“Манҳеттен” лойиҳаси — АҚШнинг илк ядровий қурол яратиш дастури
Лойиҳа 1942 йил 13 августда расман бошланган бўлиб, унгача тадқиқот С-1 Уран қўмитаси томонидан 1939 йилдан бери олиб борилган. Лойиҳада АҚШ, Буюк Британия, Германия ва Канада олимлари иштирок этишган.
Лойиҳа давомида учта атом бомбаси ишлаб чиқилган: плутонийли Gadget (биринчи ядровий синов пайтида портлатилган), уранли Little boy (1945 йил 6 августда Хиросимага ташланган) ва плутонийли Fat man (1945 йил 9 августда Нагасакига ташланган).
Лойиҳани америкалик физик Роберт Оппенҳаймер ва генерал Лесли Гровес бошқарган. Лойиҳанинг мақсадини яшириш учун АҚШ армиясининг ҳарбий муҳандислик кучлари таркибида “Манҳеттен” муҳандислик округи ташкил этилган.
“Манҳеттен” лойиҳаси тахминан 130 000 кишини қамраб олган ва ўша пайтдаги ҳисоб-китобларга кўра деярли 2 миллиард долларга тушди. Тадқиқот ва ишлаб чиқариш ишлари АҚШ, Буюк Британия ва Канададаги 30 дан ортиқ объектларда амалга оширилган. Лойиҳа доирасида, шунингдек, Германия ядро қуроли лойиҳасидан разведка маълумотлари тўпланган.
“Манҳеттен” лойиҳасининг қатъий махфийлигига қарамай, “атом жосуслари” СССРга атом бомбасини яратишда фойдаланилган катта миқдордаги техник маълумотларни етказишга муваффақ бўлишган.
