"Haqiqiy sud endi boshlanadi": Durov qanday qilib Fransiya tuzog‘iga tushib qoldi?

Ehtimol, bu hafta eng ko‘p muhokama qilingan dunyo yangiligi — bu Pavel Durovning kutilmagan qamoqqa olinishi. Pavel Durov rossiyalik bo‘lib, to‘rtta pasportga ega. Mahalliy rus tilidan tashqari, Karib dengizidagi ekzotik davlatning fuqaroligi to‘g‘risidagi hujjatlar ham mavjud: Sent-Kits va Nevis, Birlashgan Arab Amirliklari va Fransiya Respublikasi. Bu Pavel Durov uchun zaharli bo‘lgan fransuz pasporti edi.

Bir necha oy oldin doimo dunyo bo‘ylab sayohat qiladigan Durov "Fransiya dam olish uchun eng yaxshi joy" deb yozgandi. Endi "dam olish uchun eng yaxshi joyda" bizning qahramonimiz 10 yilni qamoqda o‘tkazish uchun sud qaroriga duch keladi. Hozircha - haftasiga ikki marta polisiya bo‘limiga xabar berish majburiyati bilan mamlakatni tark etmaslik to‘g‘risidagi yozma majburiyat.

Hayotda hamma narsadan ko‘ra erkinlikni qadrlashini e’lon qilgan odam uchun g‘ayrioddiy rejim. Yaqinda Taker Karlsonga bergan intervyusida u shunday dedi: “Ustuvorlik - bu shaxsiy erkinlik. Men uchun masala hech qachon pul bilan bog‘liq emas, mening bank hisobimda bir necha yuz million dollar bor, bitkoinlar bor - va bu 10 yildan beri ishim yo‘q, lekin menda ko‘chmas mulk, samolyotlar yoki yaxtalar yo‘q.

— Katta aktivlaringiz yo‘qmi?

— Yo‘q.

— Gavayida yoki boshqa orolda?

— Yo‘q. Yer yo‘q, ko‘chmas mulk ham yo‘q.

— Nega?

— Chunki mening hayotimda shaxsiy erkinlik birinchi o‘rinda turadi.

Pavel Durov - iste’dodli shaxs. Sankt-Peterburg universitetining filologiya fakulteti bitiruvchisi, VKontakte ijtimoiy tarmog‘ining yaratuvchisi. Uning katta akasi Nikolay, ko‘pchilik tomonidan matematik daho deb hisoblangan, loyihaning texnik qismi uchun mas’ul edi. 2014 yilda o‘z aqlini sotib, o‘sha paytda Telegramni ishga tushirgan Pavel boshpana izlab Rossiyani tark etadi. Ammo Durov 30 yoshgacha orzu qilgan erkinlikni dunyoning hech qayerida topib bo‘lmasdi. Qidiruv marshruti - Berlin, London, Singapur, San-Fransisko... Va bu hammasi emas. Keyin - Dubay. 2018 yilda Prezident Makronning o‘zi Telegram shtab-kvartirasini Parijda joylashtirish uchun kechki ovqatga qo‘ng‘iroq qildi va hatto ushbu eng yomon fransuz pasportini taklif qildi. Durov rad etdi, lekin pasportni emas. Biroq, bu hikoya haqida biroz keyinroq. Durov tanlab olishi kerak edi.

– Shubhasiz, yelkamizda katta mas’uliyat yuki bor. Bizni paranoya yengib o‘tdi deb ayta olmayman, lekin ehtiyot bo‘lish mantiqan to‘g‘ri keladi: begonalarga ruxsat bermaslik, begona joylarga sayohat qilmaslik.

— O‘zingiz ham shunday qilmaysizmi?

— Umid qilaman. Faqat men umid qilganlar bizning qadriyatlarimizga mos keladi.

Fransuz muhitida xatolik yuz berdi. Va bu ajablanarli, chunki Durov uzoq vaqtdan beri G‘arb mamlakatlari haqida hech qanday illyuziyaga ega emasdi: "Bu kulgili bo‘ladi, lekin sukut bo‘yicha men foydalanadigan barcha qurilmalarda xatolik borligiga ishonaman, chunki hamma ham iPhone yoki Android telefonlaridan foydalanadi. AQShda orttirgan tajribam tufayli u yerda ishlab chiqilgan platformalar xavfsizligiga ishonmayman”.

Bu yerda Pavel Durov AQShdagi o‘z jamoasidan rivojlanish muhandislaridan birini aeroportga yetib kelganida ishga olishga harakat qilgan voqeani eslaydi.

Taker Karlsonning savoli: "To‘g‘ri... Men bundan hayratdaman va buni hatto haqorat deb hisoblash mumkinmi?"

— Ha, men AQShda bunday bosimni boshdan kechirganman. Har safar tashrif buyurganimda, meni aeroportda FQBning ikki xodimi kutib olishdi va savollar berishdi. Bir kuni ular ertalab soat 9 da mening uyimga nonushta paytida kelishdi - men ijaraga olgan uyimga. Bu juda kutilmagan tashrif, shundan so‘ng men ular bu yerda bizga juda ko‘p e’tibor berishayotganiga qaror qildim. Eng yaxshi muhit emas."

Bu shtatlar bilan bunday ishlamadi. Va haqiqatan ham, agar mahalliy IT milliarderlari ham “qo‘chqor shoxi”ga aylantirilsa, nega rus yigitini u yerda tutish kerak? 2018 yilda Mark Sukerbergning namoyishkorona qirg‘inini hamma hamon eslaydi.

Keyin Facebook rahbari futbolka va shorti kiygan ozg‘in yigit qiyofasida Kapitoliyga chaqirildi, u yerda yuzlab senatorlar va kongressmenlar uni deyarli 10 yil davomida ishtiyoq bilan so‘roq qilishdi. Sukerberg undan nima kutilayotganini tushundi, razvedka xizmatlariga taslim bo‘ldi va ular Facebookni xuddi o‘z oshxonasiday boshqara boshladilar. Kovid epidemiyasi haqidagi xabarlar rasmiylar tomonidan talab qilingan tarzda senzuradan o‘tkazildi va 2020 yilgi saylovlar arafasida Facebook Federal qidiruv byurosining qat’iy talabiga binoan Hunter Baydenning topilgan noutbukidagi korrupsiya haqidagi voqeani butunlay bostirdi. bu Jo Baydenning prezidentlik imkoniyatlarini barbod qilishi mumkin edi.

Ayni paytda, Tvitterda vaziyat bundan ham yomonroq edi. Agar AQShning o‘sha paytdagi prezidenti Donald Tramp oddiygina tarmoqdan chiqarib yuborilgan bo‘lsa va barchasi demokratiya va so‘z erkinligi uchun nima deyishimiz mumkin. Pavel Durov uchun bu dahshatli voqea edi.

2021 yil boshlandi. Aynan o‘sha paytda Pavel Durov "erkinlik-tenglik-birodarlik" umidida va aslida shaxsiy majburiyatlari ostida fransuz pasportini oldi.

Telegram yaratuvchisiga Fransiya fuqaroligi berilganidan xursand bo‘lgan prezident Makron. Makronning o‘zi ham Telegram foydalanuvchisiga aylanadi va vazirlarini messenjerga bog‘lab qo‘yadi. Shu bilan birga, Fransiya va butun Yevropa texnologik taraqqiyotning bir necha bosqichini o‘tkazib yuborganini tushunishimiz kerak. Faqat uchta misol.

Katta miqdordagi pulga qaramay, Yevropa Ittifoqi Covid vaksinasini bozorga chiqara olmadi. Ammo nemis farmasevtika kompaniyalari va, albatta, fransuz giganti Sanofi harakat qildi. Ha, biz Makron 2020 yilda Sanofi bosh direktori Pol Hudson bilan qanday uchrashganini eslaymiz va kampaniyaga 200 million yevro kiritilishini ye’lon qilgan.

"Loyiha Sanofi va Fransiyani virusga qarshi kurashda birinchi o‘ringa qo‘yish va vaksinani ishlab chiqishdan iborat", degandi Emmanuel Makron. U Fransiyaning "vaksinalar sohasidagi buyuk davlat" ekanligini yesladi va "Lui Pasterning dahosi" haqida gapirdi. Vaksina va Sanofi kompaniyasi misolidan foydalanib, Yelisey saroyi egasi biz "sanoat va ishlab chiqarishdagi jangda g‘alaba qozonmasdan" ijtimoiy kurashda va sog‘liq uchun kurashda g‘alaba qozona olmasligimizga ishontirdi.

Bu baland ovozda edi ... Jimgina biz natijani o‘tkazdik - Sanofi vaksinasi bu tarzda ishlamadi. Fransiya va Yevropa o‘zlarining raqobatbardosh elektromobilini va global qamrovga ega o‘zlarining messenjerini yarata olmadilar. Va Telegram hozirda sayyoramizda milliarddan ortiq foydalanuvchiga ega.

Shu fonda Fransiyada Pavel Durovning jinoiy javobgarlikka tortilishi ham repressiya, xafa qilish maqsadida qasos olish va, ehtimol, Telegramda boshqaruv kalitlarini qo‘lga kiritishga o‘xshaydi.

Pavel Durov Parijdagi Le Burje aeroportiga yetib kelganida, shaxsiy samolyotdan chiqib ketayotgan vaqtda darhol qo‘lga olindi. Hamroh Yuliya Vavilova uzoq vaqt asirlikda qolmadi. U so‘roqqa tutilgan. 24 yoshli qiz o‘zini kriptovalyuta mutaxassisi sifatida tanishtiradi va hatto bu mavzuda arab tilida o‘z blogini ham yozadi.

Britaniyaning Daily Mail nashri uni allaqachon Isroil razvedka xizmati Mossadning agenti deb atagan va u "asal tuzog‘i" kabi Durovni razvedka xizmati manfaatlari uchun Fransiyaga olib kelganini, chunki Telegramdan HAMAS terrorchilari foydalanayotganini aytgan.

Pavel Durov hech qachon rasman uylanmagan, ammo u ko‘p bolali ota bo‘lishga muvaffaq bo‘lgan. U 12 mamlakatda uning donor spermasidan yuzdan ortiq bola tug‘ilganidan faxrlanadi.

U kamida bitta ayol, Shveysariyada yashovchi Irina Bolgar bilan otalikni tan oldi. Hozir er-xotin mojaroda. Pavel Durov farzandlarining onasining mablag‘ini cheklab qo‘ydi va u endi bolalari bilan oddiy samolyotlarda uchishga majbur.

Ayni paytda, Fransiyada ish bo‘yicha sud istiqbollari juda noaniq, ammo harakat erkinligini cheklash uzoq vaqt davom etishi mumkin. Shubhalar qatoriga bolalar pornografiyasidan tortib, noqonuniy kriptovalyuta spekulyasiyasigacha, jinoiy hamjamiyatni tashkil etishdan tortib, firibgarlik va giyohvand moddalar savdosigacha bo‘lgan bir qator jinoyatlar kiradi.

Fransiya razvedka xizmatlari Durovga erkinlik evaziga shartnoma — Telegram kalitlarini taklif qilgani aniq. Durov allaqachon rad etganini va uning "kalitlari" yo‘qligini aytdi, chunki uning akasi Nikolay barcha texnik qismlar va shifrlashda ishtirok etgan. Va Nikolay Sankt-Peterburgda yashaydi, u yerda o‘zi sevgan narsani qiladi va hech narsa bermaydi. U qayerda tug‘ilgan bo‘lsa, u yerda u yordamga keldi. Va, albatta, u kenja ukasi haqida qayg‘uradi. Bundan tashqari, Fransiyada Pavel Durovga qarshi joriy ta’qiblar G‘arbda razvedka xizmatlari tomonidan senzura va axborot nazoratini kuchaytirishga qaratilgan umumiy tendensiyani aks ettiradi.

Ilon Mask bu tendensiyani shunday ko‘radi: "Bu 2030 yil, Yevropada sizni memni yoqtirganingiz uchun qatl etishadi."

Aytgancha, Ilon Maskning o‘zi endi Yevropada X tarmog‘iga qarshi Yevrokomissiya tomonidan tergovga duch kelmoqda. Kompaniya Yevropa Ittifoqining raqamli xizmatlar haqidagi qonunini buzganlikda gumon qilinmoqda.

Iyul oyida Ilon Mask Yevropaning unga nisbatan maxfiy kelishuvni o‘rnatishga urinishlari haqida gapirgan edi: "Agar biz hech kimga aytmasdan, ba’zi nutqlarni jimgina senzura qilganimizda, Yevropa komissiyasi bizni jarimaga tortmagan bo‘lardi. Boshqa platformalar bu kelishuvga rozi bo‘ldi. “X” - yo‘q".

Xo‘sh, prezident Makron haqida. Endi uning so‘ziga kim ishonadi? Uning shaxsiy kafolatlariga tayanishga kim qaror qiladi? Agar uning buyrug‘i bilan chiqarilgan fransuz pasporti faqat og‘irlashtiruvchi holat bo‘lsa ham? Makron bir vaqtlar Fransiyani “tadbirkorlar mamlakatiga” aylantirishga va’da bergandi. Bugun bu masxara kabi eshitiladi.

Makron Durovning hibsga olingani haqida bilgan, so‘ralganda yolg‘on gapirgan, o‘zini o‘zi bilmagandek ko‘rsatgan, ammo keyinroq ma’lum bo‘lishicha, Yelisey saroyiga nima bo‘lganidan darhol xabar berilgan.

“Bundan tashqari, — deb yozadi “Libération”, — yakshanba kunidan so‘ng davlat rahbari Birlashgan Arab Amirliklari prezidentiga qo‘ng‘iroq qildi – Durovda bu davlat pasporti bor. Tafsilotlar haqida qisqacha yozadilar: fikr almashildi. 2017 yilda Amirlik va Fransiya razvedka xizmatlari birgalikda Telegram asoschisining iPhon’ini ham buzib kirishgandi. Aytilishicha, ular platforma orqali ISHID qanday qilib jangarilarni yollashini aniqlash yo‘llarini topishga harakat qilgan. Operasiya "Binafsha musiqa" deb nomlangan.

Durovning hibsga olinishi Telegramda jinoyatchilikka qarshi kurash emas. Bu platformani Amerika razvedkasi bilan hamkorlik qilishga majbur qilmoqda. Bu asosiy erkinliklar va anonimlik huquqiga zarba. Fransiya erkinlik mamlakati emas.

Biroq Makron Durovni shaxsan Fransiyaga jalb qilganida, u mutlaqo boshqa istiqbollarni va’da qildi - ilg‘or texnologiyalar bilan bog‘liq hamma narsa maftun bo‘lib, Fransiya prezidenti Durovga Telegram shtab-kvartirasini Fransiyaga, erkin dunyoga yaqinroq joyga ko‘chirishni qat’iy taklif qildi. Uni fransuz texnologi - milliarder Ksavye Nil bilan tanishtirdi, u o‘tgan yili sun’iy intellektni rivojlantirishga 200 million yevro sarmoya kiritgan. Aytgancha, Durov hibsga olinganidan keyin polisiyadan Xaverga darhol xabar berishni so‘radi, u buni rad etmaydi, balki ish bo‘yicha izoh berishdan ham bosh tortadi. Makrondan Durov uchun yana bir “syurpriz” - bu unga fuqarolik berish to‘g‘risidagi bir tomonlama qaror, garchi dastlab ular bu tartib kamdan-kam hollarda ekanligini va hamma narsani Tashqi ishlar vazirligi hal qilganini aytishdi. Ma’lum bo‘lishicha, Tashqi ishlar vazirligi bunga qarshi bo‘lgan, Makron pasportni talab qilgan.

“Men fransuz tilini o‘rgangan janob Durovga, xuddi amerikalik tadbirkor janob Yevan Shpigelga, ba’zi sportchilar va san’atkorlarga fuqarolik berganim kabi, Fransiya fuqaroligini ham berdim va bu bizning mamlakatimiz uchun juda foydali, deb o‘ylayman”, deb tushuntirdi Fransiya prezidenti.

Ammo Parijga ko‘chib o‘tishdan bosh tortishi Fransiya prezidentini ranjitganga o‘xshaydi va u eshikni yuziga yopib qo‘ydi.

“Men Durovning Fransiyaga tashrifidan mutlaqo bexabar edim. U bilan o‘tgan hafta oxirida ham, keyingi kunlarda ham uchrashishni rejalashtirmaganman", - deya ta’kidladi beshinchi respublika rahbari.

Makron hamma joyda bunday keng ko‘lamli salbiy munosabatga sabab bo‘lgan va Fransiyani erkinliklarni oyoq osti qiluvchining yomon nuqtai nazaridan taqdim etgan shov-shuvli ishni rad etadi. Uning reytingini pastga tushiradigan muammolari allaqachon yetarli. Mamlakatda hali ham hukumat yo‘q, garchi barcha munosib muddatlar allaqachon o‘tib ketgan. Makron parlament saylovlarida g‘alaba qozongan koalisiyadan shaxsni bosh vazir etib tayinlashni istamaydi, bu lavozimda haq insonni ko‘rishni istamaydi va haligacha o‘z nomzodlarini vazirlar mahkamasi rahbari lavozimiga surish umidida.

So‘llar unga nisbatan ishonchsizlik votumini o‘tkazishga hozirlik ko‘rmoqda - “zabt qilinmagan Fransiya” davlat rahbarining o‘z vazifalarini bajarmaganligini nazarda tutuvchi modda bo‘yicha prezidentga qarshi impichment jarayonini boshladi.

"Hatto qirollikda ham bosh vazirlar g‘alaba qozongan koalisiyadan tayinlangan, Makron g‘ildirakni qayta ixtiro qilishni to‘xtatib, aniq bir narsa qilish vaqti keldi", deb izohlaydi mahalliy jurnalist.

Ko‘rinib turibdiki, fransuzlar Durovni endi osonlikcha qo‘yib yuborishmaydi: ketmaslik majburiyati Parijga qarshi g‘azab to‘lqinini yumshatishga urinishdir. Telegram asoschisi Fransiyada qolmoqda, uning barcha pasportlari musodara qilingan va u sudya buyurgan joyda qolishi kerak. To‘g‘ri, elektron bilaguzuksiz, bu hali ham uy qamog‘i emas. Agar u yashash joyini o‘zgartirmoqchi bo‘lsa, bu haqda yana xabar berish va kelishish kerak bo‘ladi.

Rasmiy tergov uning aybdor ekanligini anglatmaydi va hatto sud bo‘lishini ham anglatmaydi. Bu shunchaki ular qo‘shimcha tekshiruv o‘tkazishni xohlashlarini anglatadi. Sudgacha qamoqqa olish mumkin. Fransiya sud tizimi har doim ham juda oddiy emas. Lekin biz aniq bilamizki, Durov hali nafas ololmaydi.

U bundan keyin ham fransuz razvedka xizmatlari bilan hamkorlik qilishga majbur bo‘ladi. Biroq, ma’lum bo‘lishicha, u buni allaqachon qilgan. So‘roq paytida u ma’lumotni Fransiya Ichki xavfsizlik bosh boshqarmasiga uzatganini, ishonch telefoni, maxsus elektron pochta manzilini yaratganini va Dubayda bo‘lim vakillari bilan uchrashganini aytdi. Bundan tashqari, 2016 yilning fevralida u islomchilar tomonidan foydalaniladigan deyarli 80 ta kanalni yopgan. Bu bir qancha teraktlarning oldini olishga yordam berdi. Ammo prokuratura qaror qildi: yana ikki yarim mingga yaqin ko‘rib chiqilmagan so‘rovlar Durovni bolalar pornografiyasini tarqatishdan tortib firibgarlik va terrorizmni oqlashgacha bo‘lgan ko‘plab jinoyatlarga sheriklikda ayblash uchun yetarli asosdir.

Uyushgan guruh tarkibida noqonuniy tranzaksiyani amalga oshirish uchun onlayn platformani boshqarishda ishtirok etish - jinoyat 10 yilga ozodlikdan mahrum qilish va 500 ming yevro miqdorida jarimani nazarda tutadi.

Durovning advokati David-Oliviyer Kaminskiy shunday deydi: "Telegram raqamli texnologiyalarga oid Yevropa qonunlariga to‘liq mos keladi. Ijtimoiy tarmoq rahbari unga bevosita yoki bilvosita tegishli bo‘lmagan jinoiy ishlarga aloqador bo‘lishi mumkin, deb o‘ylash mutlaqo bema’nilikdir".

Va keyin ishonchli dalillarni izlash va tergovni davom ettirish uchun ko‘p oylar bor, unda yangi maqolalar paydo bo‘lishi mumkin - uchta oddiy bolasi bo‘lgan tashlab ketilgan ayol yoki Yevropa Ittifoqi poytaxtidan da’volar.

Bryussel o‘z tergovini boshladi, u yerda Telegram juda katta onlayn platformalar uchun qattiqroq qoidalarga rioya qilmaslik uchun foydalanuvchilar sonini kamaytirganlikda gumon qildi. Telegramga qarshi da’volar Germaniyada ham paydo bo‘ldi, bu yerda platforma ham hamkorlikning yetarli emasligida ayblanib, Berlin yuborilgan so‘rovlarga keladigan javoblardan qoniqmaganligini aniqlaydi. Yevropada Durov uchun huquqiy sinovlar va sud jarayonlari endigina boshlanayotgani aniq.