Isroil tavakkal qiladimi?
«Oxirgi kunlarda biz Hizbullohga ular tasavvur ham qila olmaydigan qator hujumlar uyushtirdik. Agar Hizbulloh bizning xabarimizni tushunmasa, sizga va’da beraman. Biz shimoldagi aholimizni o‘z uylariga sog‘-salomat qaytarishga qat’iy qaror qildik», dedi Isroil Bosh vaziri Binyamin Netanyaxu, Tel-Avivning bu urushdagi maqsadlarini aytib.
Uni Isroil armiyasi Bosh shtab boshlig‘i Gerzi Halevi ham «Hizbullohga tanaffus qilib bo‘lmaydi», dedi. Operasiya «Shimolning o‘qlari» deb nomlangan. Uning asosiy maqsadi Livandan kelayotgan tahdidni bartaraf etish va evakuasiya qilingan 60 ming isroillikni mamlakat shimolidagi uylariga qaytarishdir.
Bayrut G‘azo sektorida sulh tuzilmaguncha Livan janubidagi yong‘in to‘xtamasligiga ishonch bildirmoqda.
Isroil matbuotiga ko‘ra, Tel-Aviv yaqinda AQShga ushbu sulhning yangi shartlarini jo‘natgan va ularda ilgari Isroil rasmiylari uchun nomaqbul bo‘lgan fikrlar mavjud. Xususan, ular XAMAS siyosiy byurosi rahbari Yahyo Sinvarning G‘azo sektorini tark etishiga kelishib oldilar.
Netanyaxuning harakatlari u shimolda jang qilish uchun zarur bo‘lgan kuchlarni bo‘shatishga intilayotganini ko‘rsatadi.
O‘tgan hafta oxirida Isroil havo kuchlari 2006 yilgi urushdan beri Bayrutga eng yirik hujumini amalga oshirdi. Yuzlab odamlar, jumladan 50 bola va 95 ayol halok bo‘ldi.
Qurbonlar orasida Hizbullohning raketa bo‘linmasi boshlig‘i Ibrohim Qubaysi va Hizbullohning Shayx Hasan Nasrullohdan keyingi ikkinchi qo‘mondoni Ibrohim Aqil ham bor. U harakatning barcha qurolli kuchlarining bosh qo‘mondoni bo‘lgan va ko‘p yillar davomida Hizbullohning qo‘shni davlatlarda faol bo‘lgan Radvan maxsus bo‘linmasini tayyorlashga mas’ul bo‘lgan.
U 1985 yilda 58 frantsuz askari va 241 amerikalik halok bo‘lgan AQSh dengiz piyodalari kazarmasiga hujum uyushtirganlardan biri sifatida AQSh huquq-tartibot idoralari tomonidan qidirilgan.
Isroil matbuoti Tel-Avivdan bombardimon qilish natijasida Hizbulloh raketa arsenalining yarmidan ayrilganini xabar qilmoqda. Biroq, shunga qaramay, harakat Tel-Aviv hujumiga yahudiy davlati hududiga keng ko‘lamli hujum bilan javob berdi. Mamlakat shimoliga 140 ta raketa uchirildi, ular orasida parvoz masofasi 100 km dan ortiq bo‘lgan so‘nggi Fadi-3 «er-er» raketalari ham bor. Ularning aksariyati Hayfa chekkasiga uchib ketishdi. Isroil shimolidagi Tiberiya va Safedda ham havo hujumi sirenalari yangradi.
Ayni paytda Eronparast shia tashkilotlari Isroil hududi va Iroqdan hujumlar uyushtirmoqda. Shunday qilib, ziddiyat kuchayishi mumkin. Shu bilan birga, tomonlar faqat dushmanning harbiy infratuzilmasiga zarba berayotganliklarini e’lon qiladilar.
Savol shundaki, tomonlar quruqlikdagi janglarga o‘tadimi yoki bir-birining hududiga masofadan zarba berish bilan cheklanadi. Bir tomondan, Isroil bosh vazirining so‘zlari uning Hizbulloh bilan urush boshlash haqidagi oldingi tahdidlaridan unchalik farq qilmaydi. Boshqa tomondan, jalb etilgan kuch va vositalar ko‘lami oshib bormoqda, bu esa harbiy harakatlar davom etishi juda real ekanligini anglatadi.
Bundan tashqari, parlament xavfsizlik qo‘mitasining matbuot uchun yopiq o‘tkazilgan yig‘ilishida Netanyaxu «Hizbulloh hujumga urinishlarini to‘xtatmaguncha, uning qo‘l va oyoqlarini kesib tashlashga» va’da bergan va quruqlikdagi operasiyasiz Isroil buni amalga oshirishi dargumon. chegaradan harakatni olib tashlash imkoniyatiga ega bo‘lish.
Isroil armiyasi vakillari «armiya to‘liq jangovar shaylikda» ekanini ta’kidlab, quruqlikdagi operasiya ehtimolini istisno qilmasligini aytishdi. Shuningdek, mamlakat ommaviy axborot vositalari Livanga berilgan joriy zarbalar hali boshlanishi, bundan keyin esa yana ko‘p zarbalar bo‘lishini xabar qilmoqda.
Biroq, ularning ko‘pchiligi hozirda quruqlikka bostirib kirish haqida gap bo‘lishi mumkin emasligiga ishonishadi.
G‘arb bo‘layotgan voqealardan noroziligini bildirdi. Yevropa diplomatiyasining iste’fodagi rahbari Xosep Borrell harbiy harakatlarni to‘xtatishga chaqirdi, Oq uy matbuot kotibi Jon Kirbi esa Isroil rasmiylari AQShni Bayrutga zarba berilgani haqida xabardor qilmaganini ta’kidladi.
AQShda prezidentlik saylovlari 5 noyabr kuni bo‘lib o‘tishi kutilayotgan bir paytda Demokratik partiyadan nomzod Kamala Xarris na Falastin, na Isroil tarafdori bo‘lgan amerikalik fuqarolarni begonalashtirmaslikka intilmoqda.
Livandagi jangovar harakatlarning kuchayishi BMT Bosh Assambleyasining Nyu-Yrkdagi Oliy darajadagi haftaligiga to‘g‘ri keldi. Ommaviy va parda ortidagi muhokamalarning asosiy mavzularidan biri Yaqin Sharqdagi vaziyatning keskinlashuvi va yangi keng ko‘lamli urushning oldini olish bo‘ladi. 27 sentyabr kuni BMT Xavfsizlik kengashining navbatdan tashqari yig‘ilishi o‘tkazilishi rejalashtirilgan.
Eron prezidenti Masud Pezeshkian «Isroil hammani urushga tortib, mintaqani beqarorlashtirishni istaydi», dedi. U Tehron Hizbullohni yolg‘iz tashlab qo‘ymasligidan ogohlantirdi va «Islom dunyosi Livanning boshqa G‘azoga aylanishiga yo‘l qo‘ymasligini» ta’kidladi.
Sharqshunos, publisist, Telegram-kanal muallifi «Sharqiy darvoza» rus tilida TRT bilan suhbatda Isroil quruqlikdagi operasiyani boshlasa, partizanlar urushiga ixtisoslashgan va jangovar tajribaga ega «Hizbulloh»ning qarshiliklariga duch kelish xavfi borligini ta’kidladi. Suriyadagi operasiyalar va muhim arsenallar.
«Bundan tashqari, Livan guruhining XAMASdan farqli o‘laroq, ta’minot bilan bog‘liq muammolari kamroq. Va faqat havo hujumlari bilan qandaydir taraqqiyotga erishish qiyin bo‘ladi. Ayni paytda turli tomonlar BMT Xavfsizlik Kengashining 1701-rezolyusiyasi asosida keskinlikni pasaytirish masalasini ko‘tarmoqda. Ushbu hujjat 2006 yilda Ikkinchi Livan urushini tugatish maqsadida qabul qilingan. Nuqtalardan biri Hizbulloh kuchlarining Litani daryosi orqali olib chiqib ketilishini nazarda tutgan edi», - deya tushuntirdi siyosatshunos.
Uning qo‘shimcha qilishicha, nazariy jihatdan bu «Isroil shimolini himoya qiladi va uning aholisi uylariga qaytishga imkon beradi».
«Isroil rahbariyati operasiyaning maqsadlaridan biri sifatida aynan shu narsani e’lon qilmoqda. Ammo bu Netanyaxuning rejalariga deyarli to‘g‘ri kelmaydi, u uchun Isroilda har qanday yengillik – bosh vazir kreslosini yo‘qotish va panjara ortida qolish ehtimoligacha muammolar bilan to‘la», — deya xulosa qildi tahlilchi.
