MB qanday qilib narxlar o‘sishining oldini olayotganini aytib berdi
O‘zbekiston inflyasiya targetlashining faol bosqichiga kirib bormoqda. Agar hozirgi inflyasiya tendensiyalari davom etsa, yaqin kelajakda qayta moliyalash stavkasi pasayadi, dedi Markaziy bank raisining o‘rinbosari Ilhom Norqulov matbuot anjumanida.
Avval xabar qilinganidek, 2019 yilda inflyasiya prognoz koridorining yuqori chegarasi yaqinida shakllandi (13,5-15,5%) va 15,2% ni tashkil etdi. Oziq-ovqat va nooziq-ovqat mahsulotlari narxlari allaqachon qo‘shni mamlakatlar va savdo hamkorlar-mamlakatlar narxlari o‘rtacha darajasiga yetdi.
"Biz ba’zi mahsulotlar narxlari bo‘yicha Yevropa darajasiga chiqdik. Masalan, bugungi kunda olma 1 kilogramm uchun 20-25 ming so‘mgacha turadi. Ular qancha vaqtgacha o‘sadi?" - ta’kidladi Markaziy bank raisining o‘rinbosari.
Eng sezilarli darajada un va non mahsulotlari (24,8%), go‘sht mahsulotlari (23,4%), meva va sabzavotlar (14,5%) ning narxlari, shuningdek, yo‘lovchi transport xizmatlari (13%) oshdi. Shunga qaramay, yil oxirida inflyasiyaning pasayishi qayd etildi - 2019 yilning oxirgi choragida 5%, 2018 yilning shu davrida esa 5,7% ni tashkil etdi.
Qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish, to‘qimachilik va qurilish sanoatining o‘sishi ichki iste’mol bozorida taklifning o‘sishiga yordam beradi, bu inflyasiyani pasayish omili hisoblanadi.
Dastlabki hisob-kitoblarga ko‘ra, 2019 yilda yalpi ichki mahsulotning o‘sishi 5,5-5,6 foizni tashkil etdi. O‘tgan yil davomida iqtisodiy o‘sish uchun qulay shart-sharoitlar asosan soliq-kredit siyosatini rag‘batlantirish, shuningdek asosiy eksport tovarlariga narxlarning ijobiy dinamikasi hisobiga ta’minlandi.
Kreditlashning mo‘’tadil o‘sishi iqtisodiyotdagi talabning haddan tashqari ko‘payishining oldini olishga yordam beradi va shu bilan inflyasiya va valyuta kursiga bosimni pasaytiradi. Ilhom Norqulovning fikriga ko‘ra, banklarning kredit portfeli yuqori sifatli bo‘lishi kerak, keyin kreditlashning bir oz pasayishi YAIM o‘sishiga ta’sir qilmaydi.
Bundan tashqari, banklar likvidlikni saqlab qolish uchun boshqa vositalaridan foydalanishni boshladi. Masalan, yaqinda Markaziy bank tomonidan faol ravishda chiqarilgan obligasiyalar.
2020 yilda aholining nominal daromadlari darajasining o‘rtacha o‘sishi talab omillari ta’sirining pasayishiga yordam beradi.
Aholining banklardagi milliy valyutadagi omonatlarini ko‘paytirish muhimdir. Omonatlar bo‘yicha foiz stavkalari o‘smoqda, depozit operasiyalarining o‘rtacha muddati esa oshmoqda.
Umumiy pul massasi 2019 yilda 13,8 foizga, milliy valyutada esa 14,4 foizga o‘sdi. 2019 uchun to‘lov tizimlari rivojlanishi tufayli naqd pulning umumiy pul massasidagi ulushi 27,6% dan 26,6% gacha pasaydi.
Shu bilan birga, iqtisodiyot uchun elektr energiyasi va gazni uzluksiz yetkazib berish bilan bog‘liq muammolarni hal qilish zaruriyati 2020 yilda narxlarni jiddiy ravishda o‘zgarishini talab qilishi mumkin.
