NATO Uzoq Sharqqa kengayadimi?

Shu yilning kuzida Yaponiyada hukmron Liberal-demokratik partiya (LDP) yetakchisi bo‘lish uchun saylov kampaniyasi oldidan Bosh vazir Sigeru Isiba «Osiyo NATOsi»ni yaratish g‘oyasini taklif qildi. Shu munosabat bilan partiya harbiy blok yaratish g‘oyasini rasmiy muhokama qilish tashabbusi bilan chiqdi. Yaponiya matbuotining yozishicha, shu maqsadda partiya siyosiy kengashi rahbari, sobiq mudofaa vaziri Itsunori Onodera boshchiligida maxsus qo‘mita tuzilgan.

Bosh vazir Sigeru Isiba uzoq vaqtdan beri kollektiv xavfsizlik kontsepsiyasining faol tarafdori bo‘lib kelgan. 2024 yilgi saylov kampaniyasi davomida u AQSh va Yaponiya hamkorligiga asoslangan mintaqaviy harbiy ittifoq tuzish tarafdori bo‘lib, ushbu masalani o‘z platformasining asosiy bandlaridan biriga aylantirdi. Taxminlarga ko‘ra, Vashington bilan mudofaa bo‘yicha ikki tomonlama kelishuvlarga ega bo‘lgan Janubiy Koreya, Avstraliya, Yangi Zelandiya va Filippin ittifoqqa qo‘shilishi mumkin.

Qo‘mita ishining maqsadi - ekspertlar fikrlarini o‘rganish va tavsiyalar bilan hisobot tayyorlash, ammo uni yakunlash muddati hali e’lon qilinmagan. Isibaning o‘zi hozircha bo‘lajak ittifoq tafsilotlarini oshkor qilishdan o‘zini tiyadi, biroq xavfsizlikka tahdidlar kuchayib borayotgan bir paytda mintaqaviy hamkorlarni birlashtirish zarurligini ta’kidlamoqda.

Isiba Gudzon instituti uchun yozgan maqolasida Osiyo NATOsi haqidagi g‘oyalarini bayon qilib, Xitoyni o‘z ichiga olish uchun bunday tuzilma zarurligini ta’kidladi.

Biroq, Hind-Tinch okeani mamlakatlari - Yaponiya, Janubiy Koreya, Avstraliya va Yangi Zelandiyaning NATO bilan hamkorligi faollashganiga qaramay, ayniqsa Yevroosiyo qit’asidagi beqarorlik yoyi sharoitida, Ishibaning Osiyoda harbiy blok yaratish taklifi. mintaqaviy maydonda hali jiddiy e’tibor va keng qo‘llab-quvvatlanmadi.

Partiyaning o‘zi harbiy blok yaratish maqsadga muvofiqligiga shubha bildirgan, tanqidchilar esa Yaponiya bosh vaziri bu qadamning barcha mumkin bo‘lgan geosiyosiy xatarlarini e’tiborsiz qoldirayotganini aytishmoqda. Xususan, ko‘pchilik bu g‘oyani amalga oshirish qiyin deb hisoblab, Yaponiya Konstitusiyasini qayta ko‘rib chiqish zarurligiga ishora qilmoqda. Haqiqat shundaki, Tokio konstitusiyaviy chegaralar bilan cheklanib qolmoqda, bu esa jamoaviy mudofaani to‘liq amalga oshirishni qiyinlashtiradi.