Олий таълимдан кейин таълим институтларига қабул қилиш жараёнида хорижий тилларни билиш бўйича сертификат талаб қилинишига доир БАЁНОТ
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 19 майдаги «Ўзбекистон Республикасида хорижий тилларни ўрганишни оммалаштириш фаолиятини сифат жиҳатидан янги босқичга олиб чиқиш чора-тадбирлари тўғрисида»ги ПҚ-5117-сон қарорига кўра, Хорижий тилларни ўрганишни оммалаштириш агентлиги ҳамда Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги таклифларига асосан, 2022/2023 ўқув йилидан бошлаб олий таълим муассасаларининг магистратура мутахассисликларига ҳамда олий таълимдан кейинги таълим ихтисосликларига танловларда миллий ёки унга мос даражадаги халқаро сертификатга эга шахслар иштирок этиши тартиби жорий этилган. Бунда, филология йўналишлари бўйича камида С1 даражадаги миллий ёки унга мос даражадаги халқаро сертификат, нофилологик йўналишлари бўйича эса В2 даражадаги миллий ёки унга мос даражадаги халқаро сертификат талаб этилиши назарда тутилган.
Бироқ, кўп сонли талабгорларни мурожаатларидан келиб чиқиб, Инновацион ривожланиш вазирлиги ҳамда Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги таҳлили асосида, жорий йилдаги докторантурага қабул жараёнларида хорижий тилни билиш даражаси сертификати талабини бажарилиши ўрганилди ва бу тартибни босқичма-босқич жорий қилиш юзасидан тегишли чоралар кўрилмоқда.
Тил сертификатини босқичма-босқич жорий қилиш тартибига кўра, хорижий тилни билиш даражасидан қатъий назар, миллий ёки унга мос даражадаги халқаро сертификатга эга талабгорларни докторантурага кириш танловида иштирок этиши учун рўйхатдан ўтказилади. Бунда, ўқишга қабул қилинган изланувчиларнинг якка тартибдаги режасига биринчи ўқув йили (курс) давомида белгиланган даражадаги миллий ёки унга мос даражадаги халқаро сертификат олиш вазифаси киритилади.
Шунга кўра, мутасадди ташкилотлар билан биргаликда жорий йилда докторантурага ҳужжат топширган талабгорлардан хорижий тил бўйича миллий ёки унга мос даражадаги халқаро сертификат олиш учун қисқа муддатларда имтиҳонларни ташкил этиш ва ўтказиш чоралари кўрилди. Тизимда олий таълимдан кейинги таълимни амалга оширувчи илмий ташкилотлар ва таълим муассасаларига эга вазирлик, идора ва ташкилотлар билан биргаликда биринчи ўқув йили якунида изланувчиларнинг хорижий тил бўйича миллий ёки унга мос даражадаги халқаро сертификат олганлиги бўйича ўрганиш (мониторинг) натижаларига асосан улар кейинги босқичга ўтказиш тартиби ишлаб чиқилмоқда.
Шу ўринда, олий таълим муассасаларида хорижий тилдан ўтказилган тест натижалари бекор қилиниши бўйича Инновацион ривожланиш вазирлиги томонидан кўрсатма берилмаганлигини таъкидлаб, бундай қарор чиқарилиши таркибида докторантура тизимига эга олий таълим муассасасининг ички тартибига мувофиқ амалга оширилиши лозимлигини ва ўзаро ёзишма мажбурий кучга эга эмаслигини билдирамиз. Бунда Инновацион ривожланиш вазирлигини бевосита иштироки йўқлиги ва имтиҳон масаласи вазирликнинг ваколатига кирмаслигини маълум қиламиз.
Ваколатли давлат органи сифатида Инновацион ривожланиш вазирлиги, мутахассисликлар кесимида, докторантура институтларига талабни ўрганиб, рақамлаштирилган онлайн тарзда қабул қилинган аризалар асосида эҳтиёжни шакллантириб, Молия вазирлигига квота ажратиш мурожаатини чиқаради. Ажратилган квоталарга мувофиқ, талаб ва эҳтиёжга асосан таркибида олий таълимдан кейинги таълим институтлари бор ташкилотларга аниқ ихтисосликлар кесимида квотани тақсимлаб беради.
Кейинги босқичда эса, Вазирлар Маҳкамасининг 2017 йил 22 майдаги 304-сон қарорига мувофиқ, докторантурага имтиҳонларни белгиланган муддатларда олиниши, илмий ташкилотлар қарори асосида тақдим этилган охирги қабул рўйхатлари асосида мониторинг ишларини юритади. Қабул имтиҳонларини ташкил қилиш ва уни ўтказиш таркибида олий таълимдан кейинги таълим институтлари мавжуд ташкилот раҳбарияти тўла жавобгарлигида, ўрнатилган тартибдаги белгиланган муддатларда амалга оширилиши лозим.
kun.uz маълумотида кесиб қўйилган Инновацион ривожланиш вазирлиги томонидан чиқарилган хат эслатма сифатида қабул имтиҳонларини ўз вақтида ташкил қилиш учун чиқарилган ва унда қабул имтиҳонларини бекор қилиш топшириғи берилмаган. Имтиҳонларни олиш кетма-кетлиги ва натижа асосида мандат ўтказиш ваколати тасдиқланган имтиҳон олиш комиссияси ва илмий ташкилот раҳбарияти қарорига кўра амалга оширилади.
Ўз навбатида ижтимоий тармоқлар томонидан кўтарилган турли тиллар масаласида ечим ишлаб чиқилган. Унга кўра, докторантурага талабгорлар Давлат тест марказида 26-27 ноябрь кунлари 15 та хорижий тилдан (инглиз, немис, француз, испан, турк, араб, форс, дари, ҳинди, пушту, урду, хитой, корейс, итальян, япон тилларидан) имтиҳонлар ташкил этилади. Шунингдек, Хорижий тилларни ўрганишни оммалаштириш агентлигида ҳам сертификат олиш учун хорижий тил имтиҳони топширилиши мумкинлигини билдирамиз. 26-27 ноябрь кунлари бўлиб ўтадиган хорижий тиллар бўйича имтиҳон топшириш учун 17-18-19 ноябрь кунлари my.gov.uz портали орқали рўйхатдан ўтиш мумкин.
Мавжуд сертификатни амал қилиш муддатини ҳам инобатга олиш кераклигини ҳам эслатамиз, яъни муддати ўтган сертификатлар имтиҳонга кириш учун асос бўлмайди.
Давлат стипендиялари соҳиблари ва тегишли қарорларга кўра имтиёзларга эга талабгорлар докторантурага олий таълим муассасасининг Кенгаши қарори асосида имтиҳонларсиз тўғридан тўғри квота доирасида қабул қилинади. Бироқ мазкур тоифа талабгорларидан ҳам хорижий тил сертификати талаб этилади.
