Ukrainaning oyog‘i «Gazprom»ning bo‘g‘zida
Rossiyaning «Gazprom» kompaniyasi Ukraina Kurskdagi muhim texnik maydonni egallab olgan bo‘lsa ham gaz jo‘natishda davom etmoqda. Buning oqibatlari kompaniya va Kreml uchun juda jiddiy bo‘lishi mumkin.
Gaz tranziti bo‘yicha ekspert va Ukraina gaz uzatish tarmog‘ining sobiq rahbari «Gazprom»ning Ukraina orqali o‘tadigan quvurlardan foydalanishda davom etishi bo‘yicha qaror qabul qilinishini diqqat bilan kuzatdi, ayniqsa Kiyev qurolli kuchlari ikki hafta oldin Rossiyaning Kursk viloyatidagi muhim Sudja gaz o‘lchash stansiyasini egallab olganidan beri.
Gazpromning yondashuvini tushunish Sudjaning strategik ahamiyatini tan olishni talab qiladi. Bu gazni Yevropaga to‘g‘ridan-to‘g‘ri yetkazib berish uchun qolgan yagona yo‘l bo‘lib, Yamal va «Shimoliy oqim 1» quvurlari 2022 yilda o‘z faoliyatini to‘xtatgandan so‘ng yanada muhimroq bo‘ldi.
Hozirgi vaqtda Sudja orqali gaz oqimi kuniga 40-42 million kub metrni tashkil etadi va bu Rossiya gazining Yevropaga eksporti zanjirining ajralmas bo‘g‘ini hisoblanadi. Qit’aning Kreml energetikasidan yuz o‘girgani tufayli moliyaviy jihatdan kamtar bo‘lib qolgan gaz giganti Gazprom uchun bu yanada muhimroq.
Uning ahamiyatini hisobga olsak, Sudja ustidan nazoratning yo‘qligi Rossiya kompaniyasi uchun jiddiy xavf tug‘diradi. Gazprom endi gaz oqimi o‘lchanadigan o‘lchash stansiyasini nazorat qilmaydi, bu esa o‘lchash moslamalariga uchinchi tomonning aralashuvi xavfini tug‘diradi va Gazprom xodimlarining standart texnik protseduralarni bajarishiga to‘sqinlik qiladi.
Muxtasar qilib aytganda, Gazprom tizimga endi ishona olmaydi.
Kompaniya, shuningdek, soliq to‘lashi uchun Rossiya bojxona va fiskal xizmatlariga o‘lchash hujjatlarini taqdim etishi shart.
Aynan shu masalalarning o‘zi fors-major holatlari e’lon qilinishi va gaz oqimining to‘xtatilishiga asos bo‘lishi mumkin, ammo «Gazprom» bu qadamni qo‘ygani yo‘q, tahlilchilar va soha mutaxassislari esa nima sababdan deya hayratda qolgan.
Kompaniya xodimlari endi yo‘qligi va har kim o‘lchash moslamalariga xalaqit berishi mumkinligi sababli, uning rahbarlari ishlab chiqarilgan ma’lumotlarning to‘g‘riligiga endi tayanishi mumkin emas. Xo‘sh, nega ular davom etmoqda?
«Gazprom»ning moliyaviy oqibatlari asosiy omil hisoblanadi. Kompaniya 2024 yilning birinchi yarmida 0,5 trillion rubl (5,4 milliard dollar) zarar ko‘rgani haqida xabar berdi va Yevropa Ittifoqiga (EI) gaz sotishdan yiliga 5 milliard dollar daromadni saqlab qolish uning balansi uchun juda muhim.
Gazni boshqa bozorlarga yo‘naltirishning texnik alternativalari yo‘q va tranzitning har kuni 14 million dollar daromad keltirishi bilan u kompaniya uchun hayot manbai bo‘lib xizmat qiladi.
