Yolg‘on gapirish shariatimiz ko‘rsatmalariga ko‘ra har qanday holatda harom sanaladi. Chunki, yolg‘onning oqibati sog‘lom muhit va manzarani illatli holatga olib keladi. Har qanday yolg‘on u xoh katta yo kichik bo‘lmasin, ishonuvchi kishining qalbida yolg‘on fosh bo‘lganidan so‘ng, ketkazib bo‘lmaydigan dog‘ga aylanadi. Uning asorati kishiga nisbatan ishonchsizlikni, hatto eng yaqin kishilar o‘rtasidagi mehr-muhabbatni zavol bo‘lishiga olib keladi. Shuning uchun shariatimiz insonlar yashab turgan bu jamiyatni zavol topmasligi, kishilar bir-birlari bilan inoq-totuv yashashlari uchun yolg‘onning barcha turidan qaytardi. O‘zi nima uchun yolg‘on gapiriladi? Yoki, sizga «yolg‘on gapirganmisiz?», deb savol berilsa, nima deb javob berish mumkin?
«U biror so‘z aytmas, magar huzurida (farishta) hoziru nozir». ("Qof" surasi 18-oyat)
Aslida yolg‘on gapning o‘rnida rost so‘zlash bor. Ammo, rost gapirish, kishining nafsi-havosini qiynab qo‘yadigan paytda, uning o‘rniga yolg‘on ishlatiladi. Kishi nimadir narsani yo‘qotib qo‘yishdan qo‘rqib yoki nimadir narsaga yetishish uchun yolg‘on ishlatadi. Ana shu yo‘qolayotgan va qo‘lga kiritilayotgan narsa dunyo matohidan boshqa narsa emas. E’tibor beraylik, yolg‘on faqatgina dunyo narsasi ustidagina paydo bo‘lar ekan. U boylik, mansab, obro‘, sharaf shu kabi boshqalardan ko‘ra ustun bo‘ladigan jihatlar. U oxirat narsasi uchun ishlatilmaydi. Kishi nimadir narsani qo‘lga kiritish uchun yolg‘on gapiradi-da, ozgina vaqt o‘tgandan so‘ng, «to‘g‘risini aytsam ham bo‘lardi-ku», deb qo‘yadi. Bu holatda kishi o‘zini aldagan hisoblanadi.
Yolg‘onga faqat zaruratda ruxsat bor. Bu ruxsat shariat belgilagan o‘rinlarda zarurat va shunga hojat tushgandagina bajariladi. Bu yerda ma’lum bir ta’limotlarni bilishimiz kerak.
Yolg‘on katta gunohlar sirasiga kiradi. Bu amalni sodir qilgan kishi dinda qattiq qoralanadi. Do‘zaxga eltuvchi bu gunohni, Payg‘ambarimiz sallollohu alayhi vasallam shunday bayon qiladilar: «Sidq, albatta, yaxshilikka, yaxshilik jannatga yetaklaydi. Kishi toki rost gapirar ekan, u Alloh huzurida «siddiq» degan nomga ega bo‘ladi. Yolg‘on, albatta, buzuqlikka, buzuqlik do‘zaxga eltadi. Kishi toki yolg‘on gapirar ekan, Alloh huzurida «kazzob» deb yozib qo‘yiladi» (Muttafaqun alayh).
Kishi hayotida yolg‘onni ishlatish bilan ko‘ngli tusagan barcha orzu-havaslariga yetishi mumkin, ammo, u Allohning nazdida «yolg‘onchi» degan nom bilan chaqiriladi. Shu nom bilan chaqirilgan kishining jazosi do‘zax bo‘lar ekan.
Dinimizdagi yolg‘onning hukmi og‘ir. Hatto, Payg‘ambarimiz sallollohu alayhi vasallam yolg‘onni kufrga yaqin amal sifatida zikr qilganlar:
«Nabiy alayhissalomdan so‘rashdi:
— Mo‘min qo‘rqoq bo‘lishi mumkinmi?
— Ha, — dedilar.
— Baxil bo‘lishi mumkinmi?
— Ha, — dedilar.
— Yolg‘onchi bo‘lishi mumkinmi?
— Yo‘q, aslo! — dedilar.
Imom Molik rivoyati.
Demak, mo‘min kishi yolg‘on gapirganda imondan chiqish xavfi bor ekan. Yolg‘onni gunoh sanab, yolg‘on gapirsa qattiq gunohkor sanaladi, ammo uni halol desa, fuqaholar nazdida dindan chiqqan bo‘ladi.
Yolg‘onning ulkan gunoh ekani ma’lum. Ammo ba’zan hayotda rostdan ko‘ra yolg‘on ishlatish kishi uchun manfaatliroq bo‘ladi. Xo‘sh, bunday vaziyatda musulmon qanday yo‘l tutadi?
Har qanday vaziyatda musulmonning mezoni shariatdir. Qachonki, qilingan maqsadga rost gapirib ham, yolg‘on gapirib ham erishishning imkoni bo‘laturib, yolg‘on tanlansa, maqsadga erishishning bu yo‘li harom. Agar qilinmoqchi bo‘lgan ish vojib, ya’ni, bajarilishini shart amallardan bo‘lsa, bunday holatda bu ishni amalga oshirish uchun yolg‘on gapirish ham vojibdir. Masalan, begunoh bir musulmonning jonini zolimning zulmidan faqat yolg‘on bilangina omon saqlab qolish imkoni bo‘lsa, shunday holatda yolg‘on gapirish vojib bo‘ladi. Chunki, mazkur vaziyatda rost so‘z begunoh jonning o‘limiga, yolg‘on so‘z esa nohaq qon to‘kilishining oldini olishga sabab bo‘ladi.
Ummu Kulsum r.a. dan: Men Rasululloh sallollohu alayhi vasallamdan eshitdim: «Uchta o‘rinda yolg‘onga ruxsat berilgan, «Orani isloh qilish maqsadida aytilgan so‘z, jangda (dushmanga hiyla uchun) aytilgan so‘z, (murosa uchun) erning xotinga, xotinning erga aytgan so‘zi». Muslim rivoyati.
Gohida odamlar orasida ko‘ngilxushlik uchun, atrofdagilarning kayfiyatini ko‘tarish uchun yolg‘on gapiruvchilar ham uchrab turadi.
Payg‘ambarimiz sallollohu alayhi vasallam aynan shu o‘rinda: «Odamlarni kuldirish uchun yolg‘on gapiradigan kishiga vayl bo‘lsin, unga vayl bo‘lsin, unga vayl bo‘lsin», dedilar. (Imom Ahmad. Abu Dovud, Termiziy, Dorimiy).
Demak, ushbu hadisdan ma’lum bo‘ladiki, hazil-mutoyiba o‘rinlarda ham yolg‘on gapirish gunoh, unga ruxsat yo‘q ekan. Hazil-mutoyibalarda haqiqatga dalolat qiladigan so‘zlar bo‘lsa, joiz sanaladi.
«Bir kampir Rasululloh sallollohu alayhi vasallamning huzurlariga kelib: «Yo Rasulalloh! Allohga duo qiling, meni jannatga kiritsin», — dedi.
«Ey Ummu Falon! Jannatga kampir kirmaydi», — dedilar. Shunda kampir yig‘lab qaytib ketdi. Bas, u zot: «Unga aytinglar, Jannatga qari holatda kirmaydi», — dedilar». Termiziy rivoyati.
Har qanday vaziyatda rost so‘zlagan kishining ishida xayr-baraka bo‘ladi, yuzi oftobdek issiq ko‘rinib, boshlagan ishi saodatga ergashtiradi.
Manba: zamin.uz
Matnda xatolik topsangiz, o‘sha xatoni belgilab, bizga jo‘nating (Ctrl + Enter)
Fikr bildirish uchun qaydnomadan o'tishingiz so'raladi va telefon rakamni tasdiklash kerak buladi!
Агар сиз охирги 6 ойда банкдан ҳеч қандай кредит олмаган бўлсангиз ёки илк марта кредитга мурожаат қилаётган бўлсангиз, банк қарз юкини ҳисобламаслиги мумкин.
“UzAuto Motors” 2025 йил 21 июлдан бошлаб мижозларга Chevrolet Onix, Tracker ва Damas моделдаги автомобилларни янги шартларда харид қилиш имконини тақдим этмоқда.
Грециядаги қаттиқ иссиқлик фонида яна бир йирик ўрмон ёнғини келиб чиқди — бу сафар Коринф шаҳри яқинида, жанубий муниципалитетдаги тоғли ҳудудда. Ҳокимият маълумотларига кўра, ёнғин тез суратда тарқалган ва маҳаллий аҳоли ўз уйларини шошилинч тарк этишга мажбур бўлган.
Ғазо секторидаги очлик хавфи борасида “Save the Children”, “Chegarasiz шифокорлар” каби йирик ташкилотлар ҳам иштирок этган 100 дан ортиқ инсонпарварлик гуруҳи қўшма баёнот билан чиқди.
Украина пойтахти Киев ва мамлакатнинг бир қатор шаҳарларида "Миллий коррупцияга қарши кураш бюроси" (НАБУ) ҳамда "Махсуслаштирилган коррупцияга қарши прокуратура" (САП) ваколатларини чекловчи қонунга қарши оммавий норозилик намойишлари бўлиб ўтди.
Истанбул Россия ва Украина ўртасида 2022 йил 24 февралда бошланган урушни тугатиш мақсадидаги тўғридан-тўғри музокаралар майдони бўлиб қолмоқда. Томонлар учинчи раундни ўтказишга ўзаро розилик берган.
Сайёра тезроқ айланмоқда, 10 июль йилнинг энг қисқа куни бўлди, у стандарт 24 соатдан 1,36 миллисонияга камроқ давом этди. Бу ҳақда DW халқаро Ер айланиш хизмати ва АҚШ ҳарбий-денгиз обсерваториясига таяниб хабар бермоқда.
Жаҳон маркетплейсларида мазкур ўйинчоқ 22 доллардан 900 долларгача сотилмоқда. Миллий маркетплейсда эса мазкур ўйинчоқларни 45 минг сўмдан топиш мумкин.
Хабарга асосан, ёнғинни ўчириш учун 5 та ёнғин-қутқарув экипажлари соат 10:57 да воқеа жойига бориб, 11:17 да ўраб олинган ва ёнғин соат 11:50 да тўлиқ ўчирилган.
Россия чегарачилари сўннги пайтларда Ўзбекистон ва Тожикистон фуқароларини радикал диний каналларга обуна бўлгани учун мамлакатга киритишдан бош тортмоқда. Бу ҳолат ТАСС агентлиги ўрганган 20 дан зиёд суд материалларида қайд этилган.
Эронда кузатилаётган ғайритабиий иссиқ об-ҳаво туфайли сув омборларидаги сув сатҳи сўнгги бир асрдаги энг паст даражага тушди. Бу эса мамлакат бўйлаб сув ва электр таъминотида жиддий узилишларга сабаб бўлмоқда.
Туркия Президенти Ражаб Тоййиб Эрдўған Истанбулда бўлиб ўтаётган IDEF-2025 мудофаа кўргазмасида нутқ сўзлар экан, Ғазода рўй бераётган воқеаларга нисбатан жаҳон ҳамжамиятининг сукутини қаттиқ танқид қилди.
АҚШнинг собиқ президенти Дональд Трамп Барак Обамани 2016 йилги президентлик сайловларида Россия уни қўллаб-қувватлагани ҳақида жамоатчилик фикрини атайлаб шакллантирганликда айблади.
Туркия Президенти Ражаб Тоййиб Эрдўған Истанбулда бўлиб ўтаётган IDEF-2025 мудофаа кўргазмасида нутқ сўзлар экан, Ғазода рўй бераётган воқеаларга нисбатан жаҳон ҳамжамиятининг сукутини қаттиқ танқид қилди.
АҚШнинг собиқ президенти Дональд Трамп Барак Обамани 2016 йилги президентлик сайловларида Россия уни қўллаб-қувватлагани ҳақида жамоатчилик фикрини атайлаб шакллантирганликда айблади.
Фаластин Соғлиқни сақлаш вазирлигининг маълум қилишича, муҳосарадаги Ғазо секторида сўнгги 24 соат давомида очлик ва кам овқатланиш оқибатида 18 киши ҳалок бўлди.
Украина президенти Владимир Зеленскийнинг маълум қилишича, ўтган тун давомида Украина шаҳарлари ва аҳоли пунктларига 420 дан ортиқ дрон ва 20 тадан ортиқ ракета билан ҳужум қилинган. Ҳужумлар натижасида 2 киши ҳалок бўлган, 15 киши яраланган.
Суриянинг Эс-Сувейда вилоятида друзлар қўмондони Ҳикмат ал-Ҳижрига қарашли кучлар томонидан наслдан-насл яшаб келган уйларидан мажбуран чиқарилган бедуин араб оилаларининг бир қисми эвакуация қилинди.
Исроил армиясининг амалдаги ва собиқ ҳарбийлари The Wall Street Journal нашрига маълум қилишича, Исроил аскарлари Ғазо секторида гуманитар ёрдам тарқатиш пункти яқинида оқ байроқ кўтариб турган палестинлик фуқароларга нисбатан ўқ узганини тан олди.
16 июл куни Исроил ҳарбий самолётлари Сурия пойтахти Дамашқдаги муҳим объектларга — Мудофаа вазирлиги, Ҳарбий штаб ва Президент саройи атрофига зарба берди. Бу ҳужум оддий ҳаво зарбаси эмас эди — бу аниқ сиёсий стратегиянинг давомидир.
Болгарияда дипломатнинг машинасига ортилган 200 килограммдан зиёд гиёвандлик моддаси мусодара қилинди. Таъкидланишича, мамлакат тарихида бунчалик йирик наркотик партияси биринчи марта фош қилинди.
АҚШнинг Исроилдаги элчиси Майк Хакаби Исроил ҳукуматининг масиҳий ташкилотлар ва уларнинг хорижий ходимларига нисбатан ҳаракатларидан жиддий норозилик билдирди.
Санкциялар таркибига қурол етказиб беришни тўхтатиш, ҳарбий ҳамкорлини якунлаш, суд орқали жавобгарликни кучайтириш, шунингдек, Исроил компанияларга нисбатан иқтосодий чекловлар жорий этиш каби бандлар киради.
Ижтимоий тармоқларда тарқалган, ўзини гўёки дефектолог-психолог деб атаган Д.Ж дудуқланган болаларни сўкиниш ва қўрқитиш усулида даволашга урингани акс этган видеохабар бўйича Болалар омбудсмани 2024 йилнинг якуни ва 2025 йил январ ойида ўрганиш олиб борган ва бу ҳақда жамоатчиликка маълумот берган.
Ўзбекистон Республикаси Экология вазирлиги ва унинг ҳузуридаги Давлат экологик экспертиза маркази, шунингдек, оммавий ахборот воситалари вакиллари учун Озарбайжонга пресс-тур ташкил этилди. Пресс-тур давомида журналистлар “Sea Breeze” компаниясининг Боку шаҳридаги фаолияти билан яқиндан танишдилар ва унинг халқаро экологик стандартларга қай даражада мос келиши ўрганилди.
Бюджетдан ташқари пенсия жамғармасининг Оҳангарон туман бўлими бошлиғи маҳаллий фуқаронинг йўқолган меҳнат дафтарчасини тиклаб, уни ёшга доир пенсияга чиқариб бериш эвазига 1500 АҚШ долларини пора сифатида олган вақтида унинг ноқонуний ҳаракатларига чек қўйилди.
2025 йил 14 июль куни Исроил армияси Ғазо секторидаги бир нечта ҳудудларга кенг кўламли ҳаво ва артиллерия зарбаларини амалга оширди. Маҳаллий тиббий манбалар ва гувоҳларга кўра, ушбу ҳужумлар натижасида камида 11 фаластинлик ҳалок бўлган, ўнлаб тинч аҳоли жароҳатланган.
Маҳаллий манбаларга кўра, тўқнашувлар ҳар икки томон вакилларининг бир-бирларига тегишли автомашиналарни олиб қўйиши ортидан бошланган. Низо тез орада оғир қуроллар қўлланилган шафқатсиз жангларга айланди.
Украинага қарши урушда Россия армияси сафида жанг қилган 66 нафар Ўзбекистон фуқароси ҳалок бўлди. Уларнинг кўпчилиги қамоқдан озодликка чиқиш умиди билан урушда қатнашган. BBC ва «Медиазона» манбаларига кўра, улар асосан «Вагнер» гуруҳи орқали фронтга юборилган.
Япония жануби-ғарбидаги Токара ороллари атрофида июн охиридан буён 1,9 минг мартадан кўпроқ зилзила қайд этилгани ҳақида мамлакат бош метеорология бошқармаси маълум қилди.