Tramp Eronga yadroviy ultimatum berdi

AQSh prezidenti Donald Tramp Eron oliy rahbari Ali Xomanaiyga yangi yadroviy kelishuvga erishish uchun ikki oy muhlat bergan maktub yo‘lladi, deb xabar bermoqda Axios xabardan xabardor ikki manbaga tayanib.

Trampning maktubi “qattiq” edi: u yangi yadroviy kelishuv bo‘yicha muzokaralar o‘tkazishni taklif qildi va Eron rad javobini berib, yadroviy dasturini davom ettirsa, oqibatlari haqida ogohlantirdi. Tramp muzokaralarni cho‘zmoqchi emasligini va ikki oylik muddat belgilashini ta’kidladi. Orqaga hisoblash qachon boshlanishi noma’lum - xat yuborilgan paytdan yoki muzokaralar boshlanganidan.

Agar Eron shartlarni qabul qilmasa, AQSh yoki Isroil Eron yadroviy inshootlariga qarshi harbiy choralar ko‘rishi mumkin. Tramp birinchi marta mart oyida Fox News telekanaliga bergan intervyusida maktubni tilga olgan edi. Ertasi kuni u Qo‘shma Shtatlar Eron bilan munosabatlarida "o‘zining chegarasiga yetganini" aytdi.

“Biz ularning yadro quroliga ega bo‘lishiga yo‘l qo‘ya olmaymiz. Tez orada nimadir sodir bo‘ladi. Men tinchlik kelishuvini boshqa variantdan afzal ko‘raman, ammo boshqa variant muammoni hal qiladi”, dedi u.

Xamanaiy bu taklifni yolg‘on deb atadi va Tramp Eron muhokamadan qochayotgandek taassurot uyg‘otmoqchi ekanini aytdi. Xomanaiy muzokaralarni qo‘llab-quvvatlamasa-da, Eronning BMTdagi vakolatxonasi aloqalarni istisno qilmadi.

“Agar muzokaralardan maqsad Eron yadroviy dasturini potensial harbiylashtirish bilan bog‘liq muammolarni hal qilish bo‘lsa, bunday muhokamalar ko‘rib chiqilishi mumkin. Ammo, agar maqsad Eronning tinch yadroviy dasturini yo‘q qilish bo‘lsa, Obama erisha olmagan narsaga hozir erishilgan deb da’vo qilish bo‘lsa, bunday muzokaralar hech qachon bo‘lmaydi”, — deyiladi X.

Trampning milliy xavfsizlik bo‘yicha maslahatchisi Mayk Vals Eron o‘z yadroviy dasturining barcha komponentlaridan, jumladan, raketalar va uranni boyitishdan voz kechishi kerak, aks holda oqibatlarga duch kelishini ta’kidladi. Vals Eronga vaziyatdan chiqish yo‘li taklif qilinganini ta’kidladi.

Eronning yadroviy dasturi so‘nggi to‘rt yil ichida ilgarilab ketdi. Mamlakat yadro qurolini yaratishga yaqin turibdi. Xalqaro atom energiyasi agentligi ma’lumotlariga ko‘ra, Eronda 235 ta izotopning 90 foizigacha boyitilgan bo‘lsa, oltita yadroviy bomba uchun yetarli 60% boyitilgan uran mavjud. Eron, o‘z navbatida, yadroviy qurol yaratish niyatini rad etadi.