Alloh suygan sahoba

O‘ta qaltis vaziyatda: «Biz sizga musaviy (Muso alayhissalomga ergashganlar) Payg‘ambarlariga: “Ey Muso, o‘zing Rabbing bilan borib kofirlarga qarshi jang qilaver!” degan gaplarini aytmaymiz, Sizni haq bilan yuborgan zotga qasamki, biz: “Siz va Rabbingiz jang qiling, bizlar ham sizlar bilan birga turib jang qiluvchilarmiz”, deymiz. Bizni boshlang, Allohga qasamki, agar dengizga olib borsangiz ham, siz bilan unga sho‘ng‘iymiz, Barkul G‘imotga boshlasangiz ham, sizga ergashamiz», deb Nabiy alayhissalomga xayrixohlik bildirdi.

Uning Alloh va Rasuliga sodiqligi, itoati, og‘ir damdagi ko‘magidan Rasululloh behad xursand bo‘ldilar.

Miqdod ibn Asvad roziyal­lohu anhu Islomga avval kirganlardan. Abdulloh ibn Mas’ud rivoyatiga ko‘ra, u Abu Bakr, Ammor, onasi Sumayya, Suhayb, Bilol roziyallohu anhumdan so‘ng musulmon bo‘lgan. Badr, Uhud va barcha boshqa g‘azotlarda Nabiy alayhissalom bilan birga qatnashdi.

Nasabi borasida ixti­lof bor. Bir qavlda: “Quzoa qabilasining Bahro uru­g‘ilik Miqdod ibn Amr ibn Sa’laba” deyilsa, boshqa birida: “Kinda qabilasidan Hadromiy”, yana birida: “Qora qul edi”, deb keltirilgan. Shunisi aniqki, Miqdod Makkadagi Bani Zuhra ibn Kilob qabilasining itti­foqdoshi edi. Asvad ibn Abdu Yag‘us o‘g‘il qilib olgach, uni: “Miqdod ibn Asvad” deb atay boshlagan. Qur’oni karimning: “Ularni (asrandi farzandlarni) o‘z otalari (ismi) bilan cha­qiringiz. Shu Alloh naz­dida adolatliroqdir. Bas, agar ularning ota­larini bilmasangiz, u holda (ular) sizlarning diniy birodarlaringiz va do‘stlaringizdir…” (Ahzob surasi, 5-oyat) oyati no­zil bo‘lganda tabanniylik (farzand qilib olish) bekor bo‘ldi. Buning natijasida Miqdod otasining ismi bilan “Miqdod ibn Amr”, deb chaqirila boshladi.

* * *

Miqdod Habashistonga hijrat qildi. So‘ng Makka­ga qaytdi. Biroq, ayrim sabablarga ko‘ra, Yasrib hij­rati uchun Nabiy alay­his­salomga ergasholmadi. Ke­yinroq Ubayda ibn Horisa roziyallohu anhu rahbar­ligidagi sariya­ga kelib birlashishga muvaf­faq bo‘ldi. Voqea bunday kechgandi: “O‘shanda Ikrima ibn Abu Jahl boshchi­li­gidagi bir guruh quraysh­liklar musulmon­lar bilan to‘qnashdi. Miqdod va Utba ibn G‘azvon mushrik­lar safida edi. Ikkisi musulmonlar bilan jang qilmay, aksincha ular safiga o‘tib olishdi va shu tariqa Yasribga kelishdi. Madinada Miqdod ro­ziyallohu anhu Kulsum ibn Hadamning xonadoniga kelib tushdi. Payg‘ambarimiz alayhissalom uni Jobir ibn Saxr bilan og‘a-ini tutintirdilar. So‘ng Miq­dodni Ziboa binti Zubayr ibn Abdulmuttalib ro­ziyallohu anho bilan ni­kohlab qo‘ydilar”.

* * *

Hijratning ikkinchi yili. Ramazon oyi. Nabiy alayhissalom: «“Menga Abu Sufyonning karvoni haqi­da xabar keldi. Oldiga chiq­sangiz, balki Alloh uning karvonini sizga o‘lja sifatida tortiq qilar?” dedilar. Sahobalar rozi bo‘lib, yo‘lga chiqishdi.

Uch yuz o‘n uch sahoba Shomdan qaytayotgan Qurayshning minglab tuyalari bor karvoniga ko‘z tikib turardi. Shu payt sahobalarning qal­biga sarosima solgan xa­bar yangradi: “Abu Sufyon karvon yo‘lini o‘zgartirdi. Musulmonlardan karvonni asrash uchun qurol-aslahalar bilan tayyorgarlik ko‘rgan ekan”. Xayollarida bir o‘y aylana boshladi: “Biz jangga tayyor emasmiz”.

Payg‘ambarimiz alayhis­salom odamlarni to‘plab: “Menga maslahat beringlar”, dedilar. Abu Bakr roziyallohu anhu turib, yaxshi gapirdi. Umar roziyallohu anhu ham fikrini aytdi. O‘shanda Miqdod ibn Asvad Payg‘am­bar alayhissalomning qosh­lariga keldi va: «Biz sizga musaviylarning: “Sen o‘zing Rabbing bilan borib ikkovlon ularga qarshi urush qilaveringlar”, degan gaplarini aytmaymiz. Aslo! Qavmingiz hech qachon tarqalib ketmaydi. Balki o‘ng tomoningizda ham, chap tomoningizda ham, ortingizda ham, oldingiz­da ham turib jang qiladi. Dushmaningiz bilan kura­shadi, diningizni, Rab­bingizning shariati­ni himoya qiladi”, dedi. Qalbi imon bilan to‘lgan kishi­ning ushbu so‘zlaridan Na­biy alayhissalom behad quvondilar».

Nabiy alayhissalomning: “Menga maslahat beringlar”, deb aytganlarida Miqdod roziyallohu anhu ansorlar­ni nazarda tutganlarini bilgandi. Ansorlar u zot­ga muvofiq kelmay qolishi­dan qo‘rqayotgan edi. Chunki ular oldin faqat u zotni o‘l­dirishga qasd qilganlar­ga qarshi yordam berishga bay’­at berishgan. U zot alayhissalom bilan birga dushmanga qarshi jang qi­lishga kelishishmagandi. Shu vaqt Sa’d ibn Muoz ro­ziyallohu anhu: “Yo Rasu­lulloh, sizga buyurilgan ishingizda bardavom bo‘la­vering, biz siz bilan bir­gamiz”, dedi.

Ushbu voqeaning guvohi bo‘lgan Ibn Mas’ud roziyal­lohu anhu Miqdod aytgan gapni aytishni orzu qildi va: “Boshqa narsalarning evaziga beriladigan ajrlarning o‘rni bu kabi holatga teng kela olmas”, deb qasam ichdi. Zero, Ibn Mas’ud Rasulul­loh alayhissalomning mam­nuniyatlari va Miqdodga hur­matlarini ko‘rgandi. Shu sababdan ham bu manzarani ulug‘ sanab, yuqoridagi gapni aytdi.

Sahobalar Badrda g‘olib bo‘lib, katta o‘ljalarni qo‘lga kiritishdi.

Miqdod ibn Asvad rivoyat qiladi: «Men Rasululloh sollallohu alayhi va sallamdan: “Ey Allohning rasuli, ayting-chi, agar biror kofirga yo‘liqib, u bilan urishsam va u qilichi bilan bir qo‘limni kesib tashlasa, keyin daraxtga yashirinib: “Alloh uchun musulmon bo‘ldim”, deb aytsa, shunday deganidan keyin o‘ldirish­ga haqlimanmi?” deb so‘ra­dim. U zot alayhissalom: “O‘ldirmagin”, dedilar. Men: “Yo Rasululloh, bir qo‘­limni kesib, so‘ng musulmon bo‘ldim, deb aytgan-ku”, dedim. Nabiy alayhissalom: “O‘ldirmagin. Agar o‘ldir­sang, u o‘ldirilishidan oldingi sening mavqeingda, sen esa uning bu so‘zni (ya’ni, Islomga kirdim) aytga­nidan oldingi mavqei­da bo‘lasan”, dedilar» (Mutta­faqun alayh).

Miqdod ibn Asvad haqi­da Payg‘ambarimiz alay­hissalom bunday marhamat qildilar: «Alloh taolo menga to‘rt kishini yaxshi ko‘rishga buyurib, O‘zi ham ularni yaxshi ko‘rishining xabarini berdi. Ular: Ali, Abu Zarr, Miqdod va Salmon» (Imom Termiziy rivoyati).

Miqdod ibn Asvaddan Ali ibn Abu Tolib, Abdulloh ibn Mas’ud, Abdulloh ibn Abbos, Jubayr ibn Nufayr, Abdurahmon ibn Abu Laylo, Hamom ibn Horis, Ubaydul­loh ibn Adi ibn Xiyor va bosh­qalar hadis rivoyat qilishdi.

Miqdod ibn Asvad Misr fathidan so‘ng 70 yoshida vafot etdi.

“Manhalul hadis”, “Fathul Boriy” va boshqa manbalar asosida Toshkent islom

instituti talabasi Munavvara NIYOZALIYEVA tayyorladi.

Manba: hidoyat.uz