulmu bemazagarchiliklar haqida gapirib o‘tirmasa ham bo‘ladi. Boshqalar qatori bu yerda ham pastkashlik va razolat o‘zining eng yuqori nuqtasiga chiqqan edi. Haromxo‘rlik, zinokorlik, aroqxo‘rlik, zo‘ravonlik, o‘g‘rilik, qaroqchilik va boshqa razolatlar keng tarqalgan edi.
Odamlar nimani ko‘rsalar, nimani topsalar —hayvon so‘yilganida oqqan qonmi, harom o‘lgan hayvonning go‘shtimi yoki undan ham battarroq narsami, zo‘r ishtaha bilan yer edilar.
Zinokorlik qilmagan odam ahmoq hisoblanar edi. Zinoning turli-tuman uslublari keng tarqalgan edi. Er o‘z xotinini aslzoda hisoblangan boshqa bir erkakning oldiga olib borib, sendan bolali bo‘lishi uchun xotinim bilan zino qil, deb iltimos qilishi mardlik hisoblanar edi.
Aroqxo‘rlik faxrga oid ish edi. Mardlik va shijoati bilan nom qozongan biron kishi aroq ichib o‘tirganida otasining o‘ldirilganligi haqida xabar kelsa, bugun xamr — ertaga amr, deb arog‘ini ichishda davom etaverar edi.
Johiliy arablar oilasida tug‘ilgan qiz bolani tiriklay ko‘mib yuborishi, qabilasidagi kampirning xasta tuyasini o‘ldirib qo‘ygan boshqa qabila ila yuz yil urush qilishi, o‘z xudosini uyida unutib qoldirganda to‘rvasidagi xurmo mevasini bir-biriga yopishtirib xudo yasab olishi va unga ibodat qilishi, qorni ochganda o‘sha xudosini yeb qo‘yishi oddiy bir holat edi.
Gapning qisqasini aytadigan bo‘lsak, oltinchi melodiy asrning ikkinchi yarmiga kelib dunyo jaholat botqog‘iga to‘la botgan edi. U mazkur botqoqdan chiqishga o‘ta hojatmand edi.
Dunyo turli tuzum va dinlarning zulmati ichida qolgan edi. U mazkur zulmatdan nurga chiqishga muhtoj edi.
Dunyo keng tarqalgan zulm va istibdoddan ingrab, adolat nash’asini surishga muhtoj edi.
Dunyo bandalarning bandalarga yoki o‘zlari qilib olgan soxta xudolarga ibodati ila to‘lgan, u mazkur holatdan qutulib, barchalari Robbisiga ibodat qilishga juda-juda muhtoj edi.
Ana shundoq bir paytda Alloh taoloning irodasi ila bir nur tug‘ildi. Muhammad sollallohu alayhi vasallam payg‘ambarlik vazifasini ado eta boshladilar.
Muhammad sollallohu alayhi vasallamda Makkai Mukarrama yaqinidagi Hiro g‘orida bir yilda bir oy (Ramazon oyida) «tahannus» ibodatida o‘tkazib, borliq va undagi ajoyibotlar haqida tafakkur qilardilar. Qavmlari e’tiqod qilayotgan diyonatdan ko‘ngillari to‘lmasdi. U kishi ochiq-oydin hayotiy yo‘lni izlardilar.
Bundoq tanholikni xohlab qolishlari ham kelajak ishlarni o‘ylab qilingan Allohning tadbiri bo‘lib, bu zotni kelajakda ulkan ishlar kutardi.
(Davomi bor)
«Olam va odam, din va ilm» kitobi asosida tayyorlandi
Manba: islom.uz
