O‘zbekiston yoshlari 50 dollarga sotib olayotgan «Yilning eng yaxshi yosh olimi – 2021» diplomlari aslida soxta ekan

Barcha yetakchi rasmiy va nodavlat OAVlarda «Yilning eng yaxshi yosh olimi – 2021» diplomini olgan o‘zbekistonlik yoshlar haqida maqtovli materiallar e’lon qilingan edi. Ammo afsuski, 50 dollar qiymatga sotib olinayotgan mukofot haqida hech kim bafurja surishtiruv o‘tkazmagan.

Rost24.uz soxta diplom o‘yinlarini fosh qilgani haqida yozmoqda.

"O‘tgan ikki yildan beri ko‘plab talabalar «Bobek» nomli umummilliy harakat (Qozog‘iston) tomonidan berilayotgan Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligining «Eng yaxshi yosh olimi» maqomi, ko‘krak nishoni va birinchi darajali diplomlarini ko‘z-ko‘z qilishayotganini guvohi bo‘lyapmiz.

Hatto davlat va notavlat OAV ham bu tanlovda g‘olib bo‘lgan talabalar haqida xabarlar tarqatdi. Masalan, Zo‘r Tv telekanalida bu haqida maxsus lavha ketgan bo‘lsa, O‘zA, Kun.uz, Xalq so‘zi kabi OAV da hamda Xalq ta’lim vazirligi, oliy ta’lim muassasalari saytlarida maqtov ma’nosidagi materiallar joylandi. Lekin, MDHning «Eng yaxshi yosh olim»lari yomg‘irdan keyin chiqqan qo‘ziqorindek ko‘paydiki, ularni qaysi biri aslida eng yaxshisi?», degan tabiiy savol tug‘iladi.

Ma’lumotlarni tahlil qilsangiz, bir yo‘nalishda qatnashgan bir nechta talabalarning hammasi «Yilning eng yaxshi yosh olimi – 2021» diplomini olishganiga guvoh bo‘lasiz. Haqiqiy tanlovlarda odatda bunday bo‘lmaydi va bir yo‘nalishda bir kishi g‘olib bo‘ladi.

Bu «mukofot»larni taqdim etayotgan tashkilot joylashgan manzil Qozog‘istonning Nursulton shahri, Almati tumani, YE-49 ko‘cha, 3/1 uy, 1 pode’zd, 3 etaj, 24 xonadon bo‘lib ya’ni bu manzil turar joy tipidagi uy sanaladi. Assosiasiya shaklidagi yuridik shaxslar birlashmasi «Bobek» umummilliy harakati" rahbari Abiyev Yerkebulan Muratovich bo‘lib, hozirda 29 yoshda, Moskva davlat universiteti aspiranti. Tashkilot 2018 yil 19 iyunda ro‘yxatdan o‘tgan.

Eng qizig‘i ushbu tashkilot saytida Tahrir hay’ati bo‘limida (http://bobek-kz.com/team) hech kimning ismi, familiyasi yo‘q. Hamdo‘stlik davlatlarining ilmiy integrasiyasini kuchaytirib, olimlar, doktorantlar, talabalarning maqolalarini qabul qilib ko‘plab to‘plamlar chop etganlarda tahrir hay’ati yo‘q. Buni qanday tushunish mumkin. Demak, pulini bersa, xohlagan maqolani e’lon qilish va ko‘krak nishoni olish mumkin degan gaplar rost.

Bu ilmni biznesga aylantirganlarni esa na bu talabalarni ko‘klarga ko‘tarib maqtayotgan oliy ta’lim muassasasi va na vazirlik mutasaddilari surishtirmagan, nazoratga olmagan.

Eng yomoni respublika tanlovlarida yoki maxsus stipendiyalar tayinlanishida bu diplomlar ham topshirilgan. Ularni ha’yyat a’zolari inobatga olmagan deb kim kafolat bera oladi?

MDHda «yagona» bo‘lishning narxi qancha?

Tanlovda ishtirok etish uchun to‘lov haqida ma’lumotlarni tashkilotchilarning saytidan topa olmadik. Biroq, ushbu tanlovda qatnashib, «g‘olib» bo‘lganlar bilan suhbatlashilganda ular 50-70 AQSh dollari atrofida pul berganliklari aniqlandi. Bu haqda Andijon davlat universiteti tadqiqotchisi, tarixchi Sharofiddin Hoshimjonov o‘z tajribasida bo‘lgan voqeadan misol keltirdi:

- Avval Andijon davlat universiteti axborot xizmatida ishlar edim. Iyun oyida bir talabamiz MDHda «Yilning eng yaxshi yosh olimi» deb topilgani haqida xabar qilishdi. Ijtimoiy tarmoqlarda e’lon qildik. Hammasi shundan keyin boshlandi. Ketma-ket shu tanlovda g‘olib bo‘lgan talabalar haqida xabarlar kela boshladi, hammasining ilinji bir, universitet rasmiy sahifalarida e’lon qilish kerak. Shundan so‘ng o‘ylanib qoldik va tekshirishga qaror qildik. Bildikki, o‘zimizning talabalarimizdan biri ularning ko‘piga o‘rtada turib ushbu «medal»ni pulga olib beryapti. Talabalar rasmiy sahifalarda yoritilmasligini eshitgach, tanlov yolg‘on asosiga qurilganini aytib unga bosim o‘tkazishgan. U har bir nomzoddan 65 AQSh dollaridan olib, 50 AQSh dollarini to‘lov uchun, o‘ziga 15 AQSh dollarini xizmat haqi uchun olib qolgan.

Yana bir e’tiborli jihati birgina ilmiy maqola bilan eng yaxshi yosh olimni aniqlash mumkinmi? Tashkilot saytidan esa unda ishtirok etish va o‘tkazilish tartibi haqida ma’lumotni yo biz ko‘rmadik yoki rostdan ham ular yo‘q. Bunday qalbaki g‘oliblarni katta-katta rasmiy axborot agentliklari, internet nashrlari tekshirib o‘tirmay yulduzga aylantirishdi, qaysidir viloyat hokimi qo‘sha-qo‘sha sovg‘alar ham berdi. O‘zi kimdir bu tanlovda 2 yoki 3 o‘rinni oladimi? Bunday tanlovlarda aslida bu o‘rinlar ham maqtasa arzigulik ish, lekin negadir bunday o‘rin olganlar hech qayerda e’lon qilinmadi.

Saytimizga bu ma’lumotlarni ochiqlagan Sharofiddin Hoshimjonov tanlovda ishtirok etganlardan biri bilan suhbatlashgan:

Sizni izlanuvchan talaba sifatida aytishadi, ilmiy tadqiqot ishi bilan shug‘ullanishingizni ham eshitganman. Ular bilan qanday bog‘landingiz?

Ismi sir qolishini iltimos qilgan talaba esa bu tanlovda qatnashishni unga ilmiy rahbari tavsiya qilganini aytgan.
- Maqola yozdim, tarjima qildim, plagiatda tekshirdim. Keyin, yutuqlarim to‘la papka ya’ni (pdf. formatda) maqola bilan birga yubordim. Ular 40$ to‘lasangiz maqola chop etilgan jurnalning aslini yuboramiz deb yozishdi. O‘ylab qoldim chetga maqola chiqarish ham 350 ming atrofida, keyin ha mayli, - deb yubordim. 1, 2, 3 o‘rinni olish olmasligim noaniq dedi. Keyin, Allohga tavakkal qilib topshirdim. Ilmiy ishim mavzusi va maqola haqiqatda zo‘r edi, afsusdaman. Men ular bilan elektron pochta orqali gaplashganman, to‘lovni o‘zlariga bank orqali to‘laganman. O‘rtakashlar 55 yoki 60 AQSh olyapti. Ular pochtadan yuborishdi, omborga borib olib keldim. Nomi ulug‘ surpasi quruq ekan, mana yuribmiz. Maqolamni keyin OAK jurnaliga berdim. Og‘zim kuydi.

Nega yoshlar o‘rtasida bu tanlovga qiziqish juda kuchayib ketdi deb o‘ylaysiz?

- Bilmadim, katta-katta saytlar, hatto televizorda ham ko‘rsatishdi buni g‘oliblarini. Navoiy viloyatidamikin hokim sovg‘a ham berdi. Bu esa boshqalarning pulini sarflab bo‘lsa ham shunaqa shuhratga erishish uchun harakat qilishiga sabab bo‘lyapti.

Siz shunaqa tanlov g‘olibi bo‘lgan universitetimizning nechta talabasini bilasiz? Kimdir sizdan qanday olganingizni so‘raganmi?

- O‘hho‘, anchaku. 11 kishini bilaman ekan. Deyarli hamma fakultetdan bor. Masalan, Fizikadan ikkita talaba olgan. Ismlarini aytaman sizga, lekin chiqarmang maqolangizga. Men olgandan so‘ng, maslahat so‘rashdi keyin aytdim. Pul sizniki undan biron jurnalga bering. Agar medal kerak bo‘lsa Leninskiyda 15 ming so‘mga beradi dedim. Yozuvi bilan kerak bo‘lsa, shunga bering. Lekin mana bizniki ham uyda sandiqni bezab turibdi, - dedim. Men olganman. Keyin boshqalarga maslahat bermaganman. Olishmadi.

Xullas, talab bo‘lmasa taklif bo‘lmaydi. Shunday oson yo‘l bilan, pul to‘lab yolg‘on maqom olishdan qayting!!!

Saytimiz bilan yaqindan hamkorlik uchun Andijon davlat universiteti tadqiqotchisi, tarixchi Sharofiddin Xoshimjonovga minnatdorchilik bildiramiz!