Tishlar salomatligi uchun zararli va foydali mahsulotlar

Tishlar salomatligi uchun zararli va foydali mahsulotlar

Shifokor Xurshid A’zamxo‘jayev tishlar gigiyenasida nimalarga e’tibor berish kerakligi haqida tavsiyalar beradi.

Sog‘lom tishlar to‘g‘ri ovqatlanish va tishlar gigiyenasiga asoslangan. Ovqatlanganimizda tishlar orasida va tish chuqurchalarida ovqat qoldiqlari tiqilib qoladi, bu qoldiqlarda og‘iz bo‘shlig‘idagi bakteriyalar rivojlanib organik kislotalar hosil qiladi, kislotalar ta’sirida tishlar ustida yupqa chirk hosil bo‘ladi va mineral modalar bilan reaksiyaga kirishib, tish toshlariga aylanadi. Tish chirklari va  tish toshlari tarkibidagi bakteriyalarga shakar, tarkibida shakar bo‘lgan oziq-ovqat mahsulotlari ozuqa manbai bo‘lib xizmat qiladi.

Tishlarning asosiy dushmani — shakar

Og‘iz bo‘shlig‘idagi bakteriyalar uglevodlarni kislotaga aylantiradi. Ushbu kislotalar tishlarga «hujum» qiladi va qattiqlik uchun javob beradigan minerallarni yo‘q qiladi. Natijada tish qoplamasi yumshaydi va kariyes paydo bo‘ladi. Bundan tashqari, shakar parodontitni  qo‘zg‘ashi mumkin. Shakar paradontitni qo‘zg‘aydigan bakteriyalarni ko‘payishi uchun ideal ozuqa hisoblanadi. Tishlarning kasalligi shakarning miqdoriga emas, kun davomida qayta-qayta iste’mol qilishimizga bog‘liq va har safar hosil bo‘lgan kislota tishlarimizga qayta ta’sir qilaveradi.

Yaxshi chaynab yutish kerak bo‘lgan sabzavotlar, mevalar va boshqa oziq-ovqatlar so‘lak ishlab chiqarishni ko‘paytiradi. So‘lak tishlarning sog‘lomligi uchun juda muhimdir, chunki u himoya vazifasini  bajaradi: zararli kislotalarni zararsizlantiradi, tish sirti qattiqligini tiklaydi va og‘iz bo‘shlig‘ini tozalaydi. Masalan, ovqatdan keyin yeyilgan olma, tish cho‘tkasi vazifasini bajaradi va tishlar ustida chirk paydo bo‘lishining oldini oladi.

Ikkinchi raqamli tish dushmani — limon kislotasi

Limon kislotasi tishlar bilan aloqa qilganda tish emalini yumshatadi  va erroziyaga olib keladi. Coca-Cola, sitrus sharbatlari kabi ichimliklar tish erroziyasiga olib kelishi mumkin. Bu jarayonni qo‘zg‘atish uchun kuniga atigi ikki piyola ichimlik ham kifoya qiladi. Ko‘pgina hatto «sog‘lom«  ichimliklarda ham limon kislotasi mavjud. Ichimliklar va ba’zi tayyor oziq-ovqatlar tarkibidagi limon kislotasi ularni saqlash muddatini oshirish uchun qo‘shiladi. Zararli ta’sirining oldini olish uchun bu ichimliklarni naycha orqali ichganingiz ma’qul.

Tish uchun nima foydali?

Kariyes tug‘ma kasallik emas, balki orttirilgan kasallikdir. Yangi tug‘ilgan chaqaloqlarda kariyesga olib keluvchi bakteriyalar yo‘q, ular ota-onalar va boshqalar bilan aloqa qilishi orqali og‘iz bo‘shlig‘iga kiradi. Shuning uchun bolalar o‘z qoshiqlariga ega bo‘lishligi  kerak, bola so‘rg‘ichlarini tozalagandek bo‘lib, yalab bolaga berish noto‘g‘ri.

Sut va suv tishlar uchun ideal ichimlikdir. Choy va qahva zararli emas, biroq so‘lak ishlab chiqarishni kamaytiradi, bu og‘iz tozalanishini susaytiradi.

Kalsiy tishlarni shakllanishida va ularning sog‘lomligini saqlashda muhim rol o‘ynashini  bilamiz . Kalsiyga boy mahsulotlarga tvorog, pishloq,  kunjut, bodom, baliq kiradi. Voyaga yetgan odamning kunlik kalsiyga bo‘lgan ehtiyojini qoplash uchun 100 gramm pishloq iste’mol qilishi kifoya.

Ovqatlanish odatlarini o‘zgartirish deyarli mumkin emasligini e’tiborga olib, olimlar kariyes paydo bo‘lishni sabablarini o‘zgartirish yo‘llarini izlashmoqda. Tish ustini qoplagan yupqa chirkka ta’sir qilish yo‘li bilan kislotani ishlab chiqarish bosqichida to‘xtatish mumkin ekan. Gap shundaki, tish ustini qoplagan yupqa chirk mikroflorasi nafaqat kislota hosil qiluvchi, balki ishqor hosil qiluvchi bakteriyalarni ham o‘z ichiga oladi. Bu bakteriyalarga ozuqa bo‘lib arginin xizmat qiladi. Buning natijasida tishni qoplagan yupqa chirk va og‘iz bo‘shlig‘ida kislota kamayadi va tish emaliga ta’siri sustlashadi.

Arginin – bu tabiiy aminokislotadir. U so‘lak va ko‘plab oziq-ovqatlarda mavjud. Oziq-ovqat qo‘shimchasi sifatida ko‘pgina, shu jumladan, bolalar oziq-ovqatlariga qo‘shiladi. Amerika Oziq-ovqat va farmasevtika nazorati boshqarmasi tomonidan argenin oziq-ovqat mahsulotlarida xavfsiz tarkibiy qism sifatida tan olingan. Argininni shu xususiyatidan kelib chiqqan holda zamonaviy tish pastalariga erimaydigan kalsiy, ftoridlardan tashqari arginin ham qo‘shilmoqda. Natijada kariyes deyarli 30 foizga kamaygan. Kariyes paydo bo‘lishning oldini olishdagi tadqiqotlar davom etmoqda.

Keksalikka qadar tishlaringizni sog‘lom saqlash uchun og‘iz gigiyenasining asosiy qoidalariga rioya qilish kerak. Tishlarni kuniga ikki mahal tish pastasi bilan tozalang, tish tozalagich iplaridan foydalaning. Stomatologga murojaat qilib, tish toshlari va chirklaridan tozalatib turing.


Matnda xatolik topsangiz, o‘sha xatoni belgilab, bizga jo‘nating (Ctrl + Enter)

Bo'limga tegishli qiziqarli xabarlar

Fikr bildirish uchun qaydnomadan o'tishingiz so'raladi va telefon rakamni tasdiklash kerak buladi!

Putinga Ukrainadan "qo‘ng‘iroq qilishdi"

Россия президенти Владимир Путинга Украинадан одамлар "яширин тарзда" қўнғироқ қилган.

"Ko‘rinmas" rus dronlari Ukraina artilleriyasini mazax qilmoqda

Украина артиллерияси учун янги таҳдид - Россия сигнал билан тўхтатиб бўлмайдиган дронларни ишга туширди!

Ikkilanmay zarba beramiz: AQSh Rossiyaga ochiq tahdid qildi!

Москвага огоҳлантириш. Россия учун оғир кунлар яқинми?

Xitoy Avstraliyani o‘rab oldi

Хитойнинг иккита кемасида 144 та вертикал учириш мосламаси (VLS) жойлаштирилган.

Xitoyda 125 million yillik chayon topildi! Ilmiy sensasiya!

Хитойда 125 миллион йиллик чаён тошқотмаси топилди.

Rossiya AQShga rad javobini berdi: Urush tugamaydi!

Россия АҚШ таклифини қабул қилмади. Украина бўйича келишув имконияти қолмадими?

Nursulton Ro‘ziboyev: "Mashrabjonning ahvolini ko‘rib, UFC tugul, umuman boshqa jang qilishini xohlamadim"

Ўзбекистонлик UFC жангчиси Нурсултон Рўзибоев укаси Машрабжоннинг Жаред Гордонга қарши бекор бўлган жанги ҳақида гапирди.

Ukrainaning yangi daxshatli quroli ko‘rsatildi: Rossiyaga yangi "Neptun" bilan zarba berildi

Украинада 1000 километр узоқликка учувчи янги "Узун Нептун" қанотли ракетаси мавжуд ва у аллақачон уни Россияга қарши қўллади.

Favqulodda Xabar! Ukraina Qo‘shinlari Sudjani tark etdi

Украина қўшинлари Суджадан чекинди – бу нимани англатади?

Ukraina bir zarba bilan Rossiyaning qo‘mondonlik punktini yo‘q qildi

Россия армиясига қаттиқ зарба – қўмондонлик йиғилиш вақтида йўқ қилиб юборилди.

Suv ostida ko‘rilgan eng ulkan tirik mavjudot: U 34 metr uzunlikda va Napoleon davridan beri yashab kelmoqda

Океаннинг ўзидан пайдо бўлган маржон рифлари ернинг хазинаси ҳисобланади, чунки улар кўплаб денгиз жонзотларига бошпана беради ва...

Rossiyaliklar rekord sur’atda o‘lmoqda

2024-йил якунларига кўра, Россияда табиий йўқотиш – яъни вафот этганлар ва туғилганлар сони орасидаги фарқ 596,2 минг кишини ташкил этди.

Qurbon hayiti kuni qo‘y so‘yishni to‘xtatishga chaqirdi

Бу йил ёғингарчилик 30 йиллик ўртача кўрсаткичдан 53 фоизга кам бўлиб, натижада чорва учун яйлов етишмайди.

Ruslar Putinga qarshi chiqdi

"Россия Путинга қарши" юриши бошланди.

Rossiya qurilish maydonlarida O‘zbekiston, Tojikiston va Qirg‘iziston muhojirlarini o‘rnini egallaydigan millat paydo bo‘ldi

Мутахассиснинг таъкидлашича, сўнгги пайтларда ўзбекистонликлар учун Россия бозорининг жозибадорлиги пасайган, чунки уларнинг ўз ватанида иқтисодиёт ва қурилиш соҳаси жадал ривожланмоқда.

Zaporojye frontida keskin vaziyat – Rossiya armiyasi hujumga o‘tdi!

Россия қўшинлари стратегик йўлга яқинлашмоқда...

Eron g‘azab otiga mindi

Эрон тайёр! КСИР жанговар ҳолатда, душманга зарба беришга шай!

Vengriya Rossiyani qutqarmoqda

Брюсселда зиддият. Венгрия Украина талабини рад этди!

Abduqodir Husanovning narxi rekord darajada ko‘tarildi

Жаҳонга машҳур Transfermarkt интернет-портали Англия Премьер-лигасида ҳаракат қилаётган футболчиларнинг трансфер нархларини янгилади.

Van Deyk: "Besh kun ichida ikkita mag‘lubiyat va dunyo parchalanadi"

Виржил ван Дейк "Ливерпул"нинг ёмон ўйинлари ҳақида гапирди.

Gondurasda kichik samolyot halokatga uchrab, kamida 6 kishi halok bo‘ldi

Маҳаллий ОАВ хабарига кўра, самолёт ҳалокатдан сўнг ёниб кетган ва бу қутқарув хизматлари ишини қийинлаштирмоқда.

Nyu-York sayyohlik markazida bir kishiga o‘t qo‘yilb yuborildi

Эркак ҳуқуқ-тартибот идораларига номаълум шахс унинг устига суюқ, тез ёнувчи моддани қуйиб юборганини айтган.

AQShda kuchli tornado qurbonlari soni 40 kishiga yetdi

Расмийлар кучли шамол, торнадо ва чақмоқ чақиши мумкинлигидан огоҳлантирди. Бешта штатда 250 дан ортиқ уй электр таъминотисиз қолган.

Isroil yana G‘azoga hujum boshladi

ЦАХАЛ Ғазодаги ҲАМАС объектларига кенг кўламли зарба берилишини маълум қилди

Toshkentdagi tungi klub oldida erkakni urib, komaga tushirib qo‘ygan shaxs Qozog‘istonda ushlandi

Ҳозирда у Қозоғистонда қўлга олинган ва Тошкентга экстрадиция қилиш ишларини олиб бормоқда.

AQSh va YEI o‘rtasidagi savdo qarama-qarshiligi biznesga 9,5 trillion dollar zarar yetkazishi mumkin — Reuters

Агентлик бу ҳақда Европа Иттифоқидаги Америка Савдо палатаси ҳисоботига таяниб хабар бермоқда.

AQShda tornado qurbonlari soni 40 nafarga yetdi

АҚШда бўрон ва торнадо қурбонлари сони 40 нафарга етди. Бу ҳақда NBC news телеканали хабар бермоқда.

Britaniya Ukrainaga cheksiz muddatga qo‘shin yuborishga tayyor

“Россияни тўхтатиш учун қанча керак бўлса, шунча қоламиз”.

AQShning rad etishi NATO birligiga putur yetkazadi

Украина учун тинчликпарвар миссия. Европа ва АҚШ ўртасида келишмовчилик кучаяпти!

Isroil hujumidan keyin “al-Shifo” shifoxonasi qabristonga aylangan

Ғазо фуқаро мудофааси ал-Шифо шифохонаси ҳудудидан яна 57 та жасадни топди.

Tramp Eronni yana ogohlantirdi: "Bundan buyon har bir o‘q..."

АҚШ президенти Доналд Трамп ҳусийлар ҳужумлари ортида Эрон турганини айтди.

"Qayerda, nima qilyapsan, kim bilan gaplashyapsan?" Rossiyaliklar "elektron qalpoq" ostiga olinadi

Россияда тотал кузатув: давлат фуқароларнинг ҳар бир ҳаракатини назорат қиладими?

Trampga Putin bilan qanday gaplashish kerakligi haqida maslahat berildi

Трамп Путин билан учрашувга тайёрланмоқда...

"Halokat, dahshat, zulmat": ukrainalik jangchilar Sudjadagi so‘nggi kunlar haqida so‘zlab berdi

"Дронлар ов қилаётган эди", "Кундузи ҳаракатланиш имконсиз".

Toshkent viloyatida qizlarni shahvoniy maqsadda O‘zbekistondan olib chiqmoqchi bo‘lgan 8 nafar shaxs ushlandi

Натижада 5 нафар аёл одам савдоси қурбонига айланишининг олди олинди.

Shimoliy Makedoniyada umummilliy motam e’lon qilindi

Сўнгги маълумотларга кўра, ҳодиса оқибатида 59 киши ҳалок бўлган, 155 киши жароҳат олган.

AQSh Harbiy-havo kuchlarining Yamanga zarbalari natijasida husiylarning bir necha yetakchilari yo‘q qilingan

Фарқ шундаки, биринчидан, биз ҳусийлар раҳбариятини таъқиб қиламиз, иккинчидан жавобгарликни Эрон зиммасига юклаймиз

Piskentda yuk mashinasi va Isuzu to‘qnashishi oqibatida 2 kishi halok bo‘ldi

ЙТҲ оқибатида юк машинаси ҳайдовчиси ва бир нафар йўловчиси олган тан жароҳатлари сабабли воқеа жойида вафот этган.

Erdo‘g‘an va Tramp o‘rtasidagi suhbat ortida nima bor?

Эрдўған Вашингтондан нима кутяпти? CAATSA санкциялари бекор қилинадими?

Ukraina hududlaridan voz kechadimi? AQSh rejasi oshkor bo‘ldi!

Москва рози бўлмаса, АҚШ ҳаракатга ўтади...