AQSh Jahon Savdo Tashkilotining davri tugadi deb hisoblamoqda

AQSh vakillari Jahon Savdo Tashkiloti (JST) diplomatlariga tashkilotning kamsitishlarga yo‘l qo‘ymaslik haqidagi asosiy tamoyiliga asoslangan savdo hamkorlari o‘rtasida yaqinlashuv davri tugaganligini e’lon qilgan memorandum yubordi.

Bu haqda Financial Times (FT) xabar bermoqda.

Financial Times ma’lumotlariga ko‘ra, hujjat 2026 yil mart oyida Kamerun poytaxti Yaunde shahrida bo‘lib o‘tadigan JST vazirlar konferensiyasining 14-sonli konferensiyasida asosiy muhokama mavzusi bo‘ladigan tashkilotni isloh qilish bo‘yicha muhokamalar chog‘ida tarqatildi.

"Eng qulay davlat tamoyili (JSTning asosiy kamsitilmaslik prinsipi, unga ko‘ra, agar biror mamlakat bir davlatga savdo ustunligini bersa, uni JSTning barcha a’zolariga berishi kerak) savdo hamkorlari o‘rtasida yaqinlashuv chuqurlashib borayotgan davrga mo‘ljallangan edi", — deyiladi gazeta hujjatdan iqtibos keltirgan holda. "Bu kutish sodda edi va bu davr o‘tdi."

Financial Times ta’kidlaganidek, olti sahifali hujjatda Qo‘shma Shtatlarning tashkilotga, Xitoyning yirik savdo profisiti to‘plangani uchun va Hindistonning JST qarorlarini qabul qilish jarayonini takomillashtirishga to‘sqinlik qilgani uchun shikoyatlari sanab o‘tilgan. Xususan, bu JST a’zolarining tor koalisiyalar tuzish, tashkilot doirasida muayyan savdo masalalari bo‘yicha ko‘p tomonlama bitimlar tuzish imkoniyatlarini blokirovka qilish bilan bog‘liq. Tashkilotning 166 a’zoning barchasiga bir xil savdo qoidalari qo‘llaniladigan hozirgi eng qulay davlat tamoyili bunday kelishuvlarga yo‘l qo‘ymaydi.

"Agar a’zo davlatlar JST doirasida ko‘p tomonlama shartnomalar tuza olmasalar, biz tan olishimiz kerakki, JST muzokaralar o‘tkazish uchun qulay forum emas", — deyiladi Amerika hujjatida.

Avvalroq JST bosh direktori Ngozi Okondjo-Iveala xalqaro me’yoriy-huquqiy bazani, xususan, qarorlar qabul qilish uchun barcha a’zolar tomonidan bir ovozdan ma’qullanishini talab qiluvchi konsensus tizimini isloh qilish zarurligini ma’lum qilgan edi. Uning so‘zlariga ko‘ra, bu mexanizm qaror qabul qilish jarayonini sezilarli darajada sekinlashtiradi.