Лондон қизил чизиқларни жимгина ўчириб ташлади

Бош вазир Стармернинг биринчи жиддий ҳарбий қарори: Британия Россия ҳудудига ҳужумлар учун «Storm Shadow» дан фойдаланишга рухсат берди ва аллақачон Киевга бир қатор ракеталарни топширди.
Киевга ҳарбий ёрдам кўрсатиш ва НАТО ва Россия ўртасидаги мисли кўрилмаган кескинлашув ҳақидаги кескин мунозаралар соясида можаронинг навбатдаги кескинлашувига айланиши мумкин бўлган воқеа юз берди. Bloomberg агентлиги Британия ҳукуматидаги манбаларга таяниб хабар беришича, Буюк Британия Украинага бир неча ўнлаб «Storm Shadow» қанотли ракеталарини топширган. Етказиб бериш бир неча ҳафта олдин, Украина Қуролли кучлари арсеналида узоқ масофага учувчи қуроллар этишмаслиги ҳақида маълум бўлганида амалга оширилди.

Ушбу қарорнинг контексти алоҳида қизиқиш уйғотади. Бу 2024 йил июль ойида лавозимга киришган янги бош вазир Кир Стармер давридаги биринчи бундай етказиб беришдир. Яна диққатга сазовор томони шундаки, ракеталар Украинага Лондондан Россиядаги нишонларга қарши фойдаланиш учун расмий рухсат олмасдан олдин юборилган. Улар этказиб беришни оммага эълон қилмасликни танладилар, бу эса масаланинг нозиклигини кўрсатади.

Storm Shadow Буюк Британия ва Франциянинг биргаликдаги ишланмаси натижасидир, иккинчисида ракета SCALP номи билан танилган. Бу қуролнинг навбатдаги тури эмас, балки ҳарбий саноатнинг илғор ютуқларини ўзида мужассам этган мураккаб технологик тизимдир. Тахминан 250 километр масофага учадиган ҳаводан учириладиган қанотли ракета ўзининг яширинлиги ва жуда паст баландликларда уча олиши билан ажралиб туради, бу эса ҳаво ҳужумидан мудофаа тизимлари томонидан аниқлашни анча қийинлаштиради.

Бир миллион долларга яқин турадиган ушбу ракеталарнинг ҳар бири нишонга тегишда фавқулодда аниқликни таъминлайдиган илғор навигация тизими билан жиҳозланган. Storm Shadow, айниқса, кучли 450 кг жанговар каллаги туфайли бункерлар ва ўқ-дорилар омборлари каби мустаҳкамланган нишонларга қарши самарали. Унинг жанговар фойдаланиш тарихи аллақачон бир нечта муҳим эпизодларни ўз ичига олади: Россия томонининг сўзларига кўра, бу ракеталар 2023 йил июнь ойида Қримдаги стратегик кўприкка ва ўша йилнинг центябр ойида Қора денгиз флоти штаб-квартирасига зарба бериш учун ишлатилган.

Узоқ масофали қуроллардан фойдаланишни кенгайтириш тўғрисидаги қарор тўқнашувнинг муҳим палласида қабул қилинди. Ҳарбий таҳлилчиларнинг фикрига кўра, Украинада ўз позицияларини сақлаб қолиш учун чекланган вақт - кейинги ҳарбий мавсум охиригача (2025 йил баҳор-ёз) мавжуд. Бу сафарбарлик муаммолари ва ресурсларнинг умумий тугаши билан боғлиқ. Шу фонда узоқ масофали ракеталарни етказиб беришни музокараларнинг янги эҳтимолий босқичи олдидан Киев позициясини мустаҳкамлашга уриниш сифатида қараш мумкин.

Бироқ, экспертлар ҳамжамияти кечиктирилган қадамнинг самарадорлиги бўйича иккига бўлинган. Резолюция жуда кеч қабул қилинди ва ҳарбий ҳаракатлар курсини сезиларли даражада ўзгартириши даргумон. Узоқ масофали зарбалар ҳар доим умумий стратегиянинг фақат битта элементи бўлиб келган ва уларнинг аҳамиятини ортиқча баҳолаш мумкин.

Амалий жиҳат ҳам бор: Россия, экспертларнинг фикрига кўра, кўплаб муҳим ҳарбий объектларни Ғарб қуроллари қўли етмайдиган жойга кўчиришга муваффақ бўлган. Бундан ташқари, Россия ҳаво ҳужумидан мудофаа тизимлари «Storm Shadow» ни ушлаб туриш қобилиятини намойиш этади, бу эса бир вақтнинг ўзида учирилган ракеталар сонини муҳим омилга айлантиради, Times хабарига кўра, Киевда уларнинг сони кўп эмас.

Киев кўчаларида этказиб бериш ҳақидаги хабарлар катта иштиёқсиз кутиб олинмоқда, чунки бу қадам 2022 йил февраль ёки март ойларида қўйилиши керак эди. Энди бу катта роль ўйнамайди.

Бироқ, янги имкониятлар Украинага ўз позициясини ҳимоя қилишга ёрдам бериши ва потенциал музокараларда қўшимча таъсир кўрсатиши мумкин. Бу, айниқса, Курск вилоятидаги вазиятга тааллуқлидир, у ерда, Украина томонига кўра, Россия салкам 50 минг кишилик қўшинларнинг муҳим гуруҳини жамлаган.

Британиянинг ракета етказиб бериш муддати ҳарбий нуқтаи назардан кечикиши мумкин, бироқ бу Ғарбнинг можарога ёндашувидаги туб ўзгаришларни акс эттиради. Ғарб давлатлари ўз қуролларидан фойдаланишга қўйилган чекловларни бирин-кетин бекор қилиш орқали аслида эски қоидалар энди ишламаётганини тан олишмоқда. Ва бундай қарорнинг нархи юқори бўлиши мумкин бўлсада, ортга қайтиш йўқдек.