Xitoy Trampning tarif urushi «hech kimga g‘alaba keltirmasligidan» ogohlantirdi

Donald Trampning yangi qaroriga ko‘ra, BRICSʼni qo‘llab-quvvatlovchi davlat sifatida O‘zbekistonga ham qo‘shimcha 10 foizlik boj joriy etilishi mumkin.

Xitoy Trampning tarif urushi «hech kimga g‘alaba keltirmasligidan» ogohlantirdi, deb yozmoqda The Independent nashri.

Xitoy vise-prezidenti Han Jeng Pekinda o‘tkazilgan Jahon tinchlik forumida chiqish qilib, AQSh va Xitoy o‘rtasidagi tarif va savdo urushlari haqida gapirdi. U hech bir davlat bu urushlarda g‘olib bo‘la olmasligini ta’kidlab, bu so‘zlari bilan AQSh sobiq prezidenti Donald Trampga ishora qildi. Han Jengning aytishicha, ko‘p tomonlama savdo tizimi global ta’minot zanjirlarida yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan muammolarni bartaraf etishda juda muhimdir.

U bu bayonotni Tramp belgilagan – AQSh bilan savdo muzokaralari olib borishi kerak bo‘lgan mamlakatlar uchun 9 iyul sanasi yaqinlashayotgan jarayon oldidan bildirdi.

Xitoy savdo vazirligi shu hafta AQSh bilan hamkorlikni davom ettirishga va ikki davlat o‘rtasidagi savdo-iqtisodiy munosabatlarni barqaror saqlab qolishga umid bildirdi. Bu munosabatlar yil boshida Donald Tramp Xitoy mahsulotlariga yuqori bojlar joriy qilganidan so‘ng yomonlashgan edi.

«Umid qilamizki, AQSh Xitoy bilan savdo va iqtisodiy aloqalar ikki tomon uchun ham foydali va o‘zaro manfaatli ekanini chuqur tushunadi», — deyiladi vazirlik bayonotida.

Xitoy AQShni mavjud nizolarni muzokaralar orqali hal qilishda ijobiy sur’atni saqlab qolishga chaqirdi. Shu bilan birga uchinchi dunyo mamlakatlarini AQSh bilan Xitoy manfaatlariga zarar yetkazishi mumkin bo‘lgan bitimlar tuzmaslikka undadi.

Donald Tramp boj to‘lovlarini joriy qilganidan so‘ng, Xitoy bunga javoban muhim minerallar va magnitlar eksportini to‘xtatgan edi. Biroq may oyida Jenevada o‘tgan muzokaralarda Pekin 2 apreldan beri joriy qilingan cheklovlarni bekor qilishga va’da berdi. Shunga qaramay, AQSh Xitoy tomonidan muhim materiallar kelishilgan tezlikda yetkazilmayotganini bildirdi.

Keyingi oy Londonda o‘tkazilgan muzokaralarda esa ikki tomon Jenevadagi kelishuvni amalga oshirish bo‘yicha muhim bitimga erishdi.

Xitoy savdo vazirligining ma’lumotiga ko‘ra, hozirda kamyob yer elementlari eksportiga qo‘yilgan cheklovlar doirasida, nazorat qilinadigan mahsulotlar uchun kerakli eksport lisenziyalari bo‘yicha arizalar ko‘rib chiqilmoqda va tasdiqlanmoqda.

Bunga javoban AQSh Xitoyga nisbatan ilgari joriy qilingan ba’zi cheklov choralarini bekor qilish yo‘lida qadamlar qo‘ydi. Savdo vazirligi AQSh bu harakatlar haqida Pekinni xabardor qilganini aytdi. Shuningdek, Vashington Xitoyga mikrosxema dizayni dasturlari, etan va reaktiv dvigatellarni eksport qilishni qayta boshlagani haqidagi xabarlar ham tasdiqlandi.

Nega O‘zbekistonga qo‘shimcha bojlar joriy etilishi mumkin?

Donald Tramp 6 iyul kuni bergan bayonotida, BRICSʼning Amerikaga qarshi siyosatini qo‘llab-quvvatlovchi barcha davlatlarga 10 foiz qo‘shimcha boj joriy etilishini aytdi. Bu qaror O‘zbekiston va Qozog‘istonga ham taalluqli bo‘lishi mumkin, chunki ular 2025 yil 1 yanvardan boshlab BRICSʼning rasmiy hamkor davlatlari sifatida tan olingan.

Tramp Truth Social dagi postida shunday yozdi: «BRICSʼning Amerikaga qarshi siyosatini qo‘llab-quvvatlayotgan har qanday davlatga 10 foiz qo‘shimcha boj solinadi. Hech qanday istisnolar bo‘lmaydi».

Tramp joriy etgan savdo bojlari

2025 yil fevral boshida, Tramp ikkinchi prezidentlik muddatida qayta ishga tushgach, avvalo Xitoydan keluvchi importga 10 foizlik tarif joriy etdi — bu fentanil va giyohvand moddalarga qarshi chora sifatida baholandi. Mart oyida bu tarif yana 10 foizga oshirilib, umumiy 20 foizga yetdi.

Shu bilan birga, 3 martda AQSh Meksika va Kanadaga ham 25 foizlik tariflari tayinladi; bu nafaqat Kanada va Meksika mahsulotlariga, balki umumiy global savdo muhitiga ham ta’sir qildi.

12 martda esa butun dunyodan keladigan po‘lat va alyuminiy mahsulotlariga 25 foizlik tarif joriy qilindi. Tramp bayonotiga ko‘ra, bu milliy xavfsizlik asosida qabul qilingan qaror edi. Shu tariqa Kanada kabi mamlakatlar ham yuqori tariflarga duch keldi .

Keyinchalik, mart oyi oxirida Tramp avtomobillar va automobil qismlari uchun ham 25 foizlik tariflar belgiladi, u 3 apreldan boshlab kuchga kirdi.

Aprel boshida esa prezident universal tariflar siyosatini e’lon qildi: barcha davlatlardan keladigan importlarning 10 foizidan boshlanib, savdo tanqisligi yuqori bo‘lgan mamlakatlarga 50 foizgacha tarif qo‘llanishini bildirdi. Ko‘pgina mamlakatlar uchun bu stavka 10 foizga tushirildi, ammo Xitoy uchun 20 foizlik tarif alohida saqlanib qolindi. Aprelning 9-sanasida esa bu stavkalar yanada ko‘tarilib, Xitoyga 145 foizgacha tarif qo‘yildi, Xitoy esa 125 foizlik tarif bilan javob berdi.

Mart‑aprel oylarida ushbu qator tariflar AQSh savdo sheriklari, jumladan, Yaponiya, Kanada, Meksika, Hindiston va boshqa mamlakatlar bilan savdo zanjiriga keskin ta’sir ko‘rsatdi. Bu davlatlardan ayrimlari muzokara orqali tariflarni pasaytirishga harakat qildi, boshqalari esa tariflar umuman bekor qilinmasdan 90 kunlik muddat belgilandi .

Keyingi bosqichda Tramp ma’muriyati 7 iyulga belgilangandan beri muzokaralarda ishtirok etayotgan davlatlarga 10–12 ta tarif xati jo‘natilishini aytdi. Agar kelishuvga erishilmasa, 1 avgustda 10–70 foiz oralig‘ida yangi tariflar kuchga kiradi.