Сўнгги йилларда Американинг жануби-ғарбий қисмида ўлимга олиб келиши мумкин бўлган янги қўзиқорин касаллиги бўлган водий иситмаси ҳолатлари кескин ошди
Водий иситмаси Америка Қўшма Штатларининг ғарбий қисмида пайдо бўладиган қўзиқорин касаллиги бўлиб, у кўпинча гриппга ўхшаш симптомларни келтириб чиқаради, аммо хавфли ёки ҳатто ўлимга олиб келадиган асоратларни келтириб чиқариши мумкин.
Калифорния штатидаги Сан-Диего ва Беркли Калифорния университети тадқиқотчилари сўнгги йигирма йил ичида кескин ошган водий иситмаси билан касалланиш ҳолатлари тўғрисидаги маълумотларни таҳлил қилиб, одамлар ва соғлиқни сақлаш ходимларига ёрдам бериши мумкин бўлган мавсумий нақшларни аниқладилар. Bодий иситмаси билан касалланишнинг келажакдаги кўтарилишларига яхшироқ тайёргарлик кўринг. Топилмалар, шунингдек, иқлим ўзгариши юқумли касалликлар хавфини қандай ошириши мумкинлигини тушуниш учун муҳим аҳамиятга эга. Тадқиқот натижалари The Lancet Regional Health - Americas журналида чоп этилди.
Тадқиқотчилар Калифорния Соғлиқни сақлаш департаменти (CDPH) билан 2000 йилдан 2021 йилгача Калифорнияда водий иситмаси билан касалланган барча ҳолатларни таҳлил қилиш учун яқиндан ишладилар. Ушбу маълумотларни мавсумий иқлим маълумотлари билан бирлаштириб, улар Калифорниянинг турли округларида мавсумий ўзгаришларни қандай бошдан кечиришини ва қурғоқчилик даврлари бу циклларга қандай таъсир қилишини аниқладилар. Тадқиқотчилар шуни аниқладиларки, аксарият ҳолатлар cентябр-ноябрь ойлари орасида содир бўлсада, округлар ва йиллар ўртасида мавсумий нақшлар ва вақтларда фарқ бор.
«Мавсумий юқумли касалликларнинг аксарияти ҳар йили тарқалиш чўққисини кўрсатади, шунинг учун биз маълум йилларда водий иситмаси билан касалланишнинг мавсумий чўққиси кам ёки умуман бўлмаганини кўриб ҳайрон бўлдик.
Бу бизни йиллар ўртасидаги мавсумийликдаги бу фарқларга нима сабаб бўлаётганига ҳайрон бўлди ва биз кузатган вақтга асосланиб, биз қурғоқчилик ҳам роль ўйнаши мумкин, деган фараз қилдик», деди тадқиқотнинг бош муаллифи, Калифорния доценти, фанлар номзоди. Сан-Диегодаги Герберт Вертхайм мактаби Алехандра Ҳеаней.
Тадқиқотчилар ўртача ҳисобда Сан-Хоакин водийси ва Марказий қирғоқдаги округларда энг аниқ мавсумий чўққиларни кўришган, гарчи улар аввалроқ Сан-Хоакин водийсида бошланган бўлса ҳам.
Водий иситмаси тупроқда яшовчи Coccidioides қўзиқоринининг спораларидан келиб чиқади. Одамлар шамол ёки инсон фаолияти натижасида ҳавога тарқаладиган юқумли спораларни нафас олиш орқали водий иситмаси билан касалланади. Водий иситмаси кўпинча ҳаводаги чангга тез-тез таъсир қиладиган одамларга, шу жумладан очиқ ҳавода ишлайдиганларга таъсир қилади. Бироқ, бу касаллик юқумли эмас.
CDPH маълумотларига кўра, Американинг жануби-ғарбий қисмида водий иситмаси узоқ вақтдан бери муаммо бўлиб келган, аммо сўнгги йилларда касалланиш сони кескин ошган, 2014-2018 йилларда ва яна 2018-2022 йилларда уч баравар кўпайган. Бироқ, у ҳали ҳам нисбатан кам учрайди ва бошқа респиратор инфекциялар, жумладан, COVID-19 каби аломатларга сабаб бўлганлиги сабабли, водий иситмаси кўпинча нотўғри ташхис қилинади. Агар даволанмаса, қўзиқорин нафас олиш тизимига жиддий зарар этказиши ва терининг, суякларнинг ва ҳатто мия каби тананинг бошқа қисмларига тарқалиши мумкин, бу эса ўлимга олиб келиши мумкин.
