НАТО Узоқ Шарққа кенгаядими?
Шу йилнинг кузида Японияда ҳукмрон Либерал-демократик партия (ЛДП) етакчиси бўлиш учун сайлов кампанияси олдидан Бош вазир Сигэру Исиба «Осиё НАТОси»ни яратиш ғоясини таклиф қилди. Шу муносабат билан партия ҳарбий блок яратиш ғоясини расмий муҳокама қилиш ташаббуси билан чиқди. Япония матбуотининг ёзишича, шу мақсадда партия сиёсий кенгаши раҳбари, собиқ мудофаа вазири Итсунори Онодера бошчилигида махсус қўмита тузилган.
Бош вазир Сигэру Исиба узоқ вақтдан бери коллектив хавфсизлик контсепциясининг фаол тарафдори бўлиб келган. 2024 йилги сайлов кампанияси давомида у АҚШ ва Япония ҳамкорлигига асосланган минтақавий ҳарбий иттифоқ тузиш тарафдори бўлиб, ушбу масалани ўз платформасининг асосий бандларидан бирига айлантирди. Тахминларга кўра, Вашингтон билан мудофаа бўйича икки томонлама келишувларга эга бўлган Жанубий Корея, Австралия, Янги Зеландия ва Филиппин иттифоққа қўшилиши мумкин.
Қўмита ишининг мақсади - экспертлар фикрларини ўрганиш ва тавсиялар билан ҳисобот тайёрлаш, аммо уни якунлаш муддати ҳали эълон қилинмаган. Исибанинг ўзи ҳозирча бўлажак иттифоқ тафсилотларини ошкор қилишдан ўзини тияди, бироқ хавфсизликка таҳдидлар кучайиб бораётган бир пайтда минтақавий ҳамкорларни бирлаштириш зарурлигини таъкидламоқда.
Исиба Гудзон институти учун ёзган мақоласида Осиё НАТОси ҳақидаги ғояларини баён қилиб, Хитойни ўз ичига олиш учун бундай тузилма зарурлигини таъкидлади.
Бироқ, Ҳинд-Тинч океани мамлакатлари - Япония, Жанубий Корея, Австралия ва Янги Зеландиянинг НАТО билан ҳамкорлиги фаоллашганига қарамай, айниқса Евроосиё қитъасидаги беқарорлик ёйи шароитида, Ишибанинг Осиёда ҳарбий блок яратиш таклифи. минтақавий майдонда ҳали жиддий эътибор ва кенг қўллаб-қувватланмади.
Партиянинг ўзи ҳарбий блок яратиш мақсадга мувофиқлигига шубҳа билдирган, танқидчилар эса Япония бош вазири бу қадамнинг барча мумкин бўлган геосиёсий хатарларини эътиборсиз қолдираётганини айтишмоқда. Хусусан, кўпчилик бу ғояни амалга ошириш қийин деб ҳисоблаб, Япония Конституциясини қайта кўриб чиқиш зарурлигига ишора қилмоқда. Ҳақиқат шундаки, Токио конституциявий чегаралар билан чекланиб қолмоқда, бу эса жамоавий мудофаани тўлиқ амалга оширишни қийинлаштиради.