Non narxi oshdi. Buni mutasaddilar qanday izohlaydi?
Bugundan e’tiboran yurtimizda qolipli non narxi ko‘tarildi. Uning donasi 1200 so‘mdan sotilmoqda. Bu non bahosi 550 so‘mga oshdi, deganidir.
Kundalik iste’moldagi eng muhim oziq-ovqat mahsuloti narxining keskin ko‘tarilishi iste’molchilarda ko‘plab savollarni keltirib chiqarmoqda. Nega non birdaniga salkam ikki barobarga qimmatlashib ketdi? Buning asl sababi nimada?
Bunga oydinlik kiritish maqsadida dastlab faoliyati poytaxtimiz aholisiga non va non mahsulotlari yetkazib berishga qaratilgan “Toshkentnon” ishlab chiqaruvchilar uyushmasiga murojaat qildik.
Darhaqiqat, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Mamlakatimiz aholisini va iqtisodiyot tarmoqlarini raqobat va bozor mexanizmlarini joriy etish asosida don, un va non bilan ishonchli ta’minlash chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qaroriga muvofiq, 2018 yil 15 sentyabrdan boshlab 1 kilogramm bug‘doy unining ulgurji narxi 1400 so‘m miqdorida belgilandi. Ushbu hujjatda mazkur narxni 1 noyabrgacha bekor qilish ham ko‘zda tutilgan. Negaki, endilikda qolipli non talab va taklif asosida shakllantiriladigan erkin bozor narxi bo‘yicha sotiladi.
Ta’kidlash kerakki, bu jarayonda aholining ijtimoiy himoya qilish, ayniqsa, nogiron, boquvchisini yo‘qotgan, kam ta’minlangan oilalarning un va qolipli non xarid qilish bo‘yicha qo‘shimcha xarajatlarini qoplash uchun eng kam oylik ish haqining 10 foizi miqdorida har oylik pul kompensasiyasi to‘lanadi. Bu yangilik amaliyotga shu yilning 1 oktyabridan joriy etiladi.
Bundan tashqari, qarorda 14 yoshgacha farzandlari bo‘lgan oilalarga bolalar sonidan kelib chiqqan holda, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari tomonidan belgilangan nafaqa to‘lanishi ham o‘z aksini topgan. Eng asosiysi, bozorda don va un narxlari keskin o‘zgarishining oldini olish bo‘yicha aniq vazifalar belgilanib, zarurat tug‘ilganda davlat zaxirasidan don chiqarilishi bog‘liq chora-tadbirlari ko‘rilishi ko‘zda tutilgan.
Shubhasiz, non — xalqimiz uchun eng aziz va laziz ne’mat. Dasturxonimiz to‘kisligi ham, ro‘zg‘orimiz fayzu barakasi ham uning serobligi bilan o‘lchanadi. Uyga mehmon kelsa, albatta, non ushatiladi. U bo‘lmasa, shohona taomlar ham tatimaydi. Sodda qilib aytganda, non odamlarning kayfiyatiga ta’sir qiladigan eng muhim mahsulotlar sirasiga kiradi. Buni qolipli non narxining o‘zgarishi ijtimoiy tarmoqlarning bosh mavzusiga aylangani yana bir karra tasdiqlab turibdi.
Ayrimlar narx-navoni joriy mavsumda g‘alla hosili mo‘ljaldagidan kam bo‘lgani oqibati bilan bog‘lamoqda. Bu qanchalik haqiqatga yaqin?
Savolga javob olish uchun “O‘zdonmahsulot” aksiyadorlik kompaniyasi mutasaddilariga murojaat qildik.
Donni qayta ishlovchilar, non tayyorlash korxonalari ishchilari bilan suhbatlashar ekanmiz, ular unning narxi oxirgi marta 2014 yilda oshgani ta’kidlashmoqda. Oradan to‘rt yil o‘tib, bitta non bahosining bir litr gazlangan suv narxiga yaqinlashganini “normal holat” deya qabul qilishayotir. Yana ular amaliyotga erkin bozor narxi qo‘llanilishini ishlab chiqarish korxonalarning moddiy-texnika bazasini mustahkamlash, shuningdek, ishchi-xizmatchilarning ijtimoiy himoyasini kuchaytirish borasidagi muhim qadam, deya baholashyapti.
Chindan ham, masalaga bozordagi bugungi real holatdan kelib chiqib yondashadigan bo‘lsak, qolipli nonga o‘rnatilgan narx unchalik ham baland emasligiga amin bo‘lamiz. Axir, xarxasha qilayotgan farzandimiz uchun oddiy xo‘rozqandni ham 1000-1500 so‘mga sotib olyapmiz-ku?! Ammo oddiy haqiqat shuki, suvga chanqagan odamgina ehtiyoj sezadi. Non esa har qanday oila kundalik xarid ro‘yxatining boshida turadi. Shu ma’noda, aholining non narxiga bildirayotgan munosabatlarini to‘g‘ri qabul qilmasdan iloj yo‘q. Zero, muhim iste’mol tovarlari, xususan, nonning bahosi aholi xarid qobiliyati darajasiga har tomonlama mos bo‘lishi maqsadga muvofiqdir.
Manba: zamin.uz
