Qirg‘iziston parlamenti Asqar Aqayevning sobiq prezident maqomini tiklashdan bosh tortdi

25 sentyabr kuni Qirg‘iziston parlamenti Jogorku Kenesh yig‘ilishida deputatlar Asqar Akayevning sobiq prezident maqomini qaytarish haqidagi iltimosini rad etishdi. Bu haqda Farg‘ona axborot agentligi parlament matbuot xizmatiga tayanib xabar berdi.

85 deputatdan 71 nafari rad etish uchun ovoz berdi, ikki nafari qarshi chiqdi, biroq keyinchalik ular xato qilganliklarini va parlament qarorini qo‘llab-quvvatlaganliklarini bildirdilar.

Jogorku Kenesh spikeri Nurlanbek Shakiyev deputatlarga Akayevning iltimosini qondirishdan bosh tortgani uchun minnatdorchilik bildirdi. U Qirg‘iziston mustaqillik yillarida mamlakatda yaxshilikdan ko‘ra yomonlik ko‘p bo‘lganini va bu birinchi prezident sifatida Asqar Aqayevning katta aybi ekanligini ta’kidladi. Shakiyev, shuningdek, Axsi voqealari - 2002 yil 17 martda Qirg‘iziston hududining bir qismini Xitoyga o‘tkazishga qarshi chiqqan mahalliy aholi namoyishi otishmasini ham tilga oldi.

– Oqsi viloyatidan saylangan deputat sifatida shuni aytmoqchimanki, yurtdoshlarim bu boradagi qarorimizni juda ehtiyotkorlik va intiqlik bilan kutishgan edi. Bu qanchalik to‘g‘ri ekanini tarix ko‘rsatadi, xalq o‘z bahosini beradi, ammo qaror to‘g‘ri bo‘lganiga ishonaman”, — dedi Shakiyev.
Akayevning 2010 yilda muvaqqat hukumat dekreti bilan mahrum etilgan sobiq prezident maqomini unga qaytarish haqidagi maktubi sentyabr oyi boshida Jogorku Keneshga kelib tushgan. Qirg‘izistonning amaldagi rahbari Sadir Japarovning so‘zlariga ko‘ra, bu so‘rov Akayevning tarixda sobiq prezident sifatida qolish istagi bilan bog‘liq.

Asqar Akayev Qirg‘iziston parlamentidan unga sobiq prezident maqomini qaytarishni so‘ragan
«Asqar Akayev 80 yoshga to‘ldi. Menimcha, uni nafaqa, xavfsizlik va boshqa narsalar qiziqtirmaydi. U hali ham qo‘riqlanmagan holda bemalol yuradi», — dedi Japarov Akayevning murojaatiga.

Uning ta’kidlashicha, «Asqar Akayev davrida ko‘plab kamchiliklar bo‘lgan. Qiziqishlar bor edi. Lekin bu bilan birga mamlakatimiz mustaqillikka erishgan yillarida ham ijobiy holatlar bo‘ldi. Buni ham aytish kerak».

Asqar Akayev Qirg‘izistonni mustaqillikning ilk yillaridan 2005 yilgacha boshqargan. Mamlakatda inqilob bo‘lib, Qurmanbek Bakiyev hokimiyatga kelgach, ag‘darilgan prezident va oila a’zolari Rossiyaga qochib ketishdi. Moskvada ilmiy va pedagogik faoliyat bilan shug‘ullangan. Keyinchalik Akayevga nisbatan mansab vakolatini yoki mansab vakolatini suiiste’mol qilishda ishtirok etganlik, 1992 yilda Cameco kompaniyasi bilan bosh shartnoma tuzish va 2003 yilda Qumtor loyihasini qayta qurish epizodlariga beparvolik aybi qo‘yilgan.

Biroq 2021 yilning avgustida Akayev Qirg‘izistonga kelib, Qumtor ishi bo‘yicha tergov bilan hamkorlik qilishga rozi bo‘ldi. U Milliy xavfsizlik davlat qo‘mitasida ko‘rsatma berganidan so‘ng vatandoshlariga videomurojaat qilib, unda «Qumtor» loyihasi bo‘yicha qaror qabul qilishda xatolarini tan olgan va ular uchun uzr so‘ragan. 2023 yilda Aqayevga nisbatan jinoiy ta’qib qilish da’vo muddati o‘tgani sababli tugatilgan.