Qo‘shiq kuylashni va raqsga tushishni istab qolsak…
2600 yil muqaddam sharafli ajdodimiz Tomir onadan mag‘lub bo‘lgan Midiya-Fors davlati hukmdori Buyuk Kir Parfiya, Lidiya, Bobil va Kichik Osiyodagi ko‘p davlatlarni istilo qilgan. Lidiyani bosib olganida unga o‘zining vakilini podshoh qilib tayinlab Lidiyaning taslim bo‘lgan hukmdori Krezni o‘zi bilan olib Bobilga qarab yurish qilgan. U yo‘lda ketayotganda lidiyaliklar uning vakilini o‘ldirib, o‘zlarining davlatlarini tiklab olgani haqida xabar keladi.
Kir qo‘shiniga ortga qaytib Lidiyani yer bilan yakson qilishni, aholisini bitta qoldirmay qirib tashlashni buyurmoqchi bo‘lganda o‘z xalqining qirilib ketishiga jim qarab tura olmagan Krez o‘rtaga tushib: “Ey buyuk hukmdor, axir ular sening fuqarolaring. Ularni o‘ldirishdan senga foyda yo‘q. Yaxshisi, ularga uzun poshnali oyoq kiyim kiyishni va cholg‘u chalishni o‘rgat. Shunda ularning jangovarlik xususiyati pasayib ketganini ko‘rasan”, deydi. Natija xuddi kutilganidek bo‘ladi.
1400 yil burun hazrati Umar roziyallohu anhu: “Qo‘shiq kuylagingiz va raqsga tushgingiz kelib qolsa, bilingki, erkaklik xususiyatingizdan ayrilyapsiz ekan”, degan edilar.
Sobiq sho‘rolar va istiqlolning 25 yilida Krez tavsiya qilgan va hazrati Umar roziyallohu anhu xavotirga tushgan taomil faol qo‘llanildi. Birorta tadbir yarim-yalang‘och qo‘shiqchi va o‘yinchi ishtirokisiz o‘tmaydigan bo‘ldi. Natijada xalq nag‘maga ko‘ngil qo‘yib, el orasida nag‘machi va g‘amzachilarning obro‘si baland bo‘ldi. Ularni uzoqdan bo‘lsa ham bir bora ko‘rish yoshu qarining orzusiga aylandi. Ularning qiliqlariga taqlid qilish, ularga o‘xshab kiyinish, ularning suratlarini telefonlariga joylab yurish yoshlarning odati bo‘ldi.
Jamiki sahnalarni, teleradioni egallab olgan nag‘machilarning har biri so‘zini “Biz san’atkorlar” degan da’vo bilan boshlaydiki, ana shu iddaoni eshitgan kishining fig‘oni falakka chiqib ketadi: bularning san’atga nima aloqasi bor? Axir chinakam san’atning kushandasi-ku, ular!..
Keyin esa… birov xalqni og‘ir uyqudan uyg‘otgandek bo‘ldi. Odamlar dinu diyonatni tanishning harakatiga tushdi. Natijada ana shu nag‘machi va g‘amzachilarning tutumlarini, hashamatlarini, isroflarini, maqtanchoqliklarini muhokama qila boshladilar. Lekin ko‘pchilik hali ham asl haqiqatni tushungani yo‘q. Gap shundaki, bu ishlarda nag‘machi va g‘amzachining aslo aybi yo‘q. Chunki uning bo‘lgani shu. Hamma ayb elning o‘zida.
Odamlar butun umr bola-baqrasi bilan ular uchun pul yig‘adi, ularni to‘ydirish uchun chet ellarga borib eng og‘ir ishlarni qiladi, nechovlari o‘sha yoqda o‘lib ketadi, nechovlari mayib-majruh bo‘lib qaytadi. Lekin ularning cho‘ntagini qappaytirishdan to‘xtamaydi.
Besh yil burun bir tumandagi Navro‘z tadbiriga besh millionmi pul berib bir qiziqchini olib borishibdi. Qiziqchi ularga qarata: “Silarning pullaring bilan uchastkamni qurib bitkazdim, katta o‘g‘limni uyladim. Endi mendan yana qarzlaring bor: kichik o‘g‘limni uylantirishim kerak”, deb ochiq aytyapti. Odamlar bo‘lsa, kulib yotibdi. Nima uchun kulayotganini bilmayotgan odamlarga qarab turib, mening yig‘lagim keldi. Chunki ana shu Navro‘z tadbiri o‘tayotgan qishloq aholisining yarmidan ko‘pining og‘ziga faqat to‘y-ma’rakalarda go‘sht tegishini bilaman. Yarmidan ko‘pining bolasi yangi kiyim kiymaydi… Lekin shu qiziqchiga berishga ana o‘shalardan ham pul yig‘ilgan.
Xo‘sh, endi ayting-chi, bu yerda qiziqchini ayblay olasizmi?..
O‘tgan yili 14 sentyabrda Oliy Majlis Senati va Qonunchilik palatasi Kengashlari to‘y-hashamlar, oilaviy tantanalar, ma’raka va marosimlar, marhumlarning xotirasiga bag‘ishlangan tadbirlar o‘tkazilishini tartibga solish tizimini takomillashtirish to‘g‘risidagi qarorni qabul qilgandi. Unga ko‘ra, joriy yil 1 yanvardan to‘y va boshqa marosimlarni o‘tkazishda ma’lum cheklov va tartiblar o‘rnatilishi belgilangan.
Ushbu qaror biror narsani o‘zgartirdimi? Avzoyidan mazkur qaror ham boshqalariga o‘xshab oddiy xalqqa amal qiladiganga o‘xshab ko‘rinyapti. Sanoatkorlar esa hashamatini ko‘z-ko‘z qilishini yanada avj pardasiga ko‘tarmoqdalar.
Chechenistonda bir qishloq bor ekan. Nomi yodimga kelmay qoldi. Xullas, o‘sha qishloq aholisi qishlog‘idan bir talantli bola chiqib qolsa, uni o‘qitish uchun pul yig‘ar ekan. Bu yig‘im bola malakali kadr bo‘lib yetishguncha davom etarkan. Bunday yig‘imlar bizning yurtimizda ham bor. Biz nag‘machi va g‘amzachilar boylikdan yorilib ketadigan bo‘lgancha yig‘ishda davo etamiz va ularning soyasiga salom berib yuramiz. Senatning qarori esa biz, oddiy xalq uchundir, balki bilmadim…
Damin JUMAQUL
Manba: hidoyat.uz
