Moskva uchun eng nozik masala - Ukrainadagi urush

Rossiya va Eron prezidentlari Vladimir Putin va Masud Pezeshkian o‘rtasidagi uchrashuv Ashxoboddagi xalqaro forum doirasida bo‘lib o‘tdi. «Tehron va Moskva o‘rtasidagi munosabatlar strategik va do‘stona. Iqtisodiy va madaniy hamkorligimiz kundan-kunga mustahkamlanib bormoqda», - dedi Pezeshkyan.

Uning so‘zlariga ko‘ra, har ikki davlatning dunyo miqyosidagi turli xalqaro kun tartibiga oid pozisiyalari o‘xshash. Biroq, avvalroq Pezeshkianning ta’kidlashicha, Moskva uchun eng nozik masala - Ukrainadagi urush bo‘yicha qarashlar juda boshqacha. Tehron hech qachon Rossiyaning Ukrainaga qarshi tajovuzini ma’qullamagan, deya ogohlantirdi davlat rahbari.

Keyin bu bayonot ommaviy axborot vositalarida biroz shubha uyg‘otdi. Bir qator davlatlar, jumladan, AQSh va Buyuk Britaniya Tehronni Moskvaga Ukrainaga qarshi ishlatilishi mumkin bo‘lgan qurol-yarog‘ yetkazib berishda ayblamoqda. Gap nafaqat Shahed dronlari, balki ballistik raketalar haqida ham ketmoqda. Rasmiy ravishda Eron va Rossiya rasmiylari qurol-yarog‘ o‘tkazish operasiyalari faktini tan olmaydi.

«Eron bilan aloqalar biz uchun ustuvor ahamiyatga ega va ular juda muvaffaqiyatli rivojlanmoqda. Joriy yilda tovar ayirboshlash hajmi oshganini ko‘rmoqdamiz. To‘g‘ri, u o‘tgan yilga nisbatan ma’lum bir pasayishni tiklagani yo‘q, ammo tendensiya yaxshi», — dedi Putin Turkmanistonda Eron rahbari bilan uchrashuvda.

Eslatib o‘tamiz, iyul oyida Eronda prezidentlik saylovlari bo‘lib o‘tgan edi. Masud Pezeshkian ikkinchi turda 53,5 foiz to‘pladi. Joriy yilning 28 iyul kuni Eron oliy rahbari Ali Xomanaiy Pezeshkianni rasman prezident lavozimiga tayinladi. Uning o‘tmishdoshi Ibrohim Raisi may oyida vertolyot halokatida halok bo‘lgan.

Sharqshunos olim, «Sharq darvozasi» Telegram kanali muallifi Andrey Ontikov TRT telekanaliga rus tilida ikki davlat rahbarlarining birinchi shaxsiy uchrashuvida nimalarni muhokama qilgani haqida gapirib berdi:

— Muhokama qilinadigan mavzular doirasi nihoyatda keng bo‘lishi mumkin. Albatta, ikki tomonlama hamkorlik, iqtisodiy hamkorlik, tovar ayirboshlash, savdo-sotiq masalalari, shuningdek, to‘lovlar bilan bog‘liq vaziyat muhokama qilindi.

Bundan tashqari, suhbatda Ukraina inqirozi va harbiy-texnik hamkorlik kontekstida Eron va Rossiya o‘rtasidagi hamkorlik mavzusi ham ko‘rib chiqilishi mumkin. Muhokama Isroilning Yaqin Sharqdagi harakatlari va Isroilning Eron zarbalariga javob berish istiqbollari haqida bo‘lishi mumkin.

— Qaysi masalalarda tomonlar kelishmovchiligi bo‘lishi mumkin?

— Bu Zangezur yo‘lagi muammosi. Ma’lumki, Ozarbayjon xalqaro nazorat ostida bo‘lishini talab qiladi. Transport yo‘lagi Ozarbayjon va Naxchivan o‘rtasida, keyinchalik Turkiyaga o‘tadigan yuk oqimini ta’minlaydi. Moskva, aftidan, bu fikrni qo‘llab-quvvatlamoqda.

Biroq Armaniston har qanday xalqaro nazoratga qarshi, bu qaror Tehron tomonidan qo‘llab-quvvatlanadi. Yo‘lak Armaniston-Eron chegarasi bo‘ylab o‘tadi va ba’zi qo‘shimcha milliy nazorat Eron uchun siyosiy, harbiy va iqtisodiy muammolarni keltirib chiqarishi mumkin.

Shuning uchun bu vaziyatni qanday hal qilish masalasi ham kun tartibida bo‘lsa kerak.

— Umuman olganda, muzokaralarni qanday baholaysiz?

“O‘ylaymanki, prezidentlar asosiy munozarali mavzularni muhokama qilishdi, ammo muhokama davom etadi. Vladimir Putin Masud Pezeshkianni Rossiyaga tashrif buyurishga taklif qildi va u rozi bo‘ldi.

Va, albatta, kun tartibida Rossiya va Eron o‘rtasida har tomonlama hamkorlik to‘g‘risidagi bitim imzolanishi bor. Rasmiylarning bayonotlariga ko‘ra, hujjat faqat imzolanishi kerak. Shunday qilib, biz ushbu turdagi hujjatni imzolashga imkon beradigan qo‘shimcha tadbir bo‘lishini kutamiz.

Bu qachon bo‘lishi hozircha noma’lum. Lekin, men tushunganimdek, bu juda oldindan taxmin qilinadigan istiqbol.