Қандай қилиб Исроил пейжерларни қотилга айлантирди?

Исроил разведка хизмати (Моссад) ливанлик фойдаланувчилар учун мўлжалланган минглаб пейжерларга портловчи моддалар ўрнатган. Ва у бир вақтнинг ўзида 3 мингга яқин қурилмани портлатиб юборди.

Гаджетлар портлашдан олдин бир неча сония сигнал берди. Бу баъзи қурбонларни хабарни текшириш учун қурилмаларни юзларига яқинлаштиришга мажбур қилди. Касалхоналар кўзлари, шунингдек, қўллари ва қоринлари шикастланган одамлар билан тўлган. Эроннинг Ливандаги элчиси яраланган.

Моссад операцияси Ҳизбуллоҳ ҳаракати аъзоларига қарши қаратилгани айтилади. Ташкилот назорати остидаги Байрутнинг жанубий минтақасида, шунингдек, мамлакатнинг бошқа ҳудудларида портлашлар содир бўлди. Сурияда ҳам бир қанча пейжерлар портлаган.

Ливан соғлиқни сақлаш вазирининг айтишича, камида тўққиз киши ҳалок бўлган, 2800 дан ортиқ киши жароҳатланган. Тел-Авив камдан-кам ҳолларда бундай ҳужумлар учун жавобгарликни ўз зиммасига олади ва ҳужумни расман тан олмайди. Бироқ, мамлакат узоқ вақт давомида мураккаб масофавий операцияларни ўтказиш тарихига эга.

Мобил тадқиқот гуруҳи етакчи таҳлилчиси Элдар Муртазин фикрича, Исроилнинг ҳаракатлари фақат давлат терроризми сифатида баҳоланиши керак.

«Ҳизбуллоҳ ҳеч қандай пейжер сотиб олмаслигини тушунишимиз керак. Ливанда пейжинг компанияси бор ва у бу қурилмаларни оддий истеъмолчиларга сотади. Шунга кўра, қурбонлар, жумладан, 8 ёшли қизнинг ўлими, оддий маҳсулотнинг оддий фойдаланувчилари. Тинч аҳоли, полиция ходимлари, шифокорлар, ўт ўчирувчилар ўз иши туфайли пейжерлардан фойдаланадиган одамлардир», деб тушунтирди у ТRТга .

Унинг сўзларига кўра, катта эҳтимол билан маълум бир сигналга реакцияга киришувчи қурилмалар дизайнига портловчи моддалар қўшилган. Тахминан 10-15 мг портловчи модда этарли эди, уни анъанавий детекторлар ёрдамида аниқлаш мумкин эмас.

«Яъни, улар бу пейжерларни қўлга олдилар, кейин уларни қайта дастурлаштириб, портловчи қурилмаларга айлантирдилар. Гаджетларнинг ўзи қуйидагича ишлайди: маълум бир частотада хабарларни юборадиган маълум бир радиостанция мавжуд. Шунга кўра, сизга оддий портфелга мос келадиган кичик трансмиттер керак. Ва агар сиз тугмани боссангиз, пейжер хабар олади ва у шунчаки портлайди. Одатда пейджинг компанияси сигнални 50-60 километр масофага узатади, агар давлат буни қилса, 200-300 километр ҳақида гапириш мумкин».

Исроилнинг ҳаракатлари узоқ муддатли оқибатларга олиб келади, деб ҳисоблайди эксперт. Муаммо Моссад томонидан ишлатиладиган портловчи модданинг турида, аэропорт хавфсизлик детекторлари уни аниқламайди.

“Ливан бундай портловчи моддаларни синтез қилиб, ишлата оладими? Ҳа, албатта мумкин. Эрон буни қила оладими? Албатта! Исроил тинч аҳолига қарши билвосита ҳужумлар нуқтаи назаридан Пандора қутисини очди, деб тушунтиради Муртазин. «Ва энг ёмони шундаки, бу турдаги портловчи моддаларни самолёт бортида олиб юриш мумкин. Бу катта муаммо туғдиради».
Исроил разведкаси энг махфий разведка жамоаларидан бири сифатида обрўга эга ва унинг рақиблар билан ишлаш усуллари кўпинча оддий аҳолини ҳайратда қолдиради: масофадан туриб портлашлар, заҳарланишлар ва ўғирлашлар.

Июль ойи охирида Теҳронда Фаластин тарафдори ҲАМАС ҳаракати етакчиси Исмоил Ҳания ўлдирилган. Бунгача ХАМАС ҳарбий қўмондони Муҳаммад Деифга зарба берилган, бундан олдинроқ эса Исроил Эроннинг Суриядаги консуллигини вайрон қилган ва икки эронлик генерални ўлдирган.

«Пеййжерлар билан мақсадли бўлмаган операция халқаро ҳуқуқнинг барча мумкин бўлган ва ақл бовар қилмайдиган меъёрларини бузиш ҳисобланади. Қурилмаларнинг кенг кўламли портлаши ва бефарқ таъсир кўрсатди. Ўша Ҳизбуллоҳ аъзосининг фарзанди бу пейжер билан ўйнаган бўлиши мумкин эди. Кадрларга қараганда, портлашлар одамлар гавжум жойларда амалга оширилган», - дейди шарқшунос ва «Шарқ дарвозаси» Телеграм канали муаллифи Андрей Онтиков ТRТга

Исроил расмийларининг хиёнаткор ҳаракатлари минтақадаги кескинликни янада кучайтирадиган оқибатларга олиб келиши мумкин. Қатор экспертлар можаро нафақат Исроил ва Ҳизбуллоҳ, балки Ливан ўртасида ҳам урушнинг қизғин босқичига ўтиши мумкинлигини таъкидламоқда.

Онтиков суҳбатда таъкидлаганидек, ҳозирги операция қандай бўлишини олдиндан айтиш қийин, аммо ҳарбий можаро стсенарийси Исроил Бош вазири Бенямин Нетаняху учун жуда фойдали бўларди.

«Ливан ёки Ҳизбуллоҳ билан кенг кўламли уруш унга ҳокимиятда қолишда давом этиш имконини беради. Исроил бош вазирининг мамлакат ичида катта муаммолари бор. У Ғазо секторидаги вазият туфайли чап томондан босим остида, ўнг томондан босим остида ва ташқаридан босим остида. Нетаняхудан чиқишнинг ягона йўли - бу кескинлик даражасини ошириш ва маълум ўйинчиларни инқирозни кенгайтиришга ундаш. Бу ҳолатда биз Нетаняхунинг янада катта можаро қўзғашга бўлган аниқ уринишини кўряпмиз», деб ҳисоблайди эксперт.

Мутахассиснинг фикрича, ҳозирги провокация муваффақиятли бўладими ёки йўқлигини олдиндан айтиб бўлмайди. Гап шундаки, «Ҳизбуллоҳ»нинг ўзи, Ироқ шиалари, «Ҳамас» ҳаракати, Сурия, шунингдек, Эрон – буларнинг барчаси Тел-Авив билан йирик урушдан фойда кўрмайди. Агар Эрон ва унинг иттифоқдош кучлари катта урушни хоҳласалар, у анча олдин бошланган бўларди.

Яна бир нарса шундаки, улар ҳужумни эътиборсиз қолдиролмайдилар. Ҳизбуллоҳнинг вазифаси уруш бошламаслик, шунингдек, жим турмаслик учун оқилона жавоб, қандайдир чегара босқичини топишдир.

«Ҳеч қандай жавобнинг йўқлиги Исроилни кейинги ҳаракатларга ундайди», деб давом этади агентлик суҳбатдоши. «Масалан, улар Эроннинг Байрутдаги элчихонасини бомбардимон қилишни бошлаши ёки оддийгина Жанубий Байрутга оммавий ҳужумлар уюштириши мумкин. Жавобнинг йўқлиги Нетаняхуга хавфни янада ошириш учун баҳона беради. Ва бу Ҳизбуллоҳ ва Эрон учун бу каби провокацияларга дуч келганда асосий муаммодир».