Saylov mojarosi: Rossiya yana “maxsus operasiya” o‘tkazdimi?

Saylov mojarosi: Rossiya yana “maxsus operasiya” o‘tkazdimi?

Gruziyada 26 oktyabrda bo‘lib o‘tgan saylovlar siyosiy inqirozga sabab bo‘ldi. Ovoz berish natijalarini hech bir muxolifat partiya tan olmadi. Mahalliy kuzatuv missiyalari esa keng ko‘lamli va ommaviy qoidabuzarliklardan dalolat bermoqda. Gruziya prezidenti saylovlarni noqonuniy deb e’lon qildi va ularning o‘tkazilishini “Rossiya maxsus operasiyasi” deb atadi.

Markaziy saylov komissiyasi raisi Georgiy Kalandarishvilining ma’lum qilishicha, hukmron “Gruziya orzusi” partiyasi 54,08 foiz, muxolifat ittifoqi esa 37,58 foiz ovoz to‘plagan. U saylovlar tinch va erkin muhitda o‘tganini qo‘shimcha qilgan.

Natijada “Gruziya orzusi” 150 a’zolik parlamentda 91 o‘ringa ega bo‘ldi – bu hokimiyatni boshqarish uchun yetarli, ammo barcha asosiy muxolifat partiyalariga konstitusiyaviy taqiq qo‘yish uchun zarur bo‘lgan mutlaq ko‘pchilikdan kam.

“Juda ajoyib g‘alabani qo‘lga kiritdik”, deydi bosh vazir Irakliy Kobaxidze o‘z bayonotida muxolifatni “mamlakatning konstitusiyaviy tuzumini zaiflashtirish”da ayblab. AQShning Edison Research tadqiqot kompaniyasi tomonidan avvalroq o‘tkazilgan so‘rovnomaga tayansak natija boshqacha bo‘lishi kerak edi.

Muxolifatdagi partiyalar ovoz berish paytida saylov byulletenlarini qalbakilashtirish va saylovchilarni qo‘rqitish holatlari yuz berganini ta’kidlab, natijalarni “firibgarlik” deb atashdi.

Evropaparast platformada saylovoldi tashviqoti olib borgan muxolifatdagi Birlashgan Milliy Harakat (BMH) rahbari Tina Bokuchavaning aytishicha, saylov natijalari “soxtalashtirilgan”, saylovlar esa “o‘g‘irlangan”.

“Bu Gruziyaning kelajagini o‘g‘irlashga urinishdir”, deydi u va saylov natijalari tan olinmasligini ma’lum qildi.

Liberal “Ahali” partiyasi rahbari Nika Gvaramia esa ovoz berish jarayonini hukumat tomonidan amalga oshirilgan “konstitusiyaviy to‘ntarish” deb atadi.

“Gruziya orzusi” hokimiyatda uzoq qolmaydi”, deydi u.

G‘arbparast prezident Salome Zurabishvilining aytishicha, ayrim saylov uchastkalarida “chuqur tashvishga soluvchi zo‘ravonlik holatlari” yuz bergan.

Kreml rejasi

Gruziya Strategik tahlil markazi tahlilchisi Gela Vasadzening ta’kidlashicha, Kavkaz mamlakati noaniq muddatga siyosiy beqarorlikka tushib qolmoqda va uning Yevropa Ittifoqiga bo‘lgan umidlari xira tortyapti. Vaziyat inqilobiy, ammo muxolifat saflarida xalq noroziligidan siyosiy o‘zgarishlarni amalga oshirishda foydalana oladigan xarizmatik yetakchilar yo‘q.

Joriy yil boshida Gruziyada muxolifat hukumatni demokratik erkinliklarni cheklashga va to‘rt millionlik mamlakatni Rossiya ta’sir doirasiga tortishga urinayotganlikda ayblab, ommaviy namoyishlar o‘tkazilgan edi.

Gruziyaning janubi-sharqidagi Sadaxlo qishlog‘idagi saylov uchastkasida kuzatuvchi maqomidagi shaxs AFP agentligiga “ko‘p miqdordagi saylov byulletenlarining qalbakilashtirilishiga guvoh bo‘lganini va “Gruziya orzusi” foydasiga muvofiqlashtirilgan ko‘p martalik ovoz berish holatlari kuzatilgani”ni aytdi.

Taniqli tadqiqotchi jurnalist Kristo Grozev X ijtimoiy tarmog‘ida shunday yozdi:

“Kremlning ovozlarni soxtalashtirish rejasi amalga oshirilayotganga o‘xshaydi. Yevropa razvedka xizmatlari Rossiya maxfiy xizmatlari Gruziya markaziy saylov idorasiga kirib olganini tasdiqlovchi dalillarni qo‘lga kiritgan”.

2012 yildan beri hokimiyatda bo‘lgan “Gruziya orzusi” dastlab liberal g‘arbparast siyosat yuritgandi. Ammo so‘nggi ikki yil ichida u o‘z yo‘nalishini o‘zgartirdi.

Uning saylovoldi kampaniyasi G‘arb institutlarini nazorat qiluvchi va Gruziyani Rossiya-Ukraina urushiga jalb qilishga urinayotgan “global urush partiyasi” haqidagi fitna nazariyasiga asoslangan.

2008 yilda Rossiyaning bosqinidan aziyat chekkan mamlakatda partiya saylovchilarga faqat “Gruziya orzusi” oldini olishi mumkin bo‘lgan yaqinlashib kelayotgan urush tahdidi haqida qo‘rqinchli hikoyalarni taqdim etdi. Pariyaning fuqarolik jamiyatiga qaratilgan bahsli “chet el agenti” haqidagi qonuni bir necha haftalik ko‘cha namoyishlarini keltirib chiqardi va Kreml uslubidagi noroziliklarni bostirish usullari keskin tanqid qilindi.

Bu harakat Bryusselni Gruziyaning Yevropa Ittifoqiga a’zo bo‘lish jarayonini to‘xtatib qo‘yishga undadi, Vashington esa o‘nlab gruzin amaldorlariga qarshi sanksiyalar kiritdi.

Xalqaro munosabat

G‘arb rahbarlari, ayniqsa AQSh Davlat kotibi Entoni Blinken va Yevropa kengashi raisi Sharl Mishel Gruziyadagi vaziyatdan jiddiy tashvishda ekanliklarini bildirishdi.

Rossiya esa saylov mojarolariga mudofaa nuqtai nazaridan yondashdi. Rossiya Tashqi ishlar vazirligi matbuot kotibi Mariya Zaxarova Salome Zurabishvilining Moskva saylov manipulyasiyasida ishtirok etgani haqidagi ayblovlarini rad etib, G‘arbning aralashuvi faqat mintaqani beqarorlashtirganini ta’kidladi. U Bryusselning “Gruziya orzusi” partiyasiga nisbatan tanqidi Yevropaning ichki siyosiy muammolarini hisobga olgan holda ikkiyuzlamachilik ekanini aytdi.

“Evropa Ittifoqi o‘zining davom etayotgan iqtisodiy va ijtimoiy muammolari, ayniqsa Qo‘shma Shtatlarga qaramligini hisobga olgan holda, o‘z kelajagi haqida qayg‘ursin”, degan Zaxarova.

Bundan tashqari, Yevropa Xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti (YXHT) ham dastlabki kuzatuvlarini e’lon qildi. Unda “Gruziya orzusi” a’zolari saylovchilarga noo‘rin bosim o‘tkazgani, oqibatda muxolifat nomzodlari uchun “teng bo‘lmagan raqobat sharoiti” yuzaga kelgani ta’kidlangan. YXHT demokratiya ta’minlanishi uchun mahalliy hokimiyat organlari aytilayotgan qoidabuzarliklarni har tomonlama o‘rganib chiqishi zarurligini uqtirdi.

Geosiyosiy ssenariy

Gruziyaning strategik joylashuvi uning Janubiy Kavkazdagi geosiyosiy ahamiyatini ta’kidlaydi. Bu mintaqa Yevrosiyo energiya tranziti va iqtisodiy integrasiyasi uchun muhim bo‘g‘in hisoblanadi.

Bosh vazir Irakli Kobaxidze boshchiligidagi hukmron “Gruziya orzusi” partiyasi G‘arb bilan aloqalarni rivojlantirish va Moskva bilan keskin, ammo muqarrar munosabatlarni boshqarish o‘rtasidagi murakkab muvozanatni saqlab kelmoqda.

Tbilisining G‘arb bilan munosabatlari rasman hamkorlik asosida davom etyapti. Bidzina Ivanishvili partiyasi Yevropa Ittifoqiga a’zo bo‘lish standartlariga muvofiq ishlash niyatini takrorlamoqda. Biroq, Bryussel va Vashingtonning yaqinda “Gruziya orzusi” rahbariyatidagi demokratik orqaga qaytish va Rossiyaga moyillik tendensiyalari haqidagi tanqidlari bu munosabatlarni keskinlashtirdi.

Evropa Ittifoqi yaqinda Gruziyaning a’zolikka nomzodligini to‘xtatib qo‘ydi. Bunga sabab qilib erkinliklarni cheklovchi va Tbilisini Kreml siyosatiga moslashtiradigan qonunchilik harakatlari ko‘rsatildi. Sharl Mishel kabi Yevropa Ittifoqining yuqori martabali amaldorlari Tbilisini boshqaruv muammolari va saylovlardagi qoidabuzarliklarni bartaraf etib, Bryusselning demokratik talablariga moslashishga chaqirmoqda. Qo‘shma Shtatlar ham xuddi shunday xavotirlarini bildiryapti.

Rossiyaning Ukrainaga bosqinidan beri geosiyosiy manzara yanada o‘zgardi, bu esa Tbilisining diplomatik muammolarini kuchaytirdi. Tarixan Gruziya Moskva bilan hududiy nizolarga duch kelgan, Moskva haliyam Abxaziya va Janubiy Osetiyaning mustaqilligini qo‘llab-quvvatlashda davom etmoqda.

“Gruziya orzusi” partiyasi Rossiyaning Ukrainadagi harakatlarini ehtiyotkorlik bilan qoralagan bo‘lsa-da, Moskvani dushmanga aylantirmaslik uchun sanksiyalar qo‘llamadi. Bu nozik pozisiya Tbilisining savdo hamkori sifatida Rossiyaga bog‘liqligini aks ettiradi, chunki Gruziyaning energetika va qishloq xo‘jaligi eksportining katta qismi Rossiya bozorlari bilan tutashgan.

Ushbu keng doirada, Gruziya orzusi partiyasi iqtisodiy va siyosiy barqarorlikni saqlab qolish uchun G‘arb va Rossiya manfaatlariga muvozanatli yondashuv talab qilinishini ta’kidlamoqda. Hukumat o‘zining saylovdagi g‘alabasini “tinchlik va taraqqiyot” uchun mandat sifatida himoya qildi, ammo davom etayotgan fuqarolik tartibsizliklari va chet el tanqidlari bu rejani murakkablashtirishi mumkin.

Xulosa

Bahsli saylov natijalarini hisobga olgan holda, Gruziyadagi vaziyat bir nechta yo‘nalishda rivojlanishi mumkin:

1. Ichki tartibsizliklar va siyosiy inqiroz: noroziliklar, davom etadigan bo‘lsa, Ukraina va Armanistonda kuzatilgan tartibsizliklarga o‘xshab, milliy barqarorlik va boshqaruv uchun potensial oqibatlarga olib keladigan kengroq to‘qnashuvlarga aylanishi mumkin.

2. Siyosiy barqarorlik va xilma-xil tashqi siyosat: “Gruziya orzusi” partiyasi o‘z mavqeini mustahkamlashi, G‘arb integrasiyasi va Rossiya bilan muhim iqtisodiy aloqalar o‘rtasidagi muvozanatni saqlash uchun o‘z vakolatlaridan foydalanishi mumkin. Bu ssenariyda Tbilisi Bryussel, Vashington va Moskva bilan munosabatlarini ehtiyotkorlik bilan boshqarib, ikki tomonlama yondashuv strategiyasini qabul qiladi.

3. Bryussel va Tbilisi o‘rtasidagi qarama-qarshilik: Yevropa Ittifoqining qat’iy javobi, ehtimol, to‘xtab qolgan nomzodlik muzokaralariga ishora qilib, Tbilisini o‘z siyosatini qayta ko‘rib chiqishga undashi mumkin.


Matnda xatolik topsangiz, o‘sha xatoni belgilab, bizga jo‘nating (Ctrl + Enter)

Bo'limga tegishli qiziqarli xabarlar

Fikr bildirish uchun qaydnomadan o'tishingiz so'raladi va telefon rakamni tasdiklash kerak buladi!

Mitxun Chakraborti musulmonlarni o‘ldirish bilan tahdid qildi

«Сизларни (мусулмонларни) бўлак-бўлак қилиб, мурдаларингизни дарёга эмас, ерларингизга ташлаймиз».

Tezkor axborot: O‘zbekistonga sovuq ob-havo oqimi kirib keladi

Жорий йилнинг 5-8 ноябрь кунлари Ўзбекистон ҳудудига совуқ ва нам ҳаво массалари кириб келиши кутилмоқда.

Rossiya o‘z do‘stini yordamsiz tashlab qo‘ymoqchi emas

Россиядаги кескин ижтимоий-иқтисодий инқироз, сариёғ ва картошка тақчиллиги, сут маҳсулотлари нархининг кўтарилиши авж олган бир пайтда Кремль коммунистик Кубани кулфатда қолдирмаяпти.

«Qiyomat muzligi» kutilganidan tezroq xavf sola boshladi

«Қиёмат музлиги» шиддат билан эримоқда – бутун дунё бўйлаб глобал сув тошқини хавфи кучаймоқда.

Ukrainaliklar va Shimoliy Koreyaliklar o‘rtasidagi birinchi jang

Украина ҳарбийлари Россия-Украина урушида қатнашиш учун Россиянинг Курск вилоятига келган биринчи Шимолий Корея ҳарбийлари билан ҳарбий тўқнашувга киришди.

"Taxtaqoracha" dovonida tosh "Kobalt"ni bosib qoldi. "Pereval" vaqtincha yopildi

Бугун, 6 ноябрь куни Қашқадарё вилоятининг Китоб туманидан ўтган Самарқанд ва Қашқадарё вилоятларини боғловчи М-39 автомобиль йўлининг 1138-километрида содир бўлган бахтсиз ҳодиса сабабли "Тахтақорача" довонида транспортлар ҳаракати вақтинча тўхтатилди.

Ukrainada vahima: Kiyevda yirik tanqislik aniqlandi

Москва биргина август ойи охирида энергетика инфратузилмасига 200 дан ортиқ учувчисиз учоқ ва ракеталарни йўналтирди.

Mayk Tayson 15 yoshida Muhammad Aliga va’da bergan - ammo afsonaviy bokschi bunga e’tibor bermagan

Оғир вазн тоифасида собиқ жаҳон чемпиони Майк Тайсон боксчилик фаолиятидан олдин ҳам, давомида ҳам Муҳаммад Алини ўзига қаҳрамон тутган ва у атиги 15 ёшида машҳур жангчига бир ваъда берганини маълум қилди.

«Barselona»ga ikkita gol urgan klub «Real» ustidan kuldi (foto)

Чемпионлар лигаси умумий босқичининг 4-турида «Барселона» сафарда «Црвена Звезда»ни 5:2 ҳисобида мағлуб этди.

Tibo Kurtua "Real"ning ashaddiy dushmanlaridan biriga o‘tib ketishi mumkin

“Реал” дарвозабони Тибо Куртуа ёзда жамоани тарк этиши мумкин.

Maktablarda kuzgi ta’til vaqti e’lon qilindi

10-ноябрдан навбатдаги чорак бошланади.

Prezidentdan “dux” olgan Omonboyevaga sud hukmi o‘qildi

У Навоий шаҳар ҳокими номидан фойдаланган ҳолда тадбиркорнинг кўп миқдордаги пулини қўлга киритган.

Bugundan respublikamiz hududlarida kuchli yog‘ingarchilik (yomg‘ir—qor) bo‘lishi kutilmoqda

Жорий нам ҳаво оқимлари 14 октябрь кундуз куни республиканинг катта қисмида, тунда ва 15 октябрь кундуз куни водийда ҳам 'яхшигина' тинимсиз ёмғир ёғдириши мумкин экан.

Alisher Usmonov nomzodini 103ta davlat qo‘llab-quvvatladi

Расмий сайлов маросими 30 ноябрь куни Тошкент шаҳрида бўлиб ўтади.

Eron o‘rab olinmoqda

Систан ва Балужистон вилоятлари ҳамда Хуросон-Разавийда қурилиш ишлари аллақачон бошланган.

Isroil vazirining Rossiyaga yashirin tashrifi haqida ma’lum bo‘ldi

Исроил стратегик режалаштириш вазири Рон Дермер Россияга яширин ташриф буюрди . Бу ҳақда Исроил телевидениесининг 12-каналига таяниб, «РИА Новости» хабар бермоқда.

Fransiya Rossiyani 230 million yevro bilan qo‘llab-quvvatladi

CREA энергия ва тоза ҳаво тадқиқот маркази таҳлилчиларининг маълумотларига кўра, октябрь ойида Европа Иттифоқининг Россиянинг қазиб олинадиган ёқилғисининг энг йирик импортчиси Франция бўлиб...

Bollivud yulduzlari Salmon va Shohrux Xon o‘lim bilan tahdid qilinmoqda

Ҳиндистон оммавий ахборот воситаларининг хабар беришича, актёр Салмон Хонга Лоуренс Бишной жиноий тўдаси аъзоси томонидан яна бир ўлим таҳдиди юборилган.

Ruslar katta yo‘qotishlarga duch keldi

Россия армиясининг Луганск вилоятидаги Белогоровка ҳудудига муваффақиятсиз ҳужуми россиялик «ҳарбий экспертлар»нинг ғазабини қўзғатди.

Ramzan Qodirov Komil Allamjonovga suiqasd qilishda ayblandi

Аввалроқ, Комил Алламжоновга нисбатан суиқасд уйиштирилгани ва автомобилга ўқ отишда гумон қилинаётган 4 киши ҳибсга олингани ҳақида хабар қилинган эди.

Bryusselda chet ellik talaba o‘ldirildi

"Икки гумондор тезда аниқланди", - дейилади прокуратура баёнотида. “Уларнинг иккаласи ҳам 18 ёшда. Биз уларнинг уйларини тинтув қилиб, ҳибсга олдик”.

Livan sobiq bosh vazirini o‘ldirishda ayblangan shaxs Suriyada vafot etdi

Исроил ҳаво кучлари самолётлари Сурия ғарбида, Ливан билан чегара яқинида жойлашган Қусайр шаҳри яқинидаги «Ҳизбуллоҳ» шиа жангариларининг обектига ҳужум қилди.

G‘azodagi janglarda 188 jurnalist halok bo‘ldi

Ғазо секторида давом этаётган жангларда камида 188 журналист ҳалок бўлди. Бу ҳақда Ливан телеканали хабар берди.Ал Маядин Фаластин анклавидаги ҳукуматга таяниб.

Yaponiyada parranda grippi tufayli 170 mingdan ortiq tovuq so‘yiladi

Япония шимоли-шарқидаги Мияги префектураси маъмурияти маҳаллий фермада камида 172 минг товуқда парранда гриппини аниқлади. Бу ҳақда префектура маъмурияти маълум қилди, дея хабар беради «ТАСС».

ID 24 soat ichida Livan va G‘azoda o‘nlab jangarilarni yo‘q qildi

ИД сўнгги 24 соат ичида Ливан ва Ғазо секторида кўп сонли жангарилар йўқ қилингани ҳақида хабар бермоқда. Исроил қуролли кучлари амалиётлар ўтказди, улар давомида террорчилар, ҳарбий инфратузилма ва қурол-яроғ омборлари йўқ қилинди.

Sallivanning ta’kidlashicha, AQSh Kongressning qolgan 6 milliard dollarini Kiyev uchun o‘zlashtiradi

Қўшма Штатларнинг ҳозирги маъмурияти Америка Конгресси Украинага ёрдам бериш учун ажратган барча маблағларни амалга ошириш ниятида.

Rossiyada o‘zbekistonliklar yo‘l-transport hodisasiga uchradi. Qurbonlar bor

Афсуски, бунинг оқибатида уч киши воқеа жойида ҳалок бўлди. Улардан бири Ўзбекистон фуқароси, икки нафар шахснинг Ўзбекистон фуқаролигига мансублиги аниқланмоқда.

AQShda universitetdagi otishmada bir kishi halok bo‘ldi

Алабама штатидаги Таскеги университетида содир бўлган отишмада бир киши ҳалок бўлди. Бу ҳақда ABC News хабар берди .

Meksikadagi bardagi otishmada 10 kishi halok bo‘ldi

Шанба куни кечқурун Мексиканинг Керетаро шаҳридаги Лос Cантаритос барида тўрт киши мижозга қарата ўт очди, деб хабар берди Sky.com нашри .

Qatar G‘azo bo‘yicha muzokaralarda vositachilikni to‘xtatgan – OAV

Қатар Исроил ва ҲАМАС ўртасида гаровга олинганларни озод қилиш ва Ғазо секторида ўт очишни тўхтатиш бўйича музокараларда воситачи сифатидаги фаолиятини тўхтатди. Бу ҳақда мамлакат ТИВ вакили маълум қилган.

Oq uy uzra sariq bulut, yig‘layotgan Ozodlik haykali, qabr yoqasidagi demokratiya (foto)

АҚШда 5 ноябрь куни бўлиб ўтган президентлик сайловида республикачилар номзоди, собиқ президент Дональд Трамп ғалаба қозонгани кўпчилик учун кутилмаган ҳол бўлди. Чунки аксар таҳлилчилар ўнлаб жиноятларда айбланаётган Трампни пировардида электорат тўхтатишига ишонч билдираётган эди.

Lukashenkoning g‘alati bayonoti

Беларус президенти Александр Лукашенконинг таъкидлашича, мамлакат атрофида эҳтирослар алангаси тинмаяпти, унинг суверенитети кимгадир тинчлик бермаяпти.

Rossiya KXDR harbiylari ishtirokida keng ko‘lamli qarshi hujumga tayyorlanyapti – NYT

Россия армияси Курск вилоятида олиб борадиган қарши ҳужум учун 50 минг кишигача бўлган гуруҳни тўплади, деб ёзмоқда New York Times нашри Америка ва Украина расмийларига таяниб. Нашрга кўра, яқин кунларда бошланиши мумкин бўлган операциядан мақсад бутун Курск вилояти устидан назоратни тиклаш бўлади.

Isroil Eynshteyn va Cherchill yashagan mehmonxonani vayron qildi

Исроил ҳарбий-ҳаво кучлари Ливандаги тарихий Палмира меҳмонхонасини вайрон қилди.

"Halok bo‘lganlarning aksariyati 5 yoshdan 9 yoshgacha bo‘lgan bolalardir"

ЖССТ ва БМТ ҳозир очарчилик ҳукм сураётган Ғазо шимолига озиқ-овқат етказиб бериш йўлини очишга чақирди.

Nima uchun Xitoy ittifoqchisi Shimoliy Koreyani Ukrainaga qarshi kurashdan to‘xtatmaydi

Хитой сўнгги ҳафталарда Россияга минглаб Шимолий Корея қўшинлари юборилиши ҳақида сўз очмади.

«Biz o‘z xavfsizligimizni abadiy Amerikaga topshirmasligimiz kerak»: AQSh va Yevropaning orasi buzildimi?

Европада мудофаа саноати қисқарган.

Tramp ilk prezidentlik davrida Isroilga ishg‘ol ruhiyatini berganmidi?

Яқин Шарқдаги кескин вазият АҚШ эътиборини талаб қилади.

Trampning g‘alabasi Isroil tajovuzi uchun nimani anglatadi?

Ўзининг сайловолди кампанияси давомида Доналд Трамп Яқин Шарқдаги урушларни тўхтатишга ваъда берган, аммо бу ҳақда батафсил маълумот бермаган.

Evropa mudofaasiga nima yetishmayotgani aniq bo‘ldi

Трампнинг АҚШдаги сайловлардаги ғалабаси ортидан Европа хавфсизлиги қўшимча текширув остида қолмоқда.