Turkiyaning 2024 yildagi arxeologik kashfiyotlari

Turkiyaning 2024 yildagi arxeologik kashfiyotlari

Turkiya so‘nggi yillarda dunyo arxeologiya sohasidagi yangi kashfiyotlari bilan shov-shuvlarga sabab bo‘lmoqda va yil davomida olib borilgan qazishmalar orqali ming yillar avvalgi hayot izlarini ochib beradigan muhim topilmalarni topishda davom etmoqda. Mamlakatda arxeologik tadqiqotlar soni 2023 yilda 720 ta, 2024 yilda 765 ta, 2026 yilga borib esa 800 taga yetishi rejalashtirilmoqda. Arxeologiyaning oltin davri deb atalgan 2024 yil Onado‘lidagi muhim topilmalar bilan yanada samarali bo‘ldi. Quyida Turkiyaning yilning eng hayratlanarli arxeologik kashfiyotlarining saralangan ro‘yxati:

• Kutahyada 4000 yillik muhr: Ilgari faqat Markaziy Onado‘lidagi Kultepe va Ajemho‘yuk kabi yirik savdo markazlaridan topilgan Ossuriya savdo koloniyalari davriga oid fayans silindrli muhrlarning birinchi namunasi, G‘arbiy Onado‘lidagi Kutahya viloyatida joylashgan Tavshanli tepaligidan topilgan. Taxminan 4000 yillik bu muhr Onado‘lining sharqiy va g‘arbiy qismi o‘rtasida yangi savdo yo‘llari borligidan dalolat beradi.

• Antalyada Minos xanjari: Antalyaning Kumluja tumanida olib borilgan suv osti qazishmalarida 50 metr chuqurlikdan Minos uslubida kumush mixparchinli bronza xanjar topildi.

• Denizlidagi ellinistik Hygieia haykali boshi va rangli Scylla haykallari: O‘tgan yili Turkiyaning janubi-g‘arbidagi Denizlidagi Laodikeia qadimiy shahrida arxeologlar salomatlik ma’budasi sifatida ham tanilgan Hygieia ga tegishli bo‘lgan 2100 yillik haykal boshini topdilar. Haykal boshi so‘nggi ellinistik va imperator Avgust (miloddan avvalgi 27 - miloddan avvalgi 14) davrlarida mumtoz san’atning qayta tiklanishini aks ettiruvchi noyob mahorat asari sifatida katta ahamiyatga ega. Qadimgi shaharda imperator Avgust hukmronligi davriga oid bir qator nafis Scylla haykallari ham topilgan. Ushbu g‘ayrioddiy haykallar hozirgi kungacha topilgan eng qadimgi ellinistik haykallardir. Ular, shuningdek, o‘zlarining yaxshi saqlangan bo‘yoqlari, uslubi, estetikasi va badiiy sifati bilan eng originaldir.

• Izmirdagi 7800 yoshli ayol haykalchasi: Izmirning g‘arbiy viloyati Kemalpashaning Ulujak tepaligida olib borilgan qazish jarayonida miloddan avvalgi 5800-5900 yillarga oid bir ayol haykali topildi. 7800 yoshli haykalchaning og‘zi bo‘lib, arxeologlar uni hikoyachi ayolni tasvirlaydi, deb hisoblashadi.

• Mushdagi Manzikert jangida ishlatilgan o‘q uchlari: Turklar Sharqiy Rim imperiyasini mag‘lub etib, 1071 yilda Onado‘liga kirgan Mushdagi Manzikert jangi joyida olib borilgan tadqiqot va qazishmalarida ham Saljuqiy, ham Sharqiy Rim armiyalarida ishlatilgan 39 ta o‘q uchi topildi. Mozikertdagi mag‘lubiyatdan so‘ng asirga olingan imperator Romanos IV Diogen tasviri tushirilgan tangalarning xuddi shu qatlamlardan topilganligi bu o‘q uchlarining ushbu jangda qo‘llanilganligini dalillaydi.

• Antaliyada ilk Millefiori panellari: Antaliyaning Demre tumanidagi Myra qadimiy shahri Andriake portidan arxeologlar shishaga gullarga o‘xshash o‘ziga xos naqshlar bilan ishlov berish usuli bo‘lgan “Millefiori” (ming gul degani) texnikasidan foydalangan holda ishlangan ko‘plab ajoyib ichki bezatish panellarini topdilar. Bir yoki ikkita kichik bo‘lakdan tashqari, bu hashamatli bezak materiallari Turkiyada birinchi marta topildi.

• Hatayda qadimiy mebel xarid qilish ro‘yxati: Hataydagi Achchana tepaligi xarobalari orasidan bronza davriga oid yaxshi saqlanib qolgan mixxat yozuvi topildi. Qadimgi akkad tilida yozilgan yozuv, ehtimol qirol tomonidan berilgan ko‘plab stol, stul va taburetkalarni o‘z ichiga olgan keng ko‘lamli mebel xaridlari ro‘yxati sifatida tasvirlangan. Bu bronza davrida mebel hunarmandchiligining rivojlanganligi va strategik joylashuvi tufayli Mukish bronza qirolligidagi farovonlik va boylikni ko‘rsatadi.

• Karsda oziq-ovqat ombori: Karsda joylashgan YUNESKOning Butunjahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan Ani xarobalarida olib borilgan qazishmalar natijasida Saljuqiylar davriga (eramizning 11-12-asrlari) oid umumiy ovqatlanish ombori topildi. Xonada har birining balandligi taxminan 1,5 m va diametri 50 sm bo‘lgan sakkizta katta ko‘za mavjud. Bu ko‘zalar bilan bir qatorda o‘rta asr mifologiyasida jannat ramzi bo‘lgan tovus naqshli kosa parchasi ham diqqatni tortadi.

• Vandagi Urartu harbiy texnikasi: Vanning Tushba tumanidagi Ayanis qal’asida olib borilgan qazishmalar natijasi shuni ko‘rsatadiki, Urartu metallurgiyasi boy va mahorat darajasi ancha yuqori saviyada bo‘lgan. Urartu qirolligining uchta bosh xudosidan biri bo‘lgan Xoldiga bag‘ishlangan ibodatxona majmuasidan topilgan artefaktlar orasida miloddan avvalgi VII asrning birinchi yarmiga oid uchta bronza qalqon, diniy tasvirlar tushirilgan bitta dubulg‘a va katta idish bor.

• Aydindagi qadimiy Zevs boshi: Aydinning qadimiy Afrodisias shahrida Zevsning o‘yib ishlangan ulkan boshi topildi. U eramizning 2-3 asrlariga oid Afrodisias marmarining bir blokidan yasalgan. Soch va soqoldagi nafis burg‘ulash ishlari boshning yuqori darajadagi Afrodisias haykaltaroshlik ustaxonasiga tegishli ekanligini ko‘rsatadi.

• Qahramanmarashdagi qishloq xo‘jaligi xazinalari: Qahramanmarashning Afshin tumanidagi Yassi tepaligidan arxeologlar silos chuquridan g‘ayrioddiy qishloq xo‘jaligi xazinasi topdilar: qariyb 21 kilogramm karbonatlangan no‘xat, ikki xil bug‘doy, mayiz va sarimsoq urug‘i. Topilmalar mintaqaning qadimgi qishloq xo‘jaligi amaliyotlari haqida tushuncha beradi.

• Shanliurfada harakatdagi hayvonning ilk tasviri: Shanliurfadagi Tosh tepaliklar loyihasi doirasida qazilma ishlari olib borilgan muhim neolit davriga oid Karahantepe, 2023 yilda harakatdagi hayvon tasvirlangan birinchi kashfiyot bilan diqqatni tortdi. Arxeologlar bu yerda tosh taxta ustida yugurib yurgan yovvoyi eshakning o‘yib ishlangan suratini topdilar. Surat o‘zining dinamik shakli bilan ajralib turadi, davrning badiiy mahoratini namoyish etadi.

• Antaliyadagi Apollon qurbongohi: Antaliyaning Kemer tumanida joylashgan qadimiy Phaselis shahrida Apollonga bag‘ishlangan deb hisoblangan qurbongoh inshooti bilan birga miloddan avvalgi 7-6 asrlarga oid erkak va sher haykallari topildi.


Matnda xatolik topsangiz, o‘sha xatoni belgilab, bizga jo‘nating (Ctrl + Enter)

Bo'limga tegishli qiziqarli xabarlar

Fikr bildirish uchun qaydnomadan o'tishingiz so'raladi va telefon rakamni tasdiklash kerak buladi!

Rossiya chegarasida AQSh harbiy kuchlari

ЭРР хабар беришича, Қўшма Штатлар армиясининг бўлинмаси Россия чегарасидаги Эстония ҳарбий базасига жойлаштирилди.

Bir vaqtlar okeanning eng kuchli yirtqichi deb hisoblangan "Ulkan oq akulalar" endi yangi xavfli tahdid bilan yuzma-yuz kelmoqda

Йиллар давомида улкан оқ акулалар океанларда бехавотир ҳукмронлик қилган. Бироқ, вазият ўзгарди - кутилмаган йиртқич уларни жарроҳлик аниқлигида нишонга олмоқда.

Zelenskiy Putinga yer ayirboshlashni taklif qildi

Бу ҳақда “Politico” нашри ёзган.

Pezeshkian AQSh va Isroilni qo‘rqitdi

АҚШ ва Исроил Эронга зарба беришга журъат этса, Эрон юз баробар кўпроқ ядро объектлари қуради.

Rossiya televideniyesi armiya Shimoliy koreyaliklarni "tugatib qo‘yganini" aytdi, "yangi to‘da" kutilmoqda

Россия давлат телевидениесидаги Кремль тарғиботчиси Шимолий Корея аскарлари Украина билан урушда иштирок этаётганини тан олди.

Kremlning g‘alati bayonoti

Музокаралар томони ҳатто имзоланган келишувларни ҳам бажармаётган вазиятда Москва қандай ҳаракат қилиши керак?" деган саволга жавоб берар экан, Песков шундай деди...

Daryolari bo‘lmagan va ulkan neft zaxiralariga ega dunyodagi eng boy mamlakatlardan biri

Мамлакат дарё ва кўлларсиз ўз сув эҳтиёжларини қондириш учун инновацион усулларни ишлаб чиққан.

Xonanda Shirin Abdullayeva olamdan o‘tdi

Ширин Абдуллаева наманганлик энг бой инсонлардан бири Баҳодир Абдуллаевнинг кичик қизи эди...

AQSh o‘zi uchun eng katta xavfni e’lon qildi

Бу ҳақда Штутгартда журналистлар билан суҳбат пайтида Қўшма Штатлар мудофаа вазири Пит Хегсет маълум қилди.

"Dahshatli raqib" - Oleksandr Usik o‘zining eng kuchli raqibi nomini aytdi, bu Tayson Fyuri yoki Entoni Joshua emas

Айнан шу сабабдан Усик "Del Boy"ни ўзининг энг кучли рақиби сифатида алоҳида таъкидлайди.

Geologlar ulkan oltin zaxirasini topib oldi

Узоқ вақт ер остида яшириниб ётган кон яқинда топилди ва ундаги олтин миқдори ҳайратланарли даражада кўп эканлиги аниқланди.

Aktrisa Feruza Normatova kiberbullingga uchradi

Бунақасига биринчи марта дуч келишим. Қип-қизил кибербуллинг, мен ҳатто маниакал кибербуллинг деган бўлардим.

O‘zbekistonda pensiya va nafaqalar miqdori oshirilishi mumkin

Жорий йилнинг 4 февралида Статистика агентлиги «2024 йил декабр ойида ўтган йилнинг май ойига нисбатан ҳисобланган истеъмол нархлари индексидан келиб чиқиб, 2025 йил учун ҳисобланган минимал истеъмол харажатлари (МИХ) қиймати бир ойда киши бошига 669 минг сўмни ташкил этгани»ни маълум қилди.

Ruslar mitingga chiqdi

"Бироқ биз доимо: "Сизлар учун пул йўқ", деган гапни эшитамиз".

Olimlar yadro qishidan omon chiqa oladigan beshta davlatni sanab o‘tishdi

Тадқиқотчиларнинг фикрича, Австралия, Янги Зеландия, Исландия, Вануату ва Соломон ороллари аҳолиси омон қолиши мумкин.

Ozod etilgan isroillik asirning so‘zlari ko‘pchilikni hayratlantirdi: "Safingizda bo‘lishni istardim"

Фаластин қаршилик ҳаракати томонидан асирга олинган ва кейинчалик озод қилинган яҳудий Александр Турбонов тутқунликда бошидан ўтказганлари ҳақида ҳайратланарли баёнот берди.

Amerikaliklar Zelenskiyga bir soat vaqt berdi

14-16 февраль кунлари бўлиб ўтган Мюнхен хавфсизлик конференциясида Қўшма Штатлар яна "ҳарбий ёрдам эвазига қарзни узиш сифатида" Украина ресурсларини қазиб олишни назорат қилишни талаб қилган.

Ukraina ertaga Saudiya Arabistonida o‘tkaziladigan AQSH-Rossiya muzokaralari natijasini tan olmaydi — Vladimir Zelenskiy

Зеленский, ўзининг Саудия Арабистонига ташрифи эртага бошланишини, аммо бу Россия-Америка музокараларига алоқадор эмаслигини айтди.

AQSh Ukrainaga Xitoy qo‘shinlarini yubormoqchi

Бу ҳақда Эcономист газетаси манбаларга таяниб ёзмоқда.

"Evropaning dahshatli tushi..."

Хавфсизлик бўйича Мюнхен анжумани Европнинг даҳшатли тушга айланди, деди форум раҳбари Кристоф Хойсген ва йиғлаб юборди.

Rossiya Google'ga YouTube'da rus qo‘shinlariga taslim bo‘lish yo‘llarini ko‘rsatgan video uchun jarima soldi

Россия бир неча йиллардан буён хорижий технология платформаларига ноқонуний деб ҳисоблайдиган контентни, жумладан Украинадаги уруш ҳақидаги "сохта" деб атаётган маълумотларни олиб ташлашни буюриб келмоқда.

Rossiya G‘arbda qotilliklar uchun maxsus xizmat tashkil etdi

Россия ҳокимияти Ғарб мамлакатларида қотиллик ва қўпорувчилик ҳаракатларини амалга ошириш учун янги махфий разведка хизматини тузди.

G‘azoda tinchlik rejimini saqlab qolish uchun sa’y-harakatlar davom etayotgan bir paytda Isroil dronlari Livanga zarba berdi

19 январда бошланган Ғазодаги тинчлик режимини сақлаб қолиш ҳаракатлари давом этаётган бир пайтда Исроил Ливаннинг Сидон шаҳрида дрон зарбаси натижасида бир кишини ўлдирди.

“Hizbulloh” isroilga muhlat berdi

У “ҳеч қандай баҳона” йўқлигини маълум қилди.

Xitoyda sobiq amaldor o‘lim jazosiga mahkum etildi

Собиқ амалдор айбига иқрор бўлди ва ўзлаштирган 34 млн доллар ундан ундирилди.

Sirdaryoda yong‘in bo‘lgan uydan 3 bola qutqarib qolindi

Маълум қилинишича, ҳодиса жойига зудлик билан ёнғин-қутқарувчилари етиб борган. Улар ёнғинни соат 14:37 да тўлиқ ўчирган.

Hindistonda vokzaldagi tiqilinchda 18 kishi halok bo‘ldi

“Яна 15 киши жароҳатланган. Уларнинг аксарияти барқарор ҳолатда бўлиб, ортопедик жароҳатларга эга”, – дейилади хабарда.

O‘zbekistonda sement ishlab chiqarish ko‘paydi

Статистика агентлиги маълумотларига кўра, Ўзбекистонда 2024 йилнинг январ–декабр ойларида йирик корхоналар томонидан 16 007,3 минг тонна цемент ишлаб чиқарилди.

AQSh deportasiyalari davom etmoqda: 335 hindistonlik uyga qaytdi

Депортация қилинган ҳиндистонлик муҳожирларни олиб кетаётган АҚШнинг учинчи ҳарбий C-17 транспорт самолёти Ҳиндистон шимолидаги Панжоб штатига етиб келди.

Eron G7 davlatlarining qattiq tanqidiga uchradi

Бу ҳақда Г7 ташқи ишлар вазирларининг Мюнхендаги норасмий учрашуви якунлари бўйича чоп этилган ва фойдаланиши мумкин бўлган баёнотда айтиладиТАСС.

AQShda kamida 10 kishi kuchli bo‘ron oqibatida halok bo‘ldi

Ўтган дам олиш кунлари АҚШнинг аксарият ҳудудларида кузатилган кучли бўрон оқибатида камида 10 киши, жумладан, бир бола ҳалок бўлди. Айрим штатлар сув тошқинларидан азият чекмоқда, деб хабар берди CNN.

Germaniya Ukrainaga tinchlikparvar kuchlarini yuborish shartini aytdi

Депутат Готтшальк: Германия Россия билан тинчлик бўйича йўл харитасисиз тинчликпарвар кучларини юбормайди.

Avstriyada odamlarga pichoq bilan hujum qilgan shaxsning "ISHID" bilan bog‘liqligi bo‘lgan

Карнер бундай ҳужумларнинг олдини олиш учун Сурия ёки Афғонистондан келган қочқинларни оммавий текшириш режаси борлигини билдирди.

Men hech qachon AQSh va Rossiya o‘rtasida bizning ishtirokimisiz qabul qilingan Ukrainaga doir qarorlarni qabul qilmayman — Volodimir Zelenskiy

Зеленскийнинг бошқа баёнотлари...

Kreml Putin telefonda qanday gaplashishini oshkor qildi

Владимир Путин телефон орқали суҳбатлашаётганда, унинг ёнида...

Isroilning hujumlari kelishuvga qaramasdan davom etmoqda

Бугун эрталаб Исроил дронлари Рафаҳда Ғазо секторига гуманитар ёрдам етказилишини таъминлаётган полиция машинасини нишонга олди.

Evropa qo‘shin to‘pladi. Ular Ukrainaga yuborilishi mumkin

Франция ва Британия аллақачон Украинага юборилиши мумкин бўлган 25 минг кишилик ҳарбий контингентни тўплаганини Олий Рада депутати Алексей Гончаренко маълум қилди.

Ruslar SSSR bayroqlari bilan hujumga o‘tdi

Украиналиклар ҳаммани йўқ қилди...

Rossiyada qariyalarni «moyka»da ishlatish taklif qilindi

Россиялик депутат қарияларни "мойка"да ишлатишни таклиф қилиб чиқди.

Peruda ko‘prik qulashi oqibatida 2 kishi halok bo‘ldi

Бундан ташқари, кўприкда юк ташувчи фургон ҳам бўлган. Автобус ва фургон дарёга қулаган.