Украинада кузги «вазирлар қулаши»: нима бўляпти?

Чоршанба кунги йиғилишда Олий Рада тўрт вазирнинг истеъфосини қабул қилди. Икки истеъфо зарурий овозларни ололмади, баъзилари эса кўриб чиқилмади.

Шундай қилиб, парламент Александр Камишиннинг Украина стратегик саноат вазирлиги раҳбари лавозимидан истеъфога чиқишини қўллаб-қувватлади. Олга Стефанишина Европа ва Евроатлантика интеграцияси бўйича вазир лавозимидан озод этилди. Руслан Стрелетс - атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва табиий ресурслар вазири, Денис Малюску - адлия вазири лавозимидан.

Ташқи ишлар вазири Дмитрий Кулеба ҳам ўз хоҳишига кўра ишдан бўшатишни сўраган, бироқ улар унинг аризасини кўриб чиқишга улгурмаган. Кулеба бу лавозимда 2020 йилнинг март ойидан бери ишлаб келмоқда. Мутахассисларнинг ишончи комилки, унинг истеъфоси ҳақидаги масала ҳам яқин орада ҳал бўлади. Дипломатик бўлим бошлиғи ўрнини ҳозирги вазир ўринбосари Андрей Сибига эгаллаши мумкин.

Олий Рададаги «Халқ хизматчиси» фракцияси раиси Девид Арахамияга кўра, кадрлар ўзгариши ҳукумат аъзоларининг ярмидан кўпига таъсир қилади. «Украина Вазирлар Маҳкамаси ходимларининг 50 фоиздан ортиғи ўзгаришларга учради», деб ёзди сиёсатчи ўзининг Телеграм-каналида.

ТRТ сиёсатшунос Константин Бондаренко билан Украина ҳукуматидаги кенг кўламли «тозалашлар» сабаблари ҳақида суҳбатлашди:

— Украинада ҳукуматнинг кадрлар қайта ишга туширилиши тахминан июнь ойидан бери кутилмоқда. Бироқ, Украина раҳбарияти деярли ҳар бир номзодни Қўшма Штатлар билан мувофиқлаштиришга мажбур бўлганлиги сабабли доимий бурилишлар ва бурилишлар пайдо бўлди.

Вашингтон томонидан бир қатор одамларнинг истеъфоси бўйича босим бўлди, аммо уларнинг ўрнини ким эгаллаши ҳақида ҳеч қандай тушунча йўқ эди. Шу сабабли, жараён 2-3 ойга чўзилди.

Украина Президенти девони раҳбари Андрей Ермакнинг Вашингтонга сўнгги сафари барча кадрлар бўйича қарорлар бўйича келишувга олиб келди, биз буни яқин келажакда кўрамиз. Аммо, такрор айтаман, Украина бу истеъфоларни кутган ҳолда яшади.

- Ишдан бўшатиш ҳақидаги энг баланд баёнотлардан бири Дмитрий Кулеба билан боғлиқ

— Йўқ, унинг ўрнига ҳам анча олдин келишиб олинганди. Унинг ўринбосари Андрей Сибига баҳорда қайта тайинланган эди, у ҳам Президент девонидан Ташқи ишлар вазирлигига келган. Ушбу тайинловдан сўнг, Сибига Кулебанинг ўрнига келгани ва Кулеба шунчаки ўз лавозимидан бўшатилишини кутаётган одам эканлиги маълум бўлди.

— Яъни, бу вазирларнинг иши на ҳокимиятга, на аҳолига тўғри келмади?

— Аҳолининг фикри билан ҳеч ким қизиқмади. Ҳокимиятга келсак, шунчаки маълум бир ротация бўлди. Баъзилар самарасиз деб ҳисобланган ва бошқалар билан низолар бўлган.

Мисол учун, Эрмак ўзининг ўринбосари Ростислав Шурма билан зиддиятга эга эди. Энди унинг ўрнини Александр Камишин эгаллайди. Бироқ, у билан ҳеч қандай низолар бўлмаслигига кафолат йўқ.

— Бу ишдан бўшатишларнинг тўлиқ рўйхатими ёки қўшимча кадрлар қарорини кутишимиз керакми?

— Кўриниб турибдики, ҳали ҳамма истеъфолар бўлмаган. Яқин келажакда биз юқори даражадаги ишдан бўшатишларни кўрамиз, шу жумладан Эрмакнинг ўринбосарлари орасида.

Қўшма Штатлардан маълум лавозимлардаги содиқ одамларга қарашлари ҳақида ҳам истаклар бор. Шундай қилиб, буларнинг барчаси жуда узоқ вақт ва оғриқли тарзда мувофиқлаштирилди.

Улар менга айтганидек, шахмат тахтаси деб аталадиган нарсани чизишди. Баъзи номлар кўрсатилган. Номи пайдо бўлиши билан, бу шахмат ўйини дарҳол парчаланиб кетди. Биз янги келишувга келишимиз керак эди. Шундай қилиб, буларнинг барчаси икки ойдан кўпроқ давом этди.

- Нима учун Қўшма Штатлар Кулеба ёки бошқа вазирлардан қониқмади? Бу содиқлик ҳақидами?

- Ундай эмас. Содиқлик бошқа нарса, назорат қилиш бошқа нарса. Украинада коррупцияга қарши жамоатчилик фаоллари каби гуруҳ мавжуд. Аслида, улар яхши инглиз тилида турли хил таҳлилий эслатмаларни тузиб, уларни элчихонага топширишади ва уларни Давлат департаментига топширишади.

Аслида, булар шунчаки қоралашлар. Анъанавий тарзда: бу одам беш миллионни ўғирлаган, бу эса тендерлардан 10 миллион ишлаб олган, ҳозир ишдан бўшатилганларнинг кўпчилиги коррупцияга қарши курашувчи амалдорлар билан зиддиятга эга эди, шунинг учун АҚШдан бундай талаб пайдо бўлди.

Баъзи одамлар учун оптималлаштириш шунчаки содир бўлди. Масалан, Адлия вазири Денис Малюсканинг ташаббуси ва малакаси пастлиги туфайли доимо устидан кулишарди. Унинг позициясини Стефанишина эгаллаши мумкин, у аслида кўтарилиш учун кетмоқда.

Худди шу Президент девонида ўринбосарлар белгиланади. Яна икки депутат кетади, дейишади. Вазирлар маҳкамасида баъзи учрашувлар бўлиши мумкин. Ҳали тўлдирилмаган кўплаб лавозимлар мавжуд.

Аммо Бош вазирнинг саволи очиқлигича қолмоқда. Шмигал ўз лавозимидаги барча рекордларни аллақачон янгилаган, аммо улар унинг ўрнини топа олмадилар.