To‘ymaydigan Isroilning genosid paytida ishtahasi ochilmoqda

Isroil moliya vaziri Besalel Smotrich yahudiy ta’limini kengaytirish bo‘yicha o‘z qarashlarini bayon qilgan bayonotlari bilan yangi ziddiyat to‘lqinini keltirib chiqardi.

Bunday davlat nafaqat Falastin hududlarini o‘z ichiga oladi, balki undan tashqarida Suriya kabi qo‘shni arab davlatlarini ham qamrab oladi, deydi u.

O‘ta o‘ng vazir ishg‘ol qilingan Al-Qudsning kelajagi «Damashqgacha» kengayishni o‘z ichiga olganiga ishora qildi, uning aytishicha, bu yahudiy xalqining tarixiy va ma’naviy intilishlariga mos keladi.

Smotrich diniy va millatchilik g‘oyalariga tayanib, Isroil chegaralarini kengaytirish yahudiy xalqining merosi tomonidan belgilab qo‘yilgan siyosiy va ma’naviy missiya deb hisoblaydi. Ushbu qarash zamonaviy chegaralarni qayta ko‘rib chiqishni o‘z ichiga oladi va mintaqadagi barqarorlikka tahdid soladi.

Fransuz hujjatli filmiga bergan intervyusida Smotrich o‘zining rejalari Isroil suverenitetini uning hozirgi chegaralaridan tashqarida - O‘rta er dengizidan Iordan daryosigacha va undan tashqarida bosqichma-bosqich kengaytirishni o‘z ichiga olganligini aniq aytdi.

Bunday mulohazalar, ayniqsa, Yaqin Sharqdagi murakkab geosiyosiy vaziyat sharoitida hududiy kengayishning yangi raundi bo‘lishi mumkinligi haqidagi qo‘rquvni kuchaytiradi.

Vazirdan Isroil hozirgi chegaralarini O‘rta er dengizidan Iordan daryosigacha kengaytirishga intilmoqdami, degan savolga u tabassum bilan javob berdi: «Yaxshi, asta-sekin».

Bu isroilliklar tomonidan qo‘llab-quvvatlanadigan kengroq kontsepsiyaga mos keladi, ular Isroilning qo‘shni arab mamlakatlariga, masalan, Iordaniya, Livan, Misr va mintaqadagi boshqa mamlakatlarga hududini kengaytirishni yoqlaydi.

Bunday bayonotlar mintaqada mojaroning davom etayotgani, Isroilning G‘azo va qo‘shni davlatlarga nisbatan tajovuzini kuchaytirayotgani fonida aytilmoqda.

Isroil rejimi bor e’tiborini Xamas va Hizbullohga qarshi kurashga qaratganini aytishda davom etmoqda.

Iordaniya Tashqi ishlar vazirligi provokasion bayonotlarni qoralab, bu bayonotlarda Smotrich tomonidan qo‘llab-quvvatlangan xavfli va «irqchi» mafkurani aks ettirganini ta’kidladi.

Smotrich allaqachon bu fikrni ilgari surgan. Bir safar u Isroil, jumladan, Iordaniya hududi tasvirlangan xarita bilan chiqdi. U, shuningdek, «Falastin xalqi mavjud emas», dedi.

Bundan tashqari, shu yozda Besalel Smotrich G‘azoga insonparvarlik yordamini to‘xtatish zarurligi haqida o‘z fikrlarini bildirdi. Va shu yil boshida o‘ta sionist ham Isroil isroillik ko‘chmanchilar tomonidan shafqatsizlarcha hujumga uchragan Falastinning Huvvara qishlog‘ini butunlay yo‘q qilishga majbur ekanligini ta’kidladi.

Bunday so‘zlar Isroil hukumati ichidagi radikal qarashlarni yana bir bor ta’kidlab, butun mintaqa uchun oqibatlaridan qo‘rquvni kuchaytiradi.

Ushbu bayonotlar, Isroilning G‘arbiy Sohilda va Livanda davom etishini targ‘ib qiluvchi ekstremistik aholi punktlari guruhlari tomonidan kuchayib borayotgan qo‘llab-quvvatlash bilan birga, kengroq hududiy kengaytirish rejasi qo‘rquvini kuchaytirmoqda.
Smotrichning izohlari ham Isroil rahbariyatining «Buyuk Isroil» loyihasini amalga oshirish istagi haqidagi xavotirlar kuchayib borayotganini tasdiqlaydi.

«Buyuk Isroil» mafkurasi «va’da qilingan yer» diniy talqinlariga asoslangan bo‘lib, zamonaviy Isroil hududini bosib olingan Falastin hududlari va qo‘shni davlatlarga kengaytirishni nazarda tutadi. Ularning kontsepsiyasiga ko‘ra, yahudiy xalqi Iordan daryosidan O‘rta er dengizigacha va Furotdan Nilgacha cho‘zilgan yerga ilohiy huquqqa ega.

Ushbu mafkura tarafdorlari bashoratlarning amalga oshishi nafaqat saqlab qolishni, balki yangi erlarni faol egallashni ham talab qiladi, deb hisoblashadi. Ular bu yahudiy xalqi xavfsizligini ta’minlash va to‘laqonli yahudiy davlatini yaratish uchun zarur, deb ta’kidlaydilar. Bu yondashuv, o‘z navbatida, ko‘plab nizolar va mojarolarni keltirib chiqaradi, ayniqsa, falastinliklar, shuningdek, Misr, Suriya va Livan kabi qo‘shni davlatlar bilan uzoq yillik qarama-qarshilik sharoitida. «Hizbulloh» harakati bilan kurash bahonasida Isroil bir necha bor Livan bilan ochiq qarama-qarshilikka, jumladan, hududiy ambisiyalardan kelib chiqqan qurolli mojarolarga kirishgan.

«Buyuk Isroil» g‘oyasi so‘nggi yillarda, Isroildagi turli siyosiy guruhlar xalqaro me’yorlar va falastinliklarning huquqlarini ochiqchasiga e’tibordan chetda qoldirib, ularning yerlariga tajovuz qila boshlagan paytlarda ayniqsa dolzarb bo‘ldi. Ushbu genosid harakatlarini oqlash uchun ko‘pincha diniy motivlardan foydalaniladi.

Isroilning rasmiy manbalari yuqorida tilga olingan hududlarni qamrab olgan «Isroilning va’da qilingan yurti» xaritalarining matnlari va rasmlarini bir necha bor chop etgan.

Ba’zi radikal isroillik siyosatchilar Isroil chegaralari oxir-oqibat «Livandan Saudiya Arabistonigacha, keyin esa O‘rta er dengizidan Furotgacha» cho‘zilishini doimo ta’kidlab keladi. «Bu yerlarni tozalash uchun Makka, Madina va Sinay tog‘ini olib ketamiz», dedi bu yil ana shunday radikallardan biri.

Isroil rahbariyatida muhim lavozimlarni egallab turgan Smotrix kabi raqamlar Isroilning o‘z hududlarini qo‘shni davlatlar hisobiga kengaytirish istagini yanada yaqqol ko‘rsatib turibdi.