Ўзбекистонда кенг кўламли пенсия ислоҳотига тайёргарлик кўриш бошланди. Бу нимани англатиши мумкин?
Ўзбекистонда пенсия тизимини ислоҳ қилиш концепциясини ишлаб чиқиш ишлари бошланди. Шу мақсадда Бош вазир ўринбосари, Иқтисодиёт ва молия вазири Жамшид Қўчқоров бошчилигида ишчи гуруҳ тузилди. Аввалроқ хорижлик экспертлар мамлакат раҳбариятига пенсия ёшини 65 ёшга кўтаришни тавсия қилган эди.
Ишчи гуруҳ таркибига Президент ҳузуридаги Стратегик ислоҳотлар агентлиги, тегишли вазирлик ва идоралар вакиллари, Халқаро валюта жамғармаси, Осиё тараққиёт банки, Халқаро меҳнат ташкилоти мутахассислари киритилади.
Гуруҳ амалдаги пенсия тизимидаги мавжуд муаммоларни ўрганади ва 2025 йил 1 мартга қадар илғор хорижий тажриба асосида таклифлар тайёрлайди. Концепция лойиҳаси Президент Администрациясига тақдим этилади. Жараён оммавий ахборот воситалари ва ижтимоий тармоқларда кенг ёритилиши, шунингдек, жамоатчилик сўровлари билан бирга олиб борилиши керак.
Буларнинг барчаси ҳукуматнинг 23 сентябрдаги қарорида кўзда тутилган.
Эслатиб ўтамиз, ўтган йилнинг апрель ойида Жаҳон банки экспертлари Ўзбекистондаги давлат харажатлари шарҳини тақдим этган эди. Улар мамлакат аҳолисининг тез қариб бораётганини ва бу пенсия тизимига босим ўтказаётганини таъкидладилар. Шунинг учун, уларнинг фикрича, уни ислоҳ қилиш керак. Мутахассислар бир ечим сифатида пенсия ёшини оширишни таклиф қилишди.
«Ўзбекистон собиқ Совет Иттифоқининг ягона республикаси бўлиб, унда пенсия ёши аёллар учун 55 ёш, эркаклар учун эса 60 ёш бўлган 2000 йиллар, ўсишнинг иккинчи тўлқини», деб таъкидлади Жаҳон банки ҳисоботи муаллифлари.
Уларнинг фикрича, энг яхши вариант 2025 йилдан бошлаб пенсия ёшини секин-аста 65 ёшга ошириш бўлади. Бу бизга меҳнатга лаёқатли ёш ва пенсия ёши ўртасидаги чегарани босқичма-босқич ўзгартириш, демографик ўзгаришлар босимини камайтириш имконини беради. Ва узоқ муддатда пенсия ёшини ошириш пенсия тизими ва давлат молиясининг молиявий барқарорлигини таъминлашга ёрдам бериши керак.
“Мамлакат учун иш кучининг демографик ўсиш салоҳияти тугагунга қадар (2040 йилларнинг ўрталарида) буни қилиш жуда муҳим, чунки бу аллақачон миллий рақобатбардошлик масаласидир, чунки қўшни мамлакатларда туғилиш ва пенсия ёши кўрсаткичлари жуда кўп юқори, бу уларга баъзи афзалликларни беради ", - таъкидлади шарҳ муаллифлари.
Шу билан бирга, экспертларнинг таъкидлашича, қарор қабул қилинган пайтдан бошлаб уни амалга ошириш бошланишигача пенсия ёшидаги ходимларга ҳаёт режаларини мослаштириши учун мослашиш учун вақт бериш тавсия этилади.
Пенсия жамғармаси Ўзбекистон фуқароларининг Жаҳон банки таклифларидан норозилигига жавобан, кун тартибида пенсия ёшини ошириш билан боғлиқ ҳеч қандай масала йўқлигини таъкидлаб, Ўзбекистон фуқароларига бундан ташвишланмасликни тавсия қилди.
