AQSh Ukraina bo‘yicha pozisiyasini o‘zgartirgandan so‘ng Yevropa «B rejasi»ni ishlab chiqishi kerak

Donald Tramp keskin burilish yasadi va Moskva bilan urushni Kiyev va yevropalik hamkorlar ishtirokisiz tugatish bo‘yicha muzokaralar olib borish niyatini e’lon qildi.

16 fevral kuni AQSh prezidenti Vladimir Putin bilan Saudiya Arabistonida «tez orada» uchrashuv bo‘lib o‘tishi mumkinligini ma’lum qildi. U Putin «jangni to‘xtatmoqchi»ligiga ishonch bildirdi. Biroq, Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy bu optimizmga qo‘shilmaydi. U Putinga ishonish xato ekanligini ta’kidladi.

Zelenskiy NATOni zaiflashtirishdan alohida ogohlantirdi. Xavfsizlik bo‘yicha yetakchi ekspertlar va siyosatchilar endi tashqi va mudofaa siyosatini Ukrainaga nisbatan ham, o‘z manfaatlaridan kelib chiqib qayta ko‘rib chiqishga chaqirmoqda.

«Biz, evropaliklar, yaqin orada faqat o‘zimizga tayanishimiz kerakligini tushunishimiz kerak», dedi, xususan, Latviya sobiq mudofaa vaziri Artis Pabriks Bild nashriga bergan intervyusida.

«Bizning »Trampdan keyingi B rejamiz« mudofaa koalisiyasini yaratish bo‘lishi kerak, menimcha, u Boltiqbo‘yi va Shimoliy davlatlari, Polsha va Buyuk Britaniyadan iborat bo‘ladi.» Pabriks Shimoliy va Markaziy Yevropadagi muqobil NATOning barcha a’zolari uchun «mudofaa xarajatlarini to‘rt-besh foizgacha oshirish»ni talab qilmoqda.

Hozirda Shimoliy mudofaa siyosati markazi rahbari Pabriks shunday deydi: «Men boshqa mamlakatlardan juda oz narsa kutyapman, chunki ular Rossiya tomonidan to‘g‘ridan-to‘g‘ri tahdid ostida emas». Bu Germaniyaga ham tegishli. Shunga qaramay, Yevropa Ukrainaga harbiy yordam ko‘rsatishda avvalgidan ko‘ra faolroq bo‘lishi kerak, deb hisoblaydi u.

Pabriks ta’kidlaydi: «Ukrainaga kelsak, AQSh yetkazib bermayotgan barcha qurol va o‘q-dorilarni to‘ldirishdan boshqa ilojimiz yo‘q. Agar biz Ukrainadan voz kechsak, o‘zimizga jiddiy zarar yetkazamiz.».

Shuningdek, «Demokratik strategiya tashabbusi» tahlil markazi rahbari Benjamin Tallis yevropaliklarni Trampga nisbatan munosabatini zudlik bilan qayta ko‘rib chiqishga chaqiradi. Tallis Bildga shunday dedi: «Biz muzokaralar stolidan joy olish uchun jiddiy, uyushgan va strategik tarzda harakat qilishimiz kerak, aks holda navbatdagi navbatda bo‘lib qolishimiz mumkin».

Tallisning fikricha, yevropaliklar kelajakda Ukrainaga ko‘proq qurol jo‘natadi va ehtimol Ukraina mudofaa sanoatiga sarmoya kiritadi.

Tinchlikni saqlash uchun Ukrainaga yevropalik askarlarni yuborish masalasiga kelsak, Tramp taklif qilganidek, Tullisning fikricha, bu borada hozircha konsensus yo‘q. Fransiya va Buyuk Britaniya g‘oyaga allaqachon ochiq bo‘lsada, ko‘plab savollar hal etilmagan.

Bugun Parijda Yevropa yetakchilari Ukraina uchun xavfsizlik kafolatlarini qanday taqdim etishlari mumkinligi haqidagi savolga javob topish niyatida.

Natolindagi Yevropa kolleji professori, polshalik tashqi siyosat bo‘yicha ekspert Slavomir Debski «Evropa Tramp bilan muloqot qilishi kerak», deydi. «Unga e’tibor bermaslik Yevropaga, jumladan, Ukrainaga jiddiy zarar yetkazadi», dedi Debski Bild nashriga. U qiyin AQSh prezidenti bilan hamkorlikni davom ettirish tarafdori.