Tramp Rossiyani "kichik zarbalar" bilan qo‘rqitishga qaror qildi

AQSh Prezidenti Donald Tramp Davosda bo‘lib o‘tgan Jahon iqtisodiy forumida so‘zga chiqib, Rossiya va Ukraina o‘rtasidagi harbiy mojaroning yakunlanishiga neft narxlarining pasayishi yordam berishi mumkinligi haqidagi fikrini bildirdi.
"Men, shuningdek, Saudiya Arabistoni va OPEKni neft narxlarini pasaytirishga undamoqchiman. Agar narxlar pasaysa, Rossiya va Ukraina o‘rtasidagi urush darhol tugaydi", — dedi Tramp. U qo‘shimcha qilib, Saudiya Arabistoni va OPEK "ma’lum darajada bu jarayon uchun mas’ul" ekanligini ta’kidladi. "Millionlab odamlar hayotdan ayrilmoqda", — deya qo‘shimcha qildi AQSh rahbari.
Uning bayonotidan so‘ng London birjasi ICE Futures’da Brent markali neftning mart oyi fyucherslari 1,21 foizga arzonlab, bir barrel uchun 78,05 dollarga tushdi. Bu holatga Tramp tomonidan AQShda energetika sohasida favqulodda holat joriy qilish haqidagi farmonni imzolagani ham ta’sir ko‘rsatdi. Bu hujjat uning inaugurasiyasidan so‘ng, dushanba kuni imzolangan edi.
Ukrainadagi Xalqaro Ozodlik instituti prezidenti va iqtisodiyot bo‘yicha bir qancha xalqaro mukofotlar sohibi Yaroslav Romanchuk bu masala yuzasidan "TRT" telekanaliga izoh berar ekan, neft narxlari tushishda davom etishi mumkinligini, ammo bu urushni to‘xtatmasligini aytdi:
— Saudiya Arabistoni Trampning taklifini qabul qiladimi yoki yo‘qmi, bu muzokaralar masalasidir. Ammo Trampning neft qazib olish hajmini oshirish va energetika bozorini qayta qurishga bo‘lgan intilishlarini hisobga olsak, neft narxlarining pasayishi oldindan belgilab qo‘yilgandek.
Bundan tashqari, Xitoy iqtisodiyoti og‘ir ahvolda, Xitoy esa dunyodagi yirik neft mahsulotlari iste’molchilaridan biridir. Shu sababli, yaqin kelajakda energiya resurslari narxining pasayish davriga kirib boryapmiz.
— Neft narxi qaysi darajagacha tushishi mumkin?
— Buni hech kim aniq ayta olmaydi. Balki bir barrel uchun 40 dollargacha tushar, balki 30 dollarga ham. Ammo narxning tushishi aniq tendensiyaga ega.
— Bu Ukraina urushini to‘xtata oladimi?
— Yo‘q. Agar Rossiya iqtisodiyoti tarkibiga va byudjetining daromad manbalariga qarasak, neftdan keladigan daromad federal byudjetning uchdan biridan ham kamroq qismini tashkil etadi. Boshqa moliyaviy manbalar — davlat korxonalari resurslari, banklar va so‘nggi 20 yil ichida Rossiya tomonidan xorijda tashkil etilgan minglab tijorat tuzilmalaridir. Bunday yirik tizimni bunday kichik bir chora bilan to‘xtatib bo‘lmaydi.
Bundan tashqari, neft narxlari pasayishi bu sohadan daromad yo‘qolishini anglatmaydi. U ichki bozorda baribir daromad keltiradi. Neft va gaz yo‘qolmaydi, chunki ushbu yoqilg‘i turlariga talab davom etadi.
— Ukrainadagi urushni to‘xtatish uchun qanday choralarga murojaat qilish kerak?
— Rossiyani muzokara stoliga o‘tirishga majbur qiladigan choralar ko‘rish kerak, masalan, Rossiyani terrorizm homiysi deb tan olish. Faqat neft narxlarini pasaytirish emas, balki savdo embargosini joriy etish — bu eng samarali yo‘l bo‘lar edi.
Ikkinchi usul — AQShda mavjud bo‘lgan barcha yadro quroliga kirmaydigan qurollarni Ukrainaga yetkazib berish. Bu ham juda kuchli omil bo‘lardi.
Boshqa choralar tezkor natijalar bermaydi. Urush yana ikki, uch, hattoki besh yil davom etishi mumkin.
— Savdo embargosi qanday oqibatlarga olib kelishi mumkin?
— Bu jiddiy muammo bo‘ladi. Rossiya ichida jiddiy kelishmovchiliklar yuzaga keladi. Mamlakatda moliyaviy imkoniyatlarini yo‘qotgan odamlar, shu jumladan elita vakillari ko‘payadi. Pul yetishmasligi sababli hukumat pul bosish usuliga o‘tishga majbur bo‘ladi. Bu esa inflasiyani yanada oshiradi.
Bugungi kunda Rossiya iqtisodiyoti yiliga 3,6 foizga o‘smoqda. Ammo savdo embargosi sharoitida bunday ko‘rsatkichlarga erishish mumkin bo‘lmaydi. Mamlakat ichida aholining noroziligi ortib boraveradi.
Urush har yili Rossiyaga 200-250 milliard dollarga tushmoqda. Bunday miqyosdagi iqtisodiy inqiroz sharoitida odamlarni, ayniqsa urush sababini tushunmayotganlarni jangga jalb qilish o‘ta qiyin bo‘ladi.