Moldova tanlaydi: gaz yoki Yevropa?

Moldova tanlaydi: gaz yoki Yevropa?

20-oktabr, yakshanba kuni Moldovada Yevropa Ittifoqiga qo‘shilish bo‘yicha referendum bilan bir vaqtda prezidentlik saylovlari bo‘lib o‘tadi. Saylovoldi tashviqoti davlat mustaqilligining barcha yillarida nomzodlar soni bo‘yicha rekord o‘rnatdi. Umumiy hisobda MSK mamlakatning oliy rahbarlik lavozimiga 11 nafar nomzodni ro‘yxatga oldi. Ularning katta qismi janjal tufayli ishdan bo‘shatilgan vazirlar va amaldorlardir.

Shunday qilib, saylov byulleteniga amaldagi yetakchi Mayya Sandudan tashqari ikki sobiq bosh vazir ham kiritiladi: Ion Chiku va Vasile Tarlev. Birinchisi 2020 yilda prezidentlik saylovlarida Igor Dodonning mag‘lubiyatidan so‘ng iste’foga chiqdi. Ikkinchisi esa 2008 yilda o‘z lavozimini mamlakatga yangi odamlar va echimlarga muhtoj degan so‘zlar bilan tark etdi.

Ro‘yxatlarda huquq-tartibot idoralarining uch sobiq xodimi bor. Ular orasida sobiq bosh prokuror va prezidentning bo‘lajak saylovlardagi asosiy raqibi Aleksandr Stoyanoglo ham bor. 2021 yilda unga nisbatan mansab vakolatini suiiste’mol qilish aybi bilan ish ochilgan, ammo keyin u oqlangan. MSK sobiq antikorrupsiya prokurori Viktoriya Furtunni ro‘yxatga oldi - Sandu uning ishtirokini davlatga xiyonat deb atadi. Shuningdek, Ichki ishlar vazirligining sobiq rahbari Andrey Nastase.

Davlat rahbari lavozimiga boshqa da’vogarlar orasida: Balti sobiq meri Renato Usatii, Gagauziyaning sobiq boshkani Irina Vlah, sobiq parlament deputati Oktavian Tiku, sobiq tashqi ishlar vaziri Tudor Ulyanovski va jurnalist Natalya Morari.

Umuman olganda, har ikkala kampaniya – referendum va davlat rahbari saylovi ham bashoratli tarzda davom etmoqda. Biroq, bu safar shartli ravishda yevropaparast va rossiyaparast nomzodlar o‘rtasidagi bo‘linish ayniqsa keskin. Ba’zi da’vogarlar baland ovozda va’dalar berishsa, boshqalari Yevropa integrasiyasi mavzusini ilgari surmoqda.

Misol uchun, o‘z vatanida 1 milliard dollarni o‘zlashtirganlikda ayblangan muxolif Moldova siyosatchisi Ilan Shor, agar fuqarolar mamlakatning Yevropa Ittifoqiga kirishidan bosh tortsa, Moldovada atom elektr stansiyasi qurishga va’da bergan. Unga ko‘ra, mamlakatda pensiya va maoshlar oshadi, aholi elektr energiyasi uchun umuman to‘lamaydi. Siyosatchi «ziyofat» kimlar hisobidan o‘tkazilishiga aniqlik kiritmayapti.

Amaldagi prezident Mayya Sandu poygada favorit bo‘lib qolmoqda. «Moldova Watchdog» jamoat tashkiloti sosiologlari tomonidan so‘ralganlarning 36,1 foizi unga ovoz berishga tayyor. Qolgan ishtirokchilar 10% dan oshmaydi. Biroq, ikkinchi tur o‘tkazilgan taqdirda, muxolifat birlashib, yagona nomzod ko‘rsatishi mumkin. Bunday holda, Sanduning g‘alaba qozonish imkoniyati jiddiy ravishda kamayishi mumkin.

TRT Kishinyovlik siyosatshunos Vitaliy Andriyevskiy bilan Moldovada bo‘lajak saylovlar haqida suhbatlashdi:

— Ro‘yxatga olingan 11 nomzoddan atigi 2 nafari yevropaparast, qolgan 9 nafari Yevropa Ittifoqiga qarshi. Ular orasida ikkilanayotgan odamlarning oz qismi ham bor, ular «tarafdor», lekin ko‘proq «qarshi». Qanday bo‘lmasin, saylov poygasi ishtirokchilarining 80 foizi Yevropa integrasiyasi bo‘yicha referendumni buzishga harakat qiladi va asosiy yevropaparast nomzod Mayya Sanduga qarshi kurashadi.

Albatta, bu Moldova saylov kampaniyasida yangilik. Avvallari yevropaparast va rossiyaparast kuchlar foydasiga bunday bo‘linish bo‘lmagan. O‘tgan saylov kampaniyalarida bir nomzod bor edi, uni Moskva so‘zsiz qo‘llab-quvvatlagan, qolganlari esa alohida rol o‘ynamaganga o‘xshaydi.

Bu safar biz katta moliyaviy in’eksiyalarni ko‘ramiz. OAV xabarlariga ko‘ra, muxolifat saylov tarmoqlari deb atalmish tarmoqlarni shakllantiradi va saylovchilarga ma’lum bir ovoz uchun pul to‘laydi.

— Saylovning ikkinchi bosqichi bo‘lishi mumkinmi?

Ko‘pchilik ikkinchi tur bo‘ladi degan fikrga qo‘shiladi. Ammo bu erda ma’lum qiyinchiliklar mavjud. Gap shundaki, rossiyaparast nomzodlar ikki lagerga bo‘lingan: Igor Dodon yoki Ilan Shor bilan aloqador odamlar. Dodondan Aleksandr Stoyanoglo keladi, Shor esa so‘nggi daqiqada o‘z nomzodini nomlashni rejalashtirmoqda.

— Nega Shor shunchaki nomzod Dodonni qo‘llab-quvvatlamaydi?

“Ular orasidagi munosabatlar murakkab. Stoyanoglo Bosh prokuror bo‘lib, Shorni jazolashni faol himoya qildi va uni milliardni o‘g‘irlashda aybladi. Shu bois, ikkinchi tur bo‘lsa, muxolifat qulashi mumkin.

Sandu, o‘z navbatida, o‘z elektoratini safarbar qilishga harakat qiladi, albatta. Bu oxirgi hal qiluvchi jang bo‘ladi. 2020 yilda u g‘alaba qozongan saylovlarda ham shunday bo‘lgan. Va endi g‘alaba qozonish uchun imkoniyat bor.

— Sanduga nisbatan aholining asosiy shikoyatlari nimada?

- Fuqarolar prezident nima ekanligini tushunmaydilar. Masalan, Rossiyada prezident deyarli hamma narsa uchun mas’uldir, u juda katta vakolatlarga ega. Moldova parlamentli respublika. Saylangan prezident tashqi siyosat va xalqaro ishlarda faol ishtirok etishi mumkin. Ammo hukumat ichki siyosat bilan shug‘ullanadi.

Mamlakat iqtisodiyoti pandemiya va Ukrainadagi urushdan zarar ko‘rdi - va muxolifat hamma narsada Sanduni ayblab, yaxshi o‘ynay oldi. Bu uning reytingiga ta’sir qiladi.

- Gagauziya va Tiraspoldan kutilmagan hodisalar bo‘lishi mumkinmi?

— Gagauziyada, albatta, ko‘pchilik referendumda Yevropa integrasiyasi va Sanduga qarshi ovoz beradi. Ammo ular kimga ovoz berishlari noma’lum, chunki ikkita gagauz nomzodi bor: Aleksandr Stoyanoglo va Irina Vlah. Qolaversa, Shor qaysi nomzodni qo‘llab-quvvatlashini hozircha bilmaymiz.

Dnestryanıga kelsak, u erda vaziyat og‘ir. Dnestryanı ushbu mintaqa va Moldova o‘rtasidagi ma’muriy chegara perimetri bo‘ylab ovoz beradi. Ya’ni, ular bu chegarani kesib o‘tishlari kerak bo‘ladi. So‘nggi daqiqada Tiraspol o‘z hududida saytlar ochishni taklif qildi, ammo bu bayonot juda provokasion edi. Kishinyovning bu saylov uchastkalari xavfsizligini ta’minlashga va ovoz berish shaffofligi uchun kuzatuvchilar bilan ta’minlashga ulgurmaydi.

Hozircha bu kampaniya mamlakat tarixidagi eng qizg‘in kampaniyalardan biri deb ayta olamiz. Bunga Kremlning faoliyati, moliyaviy ta’siri va referendumni buzishga qaratilgan axborot hujumlari kiradi.

Evropa Ittifoqi Moldovaga yuqori martabali shaxslarning kelishi bilan cheklandi. Va hozircha bu saylov jarayoniga katta ta’sir ko‘rsatishi sezilmaydi.


Matnda xatolik topsangiz, o‘sha xatoni belgilab, bizga jo‘nating (Ctrl + Enter)

Bo'limga tegishli qiziqarli xabarlar

Fikr bildirish uchun qaydnomadan o'tishingiz so'raladi va telefon rakamni tasdiklash kerak buladi!

Qozog‘iston Rossiya, Xitoy, Turkiya va Markaziy Osiyo davlatlarini ortda qoldirdi

Қозоғистон иқтисодий фаровонлик бўйича 50 та давлат қаторига кўтарилди.

Ta’ziya! Halima Ibragimova vafot etdi

Бу ҳақда Улуғбек Холмедов инстаграмдаги саҳифасида маълум қилди.

MMA. Mahmud Muradov ishtirokidagi jang to‘liq davom etdi

Аралаш яккакураш устамиз Маҳмуд Мурадов ўзининг ММАдаги навбатдаги жангини ўтказди.

Rustam Ashurmatovning «Rubin»dagi maoshi ma’lum bo‘ldi

Россия Премьер-лигасида фаолият юритаётган ўзбекистонлик ҳимоячи Рустам Ашурматовнинг «Рубин» клубидаги маоши маълум бўлди.

Ukraina dushman uchun «Jahannam» tayyorladi

Бу ҳақда Украина президенти Владимир Зеленский Борис Патон номидаги миллий мукофотни топшириш чоғида маълум қилди.

O‘zbekistonda hafta boshida kutilayotgan ob-havo ma’lum qilindi

«Ўзгидромет» 9-11 декабрь кунлари кутилаётган об-ҳаво маълумотини эълон қилди.

«An-Nasr» futbolchilariga avtomobil sovg‘a qildi. Ronaldu va Manega BMW XM topshirildi

Саудия Арабистонининг «Ан-Наср» клуби ўз футболчиларига қимматбаҳо совға тайёрлади.

Rossiya Ukrainadan yerlarini qaytarib olganini e’lon qildi

Киев кучлари август ойида қуруқликдан у ерга катта ҳужум уюштирган эди.

Ukraina beshta shaharni yo‘qotish xavfi ostida

Бу ҳақда Олий Раданинг собиқ депутати, ҳарбий хизматчи Егор Фирсов маълум қилди.

16 dekabr kuni yana izg‘irin sovuq qaytadi

Ўзгидромет ўзининг 14-16 декабрь кунлари учун эълон қилган прогнозларида бу хақида маълум қилди.

Erkinjon Turdimovning yangi ish joyi ma’lum bo‘ldi

Самарқанд вилояти ҳокими лавозимидан озод этилган Эркинжон Турдимов Президент Администрациясига ишга ўтказилади.

Yurtimizga qachon qor yog‘adi?

Бу ҳақда Ўзгидромет хабар берди.

Havo harorati -8 darajagacha tushishi kutilmoqda

Бу ҳақда Ўзгидромет хабар берди.

Rossiyalik polisiyachilar ommaviy ravishda ishdan ketmoqda

Россияда шундай ҳудудлар борки, у ерда участка полиция инспекторлари лавозимларининг 90 фоизигача бўш, ва битта ходим тўққизта ходим ўрнига ишлашга мажбур бўлмоқда.

Rossiya o‘z ishini boshladi

Россия армияси Украинадаги нишонларга яна камикадзе дронларини учиришни бошлади.

Rossiya Ukrainaga katta hujum boshladi

13 декабрь куни эрталаб Россия Украина ҳудудига 93 та ракета ва 200 га яқин дрон учирди.

Ronalduning narxi rekord darajada pastladi

«Transfermarkt» портали саҳифаларида «Ан-Наср»нинг юлдуз ҳужумчиси Криштиану Роналдунинг нархи янгиланди.

Qo‘shma Shtatlar Rossiyaga qarshi bayonot bilan chiqdi

Москва Яманнинг “Ансоруллоҳ” гуруҳи билан алоқада экани, Исроил ва унинг иттифоқчиларига қарши амалиётларида унга ёрдам бериш учун қурол жўнатаётгани АҚШнинг ғазабини қўзғатди.

Rossiyaning katta yutuqlari

Россия ўтган ойда катта ютуқларга эришганини даъво қилмоқда.

Samarqandda 23 yoshli kosmetolog va byuti-bloger o‘zini 8-qavatdan tashlab halok bo‘ldi

Марҳуманинг ўлим сабабини аниқлаш мақсадида суд-тиббий экспертизаси тайинланган.

Isroillik ravvin: “G‘azoda hammani, hatto chaqaloqlarni ham o‘ldiring”

Исроил ишғоли остидаги Яффа шаҳридаги Шират Моше Ҳесдер ешива раҳбари Элияҳу Малининг Ғазо аҳолиси, жумладан, болалар ва чақалоқларни йўқ қилишга оид чақирувлари жиддий эътирозларга сабаб бўлди. У ўз нутқида “яҳудийча” уруш тамойилларини мисол қилиб келтирган.

Ukrainaga keng ko‘lamli hujum: 300 ga yaqin raketa va dronlar

Украина президенти Владимир Зеленский маълум қилишича, бугунги ҳужум пайтида Россия қўшинлари Украинага қарийб 93 та ракета ва 200 га яқин учувчисиз қурилма учирган.

Kreml Trampning Ukrainaning Rossiyaga bergan zarbalarini tanqid qilganini olqishlaydi

«Биз ўт очишни тўхтатмоқчи эмасмиз, биз шартлар бажарилиб, барча мақсадларимизга эришгандан сўнг тинчлик бўлишини истаймиз», — деди Песков.

Rossiya Yevropa Ittifoqi sanksiyalar tufayli qancha zarar ko‘rganini e’lon qildi

Россия Федерацияси ташқи ишлар вазири ўринбосари Александр Грушконинг таъкидлашича, Европа Иттифоқи Россияга қарши санкцияларнинг таъсирида катта иқтисодий зарар кўрмоқда.

AQSh Ukrainaga shoshilinch yordamni e’lon qildi

Жо Байден «биз ушбу маъмуриятни охиригача қўшимча пакетлар билан таъминлашни давом эттирамиз,» деб айтган.

Sergelidagi MaxWay binosida yong‘in chiqdi

Янги Сергели кўчасида содир бўлган ёнғин ҳақида маълумот 13 декабрь куни соат 16:12 да келиб тушган. Соат 16:19 да ёнғин-қутқарув гуруҳи воқеа жойига етиб келди.

Kaliforniyadagi yirik yong‘in tufayli 12 ming kishi evakuasiya qilindi

Лос-Анжелес округи ёнғин департаменти маълумотларига кўра, “Франклин” ёнғини бир кечада 39 фоизга ўсган

Suriyalik isyonchilar Hafiz Asadning maqbarasiga o‘t qo‘yishdi

«Ҳайят Таҳрир аш-Шам» ҳаракати бошчилигидаги исёнчилар яшин тезлигида Сурияни қўлга киритиб, Асадлар оиласининг 54 йиллик ҳукмронлигига нуқта қўйди. Мамлакатни ташлаб қочган президент Башар Асад ва унинг оиласига Россия бошпана берди.

O‘zbekistonlik bokschi raqibini tishlagani uchun oltin medaldan mahrum bo‘ldi

Ўзбекистонлик боксчи Ҳавасбек Асадуллаев финалда қозоғистонлик рақибини мағлуб этиб, Осиё чемпиони унвонини қўлга киритганди. Бироқ жанг давомида у рақибини тишлаб олгани сабаб Осиё бокс конфедерацияси уни дисквалификация қилди. Олтин медал эса Аблайхон Жусуповга берилди.

Isroil qochqinlar lageriga hujum uyushtirdi: 25 nafar falastinlik halok bo‘lgan

Исроил ҳаво кучларининг Нусейрат қочқинлар лагерига уюштирган ҳужумида камида 25 фаластинлик ҳалок бўлди. Зарба АҚШ миллий хавфсизлик бўйича маслаҳатчиси Исроил ва ҲАМАС ўртасида ўт очишни тўхтатиш бўйича келишувга эришиш умидини билдирганидан бир неча соат ўтиб содир бўлган.

Tishlarni uchinchi marta ham o‘stirish mumkin — yapon olimlari

«Одамларнинг тишини учинчи марта ўстириб беришга қодир яширин тиш томирлари борлиги айтилаётгани ҳам инқилобий, ҳам баҳсли масала», — деди Гонконг университети эндодонтия клиник профессори Чэнфэй Чжан.

Medvedev Trampni maqtayapti

АҚШнинг сайланган президенти Доналд Трамп ўз сиёсий рақибларини "йиқита олган" иқтидорли шахс таассуротини қолдирмоқда.

Ukrainani Yevropa Ittifoqiga olib kirishni to‘xtatib bo‘lmaydimi?

Германия канцлери Олаф Счолз Украинанинг Европа интеграцияси жараёнини ортга қайтариш мумкин эмаслигини айтиб, Россия президенти Владимир Путин ягона уруш мақсадига эришмаганини қўшимча қилди.

Rossiya bu talablarni qabul qilmasligini aytmoqda

Путиннинг таклифлари қуйидагилардан иборат: Украина НАТОга қўшилмаслиги шарт ва Россия ўзи ҳозир Россияга қўшиб олганини эълон қилган Украинанинг тўртта вилоятининг бутун ҳудудига эга бўлиши керак.

Nasistlar Nuseyrat lageridagi Al-Luhlar oilasining uyini portlatib, 15 kishini o‘ldirdi

Уларнинг аксарияти аёллар ва болалар эди.

Putin va Orban telefonda nimani gaplashgani ma’lum qilindi

Венгрия раҳбари Трамп ва Путиннинг Европа Иттифоқидаги энг яқин сиёсий ҳамкори ҳисобланади.

Mixail Shatskiy o‘ldirilgan bo‘lishi mumkin

Бу ҳақда журналист Александр Невзоров хабар берди, у ўз саҳифаларида ўлдирилган шахснинг суратларини чоп этган.

Isroilning qo‘li jurnalistlar qoni bilan belangan

"Чегара билмас мухбирлар"га кўра, Исроил ҳарбий кучлари 2024 йилда касбий фаолияти туфайли ўлдирилган 54 журналистнинг учдан бирига жавобгар.

Futbol: 2030 va 2034 yillarda Jahon chempionatiga mezbonlik qiladigan mamlakatlar aniqlandi

Ташкилот конгрессида 2030 йилги мундиал бир вақтнинг ўзида олти мамлакат - Марокаш, Испания, Португалия, Аргентина, Уругвай ва Парагвайда ўтиши белгиланди.

Damashqda komendantlik soati bekor qilindi

Бир кун аввал Сурия мухолифати Дамашқ ва унинг атрофида «пойтахтнинг марказий маҳаллаларида оммавий талон-торож қилишни тўхтатиш» мақсадида жорий қилган комендантлик соати бекор қилинди.