Tinch okeanini tozalash uchun 10 yil va 7,5 milliard dollar kerakligi ma’lum bo‘ldi

1997 yilda kapitan Charlz Mur yelkanli musobaqadan uyiga qaytayotganida, u va uning ekipaji Tinch okeanining shimoliy girdobida Kaliforniya qirg‘oqlari va Gavayi orollari o‘rtasida, beshta yirik okean girdobidan biri va beshta dengizdan biri o‘rtasida suzuvchi plastik qoldiqlarning katta maydoniga duch kelishdi. Bu hudud okeandagi plastik to‘planadigan beshta asosiy zonalardan biri hisoblanadi. Uzoq yillardan buyon olimlar okeanni bu chiqindilardan tozalash strategiyasini ishlab chiqishga harakat qilishmoqda.

Tinch okeanidagi ulkan chiqindi dog‘i 600 mingdan 1,6 million kvadrat kilometrgacha maydonni egallaydi. Avvalgi tadqiqotlar uning og‘irligini 88 000 tonna deb baholashgan. Ammo uni eng katta chiqindi maydoni deb bo‘lmaydi, okean tubida undan ancha ko‘proq chiqindi borligi ehtimoldan xoli emas.

Hozirda Ocean Cleanup tashkiloti System 03 nomli dasturni ishlab chiqdi. Unda piyoda tezligida harakatlanayotgan ikkita kema o‘rtasiga 2,2 kilometr uzunlikdagi suzuvchi to‘siq tortiladi, to‘siqqa o‘rnatilgan 4 metr chuqurlikdagi ekranlar barcha suzib yuruvchi zarralarni tutib oladi. Tizim eng ko‘p plastik to‘plangan hududlarga yo‘naltirilishi uchun okean monitoringi ma’lumotlari va sun’iy intellekt modellashtirish natijalaridan foydalanadi, shu tariqa maksimal samaradorlikka erishish mumkin.

Bir necha kun oldin The Ocean Cleanup (TOC) loyihasi Tinch okeanidagi chiqindi dog‘ini tozalash bo‘yicha ulkan rejalarini e’lon qildi: olimlarning hisob-kitoblariga ko‘ra, bunga 10 yil vaqt va 7,5 milliard dollar mablag‘ ketadi. Tadqiqotchilar, shuningdek, jarayonni takomillashtirish va strategiyalarni yangilash orqali muddatni 5 yilgacha, xarajatlarni esa 4 milliard dollargacha qisqartirishni niyat qilgan.

Okeandagi chiqindilar to‘plangandan so‘ng, ular ulkan qopga joylanib, kemaga olib chiqiladi, so‘ngra saralash va qayta ishlash uchun qadoqlash maqsadida palubaga to‘kiladi.

Bu haqda New Atlas nashri xabar berdi.