Davlat oziq-ovqat zaxiralarini boshqarish bo‘yicha xorij tajribasi

Makroiqtisodiy va hududiy tadqiqotlar instituti (MHTI) mutaxassislari davlat oziq-ovqat zaxiralarini boshqarish bo‘yicha xorij tajribasini o‘rgandi.

Ko‘pgina rivojlangan davlatlar, shu jumladan AQSH, Xitoy, Yevropa Ittifoqiga a’zo mamlakatlar va boshqalar don va oziq-ovqat zaxiralarini g‘amlaydi. Biroq, zaxiraga olish standartlari turlicha. Shveysariya va AQSh kabi ba’zi mamlakatlarda g‘amlangan oziq-ovqat zaxiralari 5 yil davomida zarur miqdordagi oziq-ovqat taqsimotini ta’minlash uchun yetarli.

Har bir mamlakatda oziq-ovqat zaxiralarini boshqarish uchun ixtisoslashgan tashkilotlar tashkil etilgan. Masalan, Hindistonda bu masala bilan Hindiston oziq-ovqat korporasiyasi, Xitoyda XXR Taraqqiyot va islohotlar milliy komissiyasi huzuridagi Oziq-ovqat va moddiy resurslar davlat boshqarmasi, Rossiyada Davlat zaxiralari bo‘yicha federal agentlik, Qozog‘istonda “Oziq-ovqat korporasiyasi MK” AJ, Moldovada Ichki ishlar vazirligi huzuridagi Moddiy zaxiralar agentligi shug‘ullanadi.

Mamlakatlarda markazlashtirilgan fondlardan tashqari hududiy barqarorlashtirish fondlari ham faoliyat yuritadi. Ular oziq-ovqat xavfsizligini hududlar, respublika ahamiyatiga molik shaharlar, poytaxtlar darajasida ta’minlash, shuningdek, narxlarni barqarorlashtirish mexanizmlarini samarali va o‘z vaqtida qo‘llash uchun zarur shart-sharoitlarni yaratish bilan bog‘liq vazifalarni bajaradi.

Narxlarning jiddiy tebranishini bartaraf etishning samarali vositalaridan biri intervension xaridlardir. Bu usul 2013-yildan beri Yevropa Ittifoqida faol qo‘llanilmoqda. Yevropa Ittifoqida oziq-ovqat xavfsizligi ham integrasiya fondi hisobidan ta’minlanadi. Uning kattagina qismi sut mahsulotlari, don, shakar bozorini barqarorlashtirish, shuningdek, belgilangan yagona narxlarni saqlash uchun ajratiladi.

Shunday qilib, har bir mamlakatda oziq-ovqat xavfsizligi to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga muvofiq davlat zaxiralarini boshqarish uchun mas’ul tegishli organlar tashkil etilgan. Dunyoning ko‘plab mamlakatlarida davlat zaxirasi uchun davlat xaridlari amalga oshiriladi va u quyidagi asosiy vazifalarni bajaradi:
- oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash;
- oziq-ovqat bozorida talab va taklif muvozanatini ta’minlash;
- qishloq xo‘jaligi ishlab chiqaruvchilarini qo‘llab-quvvatlash;
- ijtimoiy ahamiyatga ega mahsulotlar narxini bilvosita tartibga solish.