Ukraina va Polsha tarixiy jarohatni hal qiladimi?

Ukraina tashqi ishlar vaziri Polshada Ikkinchi jahon urushi paytida ukrainaliklar tomonidan o‘ldirilgan polyaklarni eksgumasiya qilish bo‘yicha kelishmovchilikni «nihoyat hal qilishi» mumkin bo‘lgan muzokaralar o‘tkazganini aytdi. Bu haqda chorshanba kuni bo‘lib o‘tgan muzokaralardan so‘ng Ukraina tashqi ishlar vaziri Andrey Sibiga Facebook'da yozdi.

Volin fojiasi qurbonlari qoldiqlari bilan qanday munosabatda bo‘lish haqidagi asosiy savol, mamlakatlar o‘rtasidagi mustahkam aloqalarga va Polshaning Rossiya bilan urushda Ukrainani sobit qo‘llab-quvvatlashiga qaramay, qo‘shnilar o‘rtasidagi munosabatlarga hali ham soya solmoqda.

1943 yildan 1945 yilgacha zamonaviy Ukraina mintaqalarida ukrain millatchilari tomonidan amalga oshirilgan bir qator qotilliklar o‘n minglab polyaklarning hayotiga zomin bo‘ldi.

Polsha voqealarni genosid deb biladi, Ukrainada esa qotilliklarni qanday tasniflash borasida kelishmovchiliklar mavjud, ba’zi tarixchilar ularni kengroq Polsha-Ukraina mojarosining bir qismi sifatida ko‘rishadi.

Varshava uzoq vaqtdan beri o‘z tergovchilaridan qirg‘in qurbonlarini eksgumasiya qilish uchun Ukrainaga to‘liq kirish imkoniyatiga ega bo‘lishni so‘ragan. Ammo Ukrainaning ruxsat berishdan bosh tortishi vaqti-vaqti bilan Varshava va Kiyev o‘rtasidagi munosabatlarda keskinlik manbai bo‘lib kelgan.

O‘tgan oy Polsha tashqi ishlar vaziri Radoslav Sikorski va Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy o‘rtasidagi muzokaralarni Varshava TIV manbasi polshalik diplomat qirg‘in qurbonlarini qabrdan chiqarish va dafn etish masalasini ko‘targanidan keyin «sovuq» deb baholagan edi.

Biroq shu hafta boshida Ukraina Milliy xotirlash instituti qurbonlar qoldiqlarini ularning oila a’zolarining individual iltimoslari asosida qidirishni boshlashini ma’lum qildi. Yuqori darajadagi hukumatning ishtiroki juda kam yoki umuman bo‘lmagan pastdan yuqoriga ko‘tarilgan bu tashabbus muammodan siyosiy issiqni olib tashlashga yordam berishi va nizoni hal qilish uchun «texnik» asos yaratishi mumkin.

Bunga ishora qilib, «o‘tmishning nozik mavzulari»ga ishora qilib, Sibiga Facebook'dagi postida shunday yozdi: “Ukraina Polsha bilan har qanday mavzuda gaplashishga tayyor, chunki haqiqiy do‘stlar o‘zaro hamma narsani ochiq muhokama qilishlari mumkin. Va nafaqat gaplashish, balki muammolarni hal qilish, uzoq vaqtdan beri siyosiy muloqotimizni zaharlayotgan eksgumasiya masalasini nihoyat hal qilish uchun siyosiy emas, balki aniq texnik qadamlarni muhokama qilish.

«O‘tmish, qanchalik qiyin bo‘lmasin, hozirgi qarama-qarshilikka umumiy muammolar va Yevro-Atlantika oilasining kelajagiga tahdid sola olmaydi. Ishonchim komilki, bu bizning Polsha tomoni bilan umumiy tushunchamiz», — deya qo‘shimcha qildi u.

Sikorskiy avvalroq Ukraina bilan eksgumasiya bo‘yicha muzokaralar olib borilishini kutayotganini aytgandi.

«Biz bu bilan Ukrainani g‘azablantirmoqchi emasmiz; Biz faqat ittifoqimiz bu nozik masaladan xoli bo‘lishini istaymiz», - deya davom etdi u va Kiyev bu masalani hal qilmoqchi ekanligiga «ishora qilganini» qo‘shimcha qildi.