ЯИМ ўсиши, кадрлар eтишмаслиги, нархларнинг кўтарилиши - Россия Федерациясида нима бўляпти?

Сўнгги бир йил ичида Россияда ҳамма нарса қимматлашди. Банан нархи 38,8 фоизга, товуқ тухуми 36,2 фоизга, помидор 35,6 фоизга, зайтун мойи 31,5 фоизга ошган. Минимал истеъмол савати нархга 11,5% қўшди ва ҳозирда ўртача 6,7 ​​минг рублни (тахминан 73 доллар) ташкил этади.

Росстат маълумотларига кўра, август ойида Россияда йиллик инфляция 9 фоизга етди. Ромир тадқиқот холдингининг ҳисоб-китобларига кўра, реал инфляция 20 фоиздан ошади. Натижалардаги номувофиқлик ҳисоблаш методологиясидаги фарқлар туфайли юзага келди. Бироқ, Россия дўконларидаги маҳсулотлар тезда қимматлашаётгани ҳақиқат бўлиб қолмоқда.

Нархларни жиловлаш учун Марказий банк пул-кредит сиёсатини кучайтира бошлади. Ўтган ҳафтанинг охирида регулятор яна асосий ставкани 18 дан 19% гача оширишга қарор қилди. Бу фақат 2022 йил февраль-март ойларида юқори бўлди - 20%.

“2024 йил охирида йиллик инфляция июль ойидаги прогноз оралиғидан 6,5-7 фоиз ошиб кетиши мумкин. Ички талабнинг ўсиши ҳали ҳам товарлар ва хизматларни этказиб беришни кенгайтириш қобилиятидан сезиларли даражада ошиб бормоқда ", дейилади ҳокимият веб-сайтида. Марказий банк раҳбари Элвира Набиуллина ҳам октябрь ойидаги навбатдаги йиғилишда ставканинг ошишига рухсат берди.

Нархларнинг тез ўсиши рекорд даражадаги иқтисодий ўсиш фонида содир бўлади. Мамлакат ялпи ички маҳсулоти 2024 йилнинг иккинчи чорагида биринчи чоракдаги 5,4 фоизга ўсганидан сўнг йиллик ҳисобда 4,1 фоизга ўсди. Бундай кескин сакраш жараёнларнинг «касаллиги» нинг аломати бўлиб, бу иқтисодиётнинг «ҳаддан ташқари қизиши» ни кўрсатади. Ва, парадоксал, бугунги кунда Марказий банкнинг саъй-ҳаракатлари айнан уни совутишга қаратилган.

«Cентябр ойида бизнес муҳитини жорий баҳолаш кўрсаткичи бу йил биринчи марта салбий ҳудудга кирди», деди Набиуллина. «Бу иқтисодий ўсишнинг секинлашувининг белгиларидан биридир.»

Россия дўконларидаги нархларга Қўшма Штатлар ва Европа Иттифоқи томонидан қўйилган чекловлар таъсир кўрсатмоқда, дейди молиявий эксперт ва Телеграмдаги «Экономизм» канали муаллифи Алексей Кричевский ТRТга. Пул ўтказмалари, логистика, воситачиларни топиш ва рухсат этилган товарларни сотиб олиш билан боғлиқ муаммолар - буларнинг барчаси товарлар нархини оширади.

Нархларни кўтарадиган яна бир сабаб - бу муҳим ишчи тақчиллиги. СуперЖоб порталининг сўров маълумотларига кўра, бугунги кунда деярли барча соҳалардаги компанияларнинг қарийб 90 фоизи мамлакатдаги кадрлар етишмаслигидан шикоят қилмоқда. Жами камомад 4,8 миллион кишига баҳоланмоқда.

Кадрлар этишмаслиги бир неча сабабларга кўра. Бунга демографик инқироз, Украинада уруш бошланганидан кейин ёш мутахассисларнинг бошқа жойга кўчирилиши, меҳнат ва ишлаб чиқариш жараёнларини ташлаб кетган одамларни фронтга жўнатиш киради.

Вазият Крокус-Сити шаҳридаги терактдан сўнг иммиграция қонунчилигининг қатъийлаштирилгани туфайли янада оғирлашди. Мисол учун, апрель ойида Санкт-Петербург меҳнат бозорида ариза берувчиларнинг 60 фоизи - Тожикистонлик меҳнат муҳожирлари этишмаётган эди. Ишчиларнинг этишмаслиги иш ҳақининг ошишига ва корхоналар учун харажатларнинг ошишига олиб келади.

Яна бир омил «олд миллионлар» деб аталадиган тўловлар билан боғлиқ. Украинада ҳарбий можаро бошланганидан кейин сафарбар қилинган ва шартнома асосидаги аскарларнинг маошлари, ярадорлар ва уларнинг оила аъзоларига товон пули, ҳарбий-саноат комплексига субсидиялар кескин ошди. Бу пул ҳам иқтисодиётда эрийди ва унинг қизиб кетишига олиб келади.

«Хизматлар кенг бозорда ўсиб бормоқда, аммо биз уй-жой коммунал хизматлари, туризм: саёҳатлар, экскурциялар, дам олиш/дам олиш, турар жойни ажратиб кўрсатишимиз мумкин», - дея тушунтиради ТРТ рус тилида, сармоя бўйича маслаҳатчи, Инвестициялар университети асосчиси Юлия Кузнетсова. «Сабаби оддий: кадрлар этишмаслиги ва юқори ички талаб шароитида масштаблаш ва автоматлаштириш имкониятларининг этишмаслиги.»

Юқори асосий ставкага қарамай, инфляция ҳали пасаймаяпти, дейди ТRТ даги Юлия Кузнецова. “Ўсиш секин суръатда. 2024 йил охирига келиб бу кўрсаткич 21-22% гача кўтарилиши мумкин деб ўйлайман. Шундай қилиб, бу фонд бозорига таъсир қилиши мумкин, компанияларнинг жамғармаларга қизиқиши ортишига ва Россия Федерациясида иқтисодий ўсишнинг секинлашишига олиб келиши мумкин «, - дея тушунтиради эксперт.

Тарифларнинг ошиши кўчмас мулк бозорига энг катта таъсир кўрсатади, деб башорат қилади «Stop!Loss» лойиҳасининг молиявий эксперти ва «Коля Wилл Телл» You Tube канали муаллифи Николай Полтавский ҳам ТRТ билан суҳбатда. Уй-жой нархи кескин тушиши мумкин.

“Ипотека ставкалари асосий ставка билан бирга ошиб бормоқда ва аллақачон жуда юқори даражада. Ва бу эрда бизда иккита стсенарий бор: кўчмас мулкка бўлган талаб камаяди ёки талаб юқори суръатда давом этади, бироқ айни пайтда ипотека портфелидаги дефолтлар улуши ортади», - дея тушунтиради у.

Кричевскийнинг сўзларига кўра, регулятор сиёсатининг янада қаттиқлашиши иккита жуда ёмон стсенарийга олиб келиши мумкин - стагфляция ва тез инфляция. Биринчи ҳолда, иқтисодий таназзул инфляциянинг ўсиши билан бирлаштирилади. Иккинчидан, нархлар бир йилда 50% гача кескин сакраши мумкин. Агар бу иккала стсенарий бир вақтнинг ўзида содир бўлса, бундан ҳам ёмони.

Эксперт Марказий банкнинг иқтисодий ўсишни секинлаштиришга интилиши кутилган натижага олиб келишига шубҳа қилмоқда. Асосий ставканинг нархларнинг ўсишига таъсири тобора камайиб бормоқда, чунки инфляциянинг аксарияти тартибга солувчи ҳеч қандай тарзда таъсир қила олмайдиган омиллар билан таъминланади.

"Ва шу билан бирга, Марказий банк давлатни кўпроқ ва қимматроқ қарз олишга мажбур қилади ва бу девальвацияни қўзғатади ва инфляция ўсишига яна бир нуқта қўшади«, деб тушунтиради эксперт. "Демак, бундай ставкани оширишнинг глобал маъноси йўқ эди ва йўқ."