Kalta paypoq besoqolbozlarga tegishli degan fikrlar qanchalik asosli?

Ma’lumingizkim, kamina chorak asrdan beri kiyim-kechak biznesida faoliyat yuritaman. Kasbim taqozosi sabab “Moda olami” yangiliklari, yangi chiqayotgan urflar, yo‘nalishlardan xabardor bo‘lib turishim, kelgusi yil nimalar, qanday uslublar bozorga taklif etilishini o‘rganishga, brendlar tarixini, asoschilari, egalarini yo‘nalishlarini bilishga majburman. Chunki jahondagi asosiy moda va yo‘nalishni belgilovchi dizaynerlar takliflari mahsulot bozorga chiqarilishidan bir yil oldin beriladi. Matolar, qaysi rang urf bo‘lishi, qaysi aksessuarlar ishlatilishi ko‘rsatib beriladi.

Keyin mato ishlab chiqaruvchi fabrikalar, ip, aksessuar chiqaruvchi fabrikalar o‘sha mahsulotlarni ishlab chiqaradi. Oxirida fabrikalar o‘sha mahsulotlarni tikishni boshlaydi.

Yilda 2 marta “Bahor-yoz” va “Kuz-qish” yo‘nalishida asosan Yevropada, Milan va Parij shaharlarida modalar ko‘rgazmasi bo‘lib o‘tadi va keyingi mavsum yo‘nalishlarini belgilab beradi. Urflar o‘rtacha 20-25 yilda takrorlanib turadi. Ba’zan sal kechikishi ham mumkin. Lekin asosiy mavzu bu haqda emas.

Dunyodagi eng mashhur dizaynerlar, libos yaratuvchilarining “orentasiya”sidan ko‘pchilikning xabari bor albatta. Shu narsa dunyodagi moda olamiga, kiyinish madaniyatiga katta ta’sir qilishini ham ko‘pchilik inkor etolmaydi. “Overton tuynugi” haqida xabari borlar hozir dunyoda “geylashtirish” siyosati ketayotganini, bu siyosat qanday taqdim etilayotganini ham ko‘rib-bilib turibdilar. Oxirgi 10 yillikda bu ishlar avjiga chiqmoqda. 

Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vassalam “Kim o‘zini qaysi qavmga o‘xshatsa,ularga taqlid qilsa, qiyomatda o‘shalarni qatorida bo‘ladi”deb aytganlar. Shariatimizda ham musulmonlarga turmushdagi barcha ishlarni, bizning hozirgi mavzumiz bo‘lmish kiyinish odoblari xaqida ham batafsil ko‘rsatib berilgan. Nima kiyish haromu, nimalar joiz emasligi, hammasi yozilgan.

1. Ipak kiyim, harir matodan tikilgan kiyim musulmon erkaklarga aniq ravshan harom qilingan.

2. Ayollarga tegishli, ayollarga xos kiyimlarni erkak kiyishi harom.

3.Boshqa din vakillarining diniga xos kiyimlar (poplar, ravvinlar, indus va kohinlar liboslari)ni kiyish ham.

4. Hayvon va odam surati tushirilgan, har xil yozuvi bor (ko‘pincha Islomga yot gaplar yoziladi bunday liboslarda) kiyimlar.

5.Islomga qarshi oqimlar (satanistlar, metallistlar, rokerlar, geylar va hokazolar)ga mansublikni ko‘rsatib turuvchi liboslar.

6.Juda tor (avrat sezilib turadigan), kalta (ruku va sajdada avrati ochilib ketadigan) kiyimlar.

7.Yorqin, darhol ko‘zga tashlanuvchi, o‘ziga atrofdagilarning e’tiborini jalb qiluvchi kiyimlar kiyish ham musulmonga joiz emas.

Musulmon yeyayotgan luqmasi, kiyayotgan libosiga e’tiborli bo‘lmog‘i lozim. “Hamma yeyapti-ku”, «Hamma shunaqa kiyinyapti-ku”deyish kamida befarosatlik belgisi. Surishtirish, bilish, tagiga yetish kerak hamma narsaning. Negaki Alloh taolo bandalariga «Beshikdan qabrgacha ilm izlashni» o‘qib o‘rganishni, har bir ishdan hikmat izlashni buyurgan.

Lut alayhissalom qavmlarida bachchavozlik nihoyatda urchigan ekan. Payg‘ambar qavmini bu ishdan qaytarganlarida turli dashnom, tazyiq, kulgi, tahqirlashlarga duchor bo‘lganlar. Chunki qavm uchun bu jirkanch ish oddiy hol, odatga aylangan edi. Qavmdan sanoqli kishigina Lut alayhissalom vahiylarini qabul qilgan. Qolganlari “Bizniki to‘g‘ri”, deb halok bo‘lgan. Lekin bu jirkanch ish tarafdorlari hamon bor va bu razolatni olamga yoymoqdalar. Tariximizga nazar solsak, bachchavozlik uchun o‘lim jazosi berilgan vaqtlarda ham, yurt islomobod bo‘lgan zamonlarda xam bu ishlar to‘xtamagan.

Yashirincha davom etavergan. Bachchavozlar va bachchalar bir-birlarini omma orasidan tanib olishlari uchun o‘z yashirin «belgilari» bo‘lgan. 

1. Sallaga ko‘zmunchoq taqish.

2. Qizil etik, kovush kiyish.

3. Ayollar atirlarini sepib yurish.

4. Jimjiloq tirnog‘ini o‘stirib yurish.

5. Kokil o‘stirish.

6. Qo‘l va oyoqdagi tuklarni yulib tashlash (badan ayollarikidek ko‘rinishi uchun).

7. Betga upa surtish, yaltiratib moy, krem surish.

Kalta paypoq: uni besoqolbozlarga tegishli degan fikrlar qanchalik asosli?

Xullas bunday hiyla-nayranglarni yana anchagina sanash mumkin. Ayniqsa bizning davrga kelib bunday yashirin belgilar, o‘ziga xos parfyum, kiyinish uslublarini tayyorgina yaratib beruvchi butun boshli «gey-industriya» ishga tushgan. Ilgari «bachcha», «bachchavoz», «hezalak» deb, ruslarda «pidaraz» deb nafratli nomlanuvchi bu qavm xozirda o‘zlarini «goluboy», keyinroq neytral va taxqirlovchi bo‘lmagan, aksincha, erkalovchi «gey» deb nomlanishlariga erishdilar. Jamiyatdagi odamlarning o‘zlariga  toqatli, bee’tibor, shafqatli bo‘lishlariga erishdilar. Lekin bu bilan to‘xtamasdan, yoshlarni o‘zlariga o‘xshatish xarakatidalar. Yoshi kattalarimiz, ziyolilarimiz, diniy ulamolarimiz bu yog‘iga hushyorroq bo‘lishlari lozim.

«Kalta paypoq» masalasida ko‘tarilgan to‘polonlar buning bir debochasidir. Aslida o‘sha kalta paypoqni kiygan bilan odam gey bo‘lib qolmaydi. Lekin asosiy masala bundamas. Kalta paypoq yoki «pyatka» kecha yo bugun paydo bo‘lgani yo‘q. Kalta paypoq va «pyatka»lar paypoq ishlab chiqarish boshlangan davrlardan beri bor. Faqat bunday paypoqni faqat ayollar kiyishardi va faqatgina ayollarga xos hisoblangan. Buvilarimiz, onalarimiz ham kalish, kovush, tufli kiyganlarida kiyishardi. Erkaklar uchun kalta paypoq xuddiki atlas ishton, ro‘mol kabi «erkakka yot, kiyish harom» narsa edi.

Bundan 6-7 yil ilgari Yevropa geylari oyoqlarini ayollarnikiga o‘xshatib yurish uchun tufli, mokasin, krossovkalarni «pyatka» yoki kaltagina paypoq bilan kiyishni urf qilishdi (paypoqsiz ham kiyardilar-ku, lekin buning iloji yo‘qda! Oyoq terlab, poyabzal bijib ketadi). Atrofdagilar istasa-istamasa bunday «ayolmonand»oyoqqa bir nazar tashlaydi, e’tibor qaratadi. Chunki ayol kishining oppoqina, silliqina oyog‘i doimo erkakning diqqatini o‘ziga tortishi, hissiyotini uyg‘otishi bor narsa va bu erkak uchun normal holat xisoblanadi. Xuddi shu narsa erkakning erkak oyog‘iga bir qarab qo‘yishiga sabab bo‘ladi. Chunki erkakning aynan to‘piq va panja ustida tuk o‘smaydi.Kalta paypoq va «pyatka» bilan kiyilgan poyabzalda xuddi ayollarning oyog‘idek «oppoqina», «silliqina» ko‘rinadi. Erkakning «ong osti»ga «zabt etilishi kerak bo‘lgan ob’ekt» signalini yuboradi. Masalaning butun mag‘zi, «yadrosi» shu aslida. Astag‘firulloh! 

Biz kimnidir kamsitish, masxara qilish fikridan yiroqmiz, Allox shohid! Maqsadimiz faqatgina xabardor qilish, ogohlantirish, fikrlashga chaqirish, bilganlarimizni do‘stlar bilan o‘rtoqlashish xolos. TVdagi ekspertni haqoratlarga ko‘mib tashlayotgan bo‘lishsa ham, u haq gapni gapirgandi. Asos va faktlar yetarli. Ishonmaganlar «Gugl»dan «Kak odevayutsya gei?» yoki «Gey moda, obuv» deb izlab ko‘ring. So‘ng bir mushohada qiling.

Shorahmat QURBONOV

Manba: azon.uz