Ҳомиладор аёллар қай тартибда ва қайси муддатларда скрининг текширувларидан ўтишлари зарур?

Юртимизда сўнгги йилларда оналар ва болалар саломатлигини асраш борасида кенг қамровли тадбирлар амалга оширилмоқда. Жумладан, соғлом авлод туғилиши учун зарур шарт-шароитларни таъминлайдиган замонавий перинатал марказлар ҳамда скрининг хизматлари такомиллаштирилди.

Ҳомиладорликнинг дастлабки уч ойида аёлларни оммавий текшириш ва хавф гуруҳига кирадиган ҳомиладор аёлларда генетик синдромларни биокимёвий текширишни босқичма-босқич жорий этиш орқали ҳомилада туғма ва ирсий касалликларнинг олди олинаётгани қувонарли ҳол.

Ҳомиладор аёллар қандай скрининг текширувларидан ўтишлари зарур? Бу саволга батафсил жавоб берамиз.

Пренатал, яъни туғруққача скрининг текширувлари самарадорлигини ошириш ҳамда ҳомиланинг соғлиғи ва яшаб кетишига имкон бермайдиган туғма нуқсонлар ва ирсий (хромосом) касалликлар билан болалар туғилишини олдини олиш мақсадида ҳомиладор аёллар икки босқичдан иборат бўлган пренатал скрининг текширувларидан ўтказилади.

Биринчи босқичдаги туғруққача скрининг текширувларида барча ҳомиладор аёллар оммавий ультратовуш текширувидан ўтказилади ва унинг натижасида ҳомилада туғма нуқсонлар аниқланган ҳомиладор аёллар “хавф гуруҳи”га киритилади. Бундай текширувлар уч маротаба туман (шаҳар) марказий кўп тармоқли поликлиникаларининг пренатал скрининг хонасида амалга оширилади.

Бунда биринчи маротаба ҳомиладорликнинг 10 – 14 ҳафтасида, иккинчи маротаба 16 – 20 ҳафтасида боладаги туғма нуқсонларни аниқлаш мақсадида; учинчи маротаба эса 28 – 32 ҳафтасида, кеч намоён бўладиган туғма нуқсонларини аниқлаш ва ҳомиланинг функционал ҳолатини баҳолаш учун ўтказилади.

Биринчи босқич текшируви хулосасига кўра, “хавф гуруҳи”га кирган ҳомиладор аёллар ҳомиланинг 16 – 20 ҳафтасида Республика ихтисослаштирилган она ва бола саломатлиги илмий-амалий тиббиёт марказининг “Она ва бола скрининг бўлими”нинг ҳудудий филиалларида иккинчи босқичдаги пренатал текширувлардан ўтказилади. Бунда аёл ҳудудий скрининг марказига поликлиникадан йўлланма ва аввалги пренатал ультратовуш текширувлари натижалари акс этган тиббий картасидан кўчирмани олиб боради.

Скрининг марказида ультратовуш, биокимёвий скрининг текшируви ва унинг натижасига мувофиқ ҳомиланинг хромосом синдромлар билан туғилиш хавфи даражаси юқори бўлган ҳомиладор аёлларда инвазив текширув (хорионбиопсия, плацентоцентез, кордоцентез) усуллари, кейинчалик эса ҳомила ҳужайраларини генетик таҳлили ва бошқа текширувлар ўтказилади.

Иккинчи босқичдаги пренатал скрининг текшируви натижасида ҳомиладор аёлга тиббий-генетик хулоса берилади.

Ҳомилада туғма ривожланиш нуқсонлари ва ирсий (хромосом) касалликлар мавжуд бўлганда ҳомиладор аёл тиббий-генетик хулоса билан тегишли поликлиникага юборилади. Ушбу тиббий-генетик хулоса кўриб чиқиш учун туман (шаҳар) кўп тармоқли марказий поликлиникаларининг Тиббий-маслаҳат комиссиясига тақдим этилади.

Комиссия ҳомиладор аёл ва унинг яқин қариндошларига пренатал скрининг текширувлари натижалари тўғрисида, ҳомилада мавжуд туғма ривожланиш нуқсонлар борлиги, туғилгандан сўнг чақалоқнинг соғлиғи ва ҳаётига таъсири, даволаш усуллари ва улар билан боғлиқ хавф-хатар даражаси, қўллаш мумкин бўлган тиббий муолажалар ва уларнинг оқибатлари ҳамда даволаш натижалари ҳақида тўлиқ ахборот беради.

Шундан кейингина ҳомиладор аёл ва унинг яқин қариндошлари ўзлари маъқул деб топган қарорни қабул қилишади.

Шу ўринда барча “тиббиёт бригадалари” таркибига қўшимча доя штатлари ажратилгани ҳам скрининг жараёнини ташкил қилишни енгиллаштирганини таъкидлаб ўтмоқчимиз. Туман ва шаҳар пренатал скрининг хоналарида соатма-соат график тузилган бўлиб, патронаж доялар ҳомиладор аёлни режага мувофиқ скрининг текширувига бошлаб келади ва текширув хулосасини ҳудудий поликиниканинг тегишли мутахассисига етказади.