Qozog‘iston neft qazib olish hajmi rekord darajaga yetdi

Qozog‘istonning neft qazib olish hajmi Rossiya orqali asosiy eksport yo‘li hisoblangan Kaspiy quvurlari konsorsiumiga (KQK) yetkazilgan ziyonga qaramay, rekord darajaga ko‘tarildi. Rasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, 19 fevral kuni Qozog‘istonda neft va gaz kondensati qazib olish hajmi kuniga 2,12 million barrelni (bpd) tashkil etdi. Rossiya shu hafta Ukraina dronlari hujumidan so‘ng KQK quvvati 30-40 foizga qisqarganini ma’lum qildi. Qozog‘istonning cheklangan eksport imkoniyatlariga qaramay, qanday qilib ishlab chiqarishni ko‘paytirishga erishgani noma’lum. Qozog‘iston o‘z eksportining 80 foizdan ortig‘ini KQK orqali amalga oshiradi. Ishlab chiqarish hajmining o‘sishi Chevron Corp. (NYSE:CVX) rahbarligidagi "Tengizchevroil" tomonidan boshqariladigan va Tengizni 48 milliard dollarga kengaytirishni boshlagan ulkan Tengiz neft konida ishlab chiqarish hajmining oshishi bilan bog‘liq.

O‘tgan oyda Reuters Qozog‘iston Turkiyaning Jayhan portidan xom neft eksportini keskin oshirishi va hozirda Rossiya orqali yuborilayotgan oqimlarning 80 foizdan ortiq ulushini sezilarli darajada kamaytirishi mumkinligi haqida xabar bergan edi. Qozog‘iston energetika vaziri Almasadam Satkaliyevning aytishicha, mamlakat neft qazib olishni ko‘paytirishi natijasida Boku-Tbilisi-Jayxon (BTJ) quvuri orqali eksport hajmi hozirgi yillik 1,5 million tonnadan 20 million tonnagacha oshishi mumkin.

Biroq, Qozog‘iston keyinchalik o‘tmishdagi ortiqcha ishlab chiqarishni qoplash uchun neft qazib olishni qisqartirishga majbur bo‘lishi mumkin. O‘tgan yili Qozog‘iston, Rossiya va Iroq 2024 yilning birinchi yarim yilligida ortiqcha ishlab chiqarilgan xom neft hajmi uchun kompensasiya rejalarini OPEK kotibiyatiga taqdim etgan. OPEKning ma’lum qilishicha, ortiqcha ishlab chiqarilgan barcha hajmlar 2025 yil sentyabrigacha bo‘lgan keyingi 15 oy davomida to‘liq qoplanishi kerak edi. Bunda Qozog‘iston jami 620 ming barrel/kun, Rossiya 480 ming barrel/kun va Iroq 1184 ming barrel/kun miqdorida "qaytarishi" lozim edi. Ko‘plab savdogarlar neftga bo‘lgan talab o‘sishi va OPEK+ga a’zo bo‘lmagan davlatlar ta’minoti o‘sishi muvozanati OPEK+ning tiklangan ishlab chiqarish hajmini qoplay olmasligi mumkinligidan tashvishda. Chunki OPEK+ aprel oyida neft qazib olishni qisqartirishni boshlasa, neft bozorlarida ortiqcha ta’minot yuzaga kelishi mumkin.