«Ўхшаши йўқ лойиҳа». Ўзбекистонга етти иқлимдан шоир-ёзувчилар келди

Бир гуруҳ кўнгиллилар асос солган «Ёзувчи/маданият ходими резиденцияда» дастури доирасида Ўзбекистонга дунёнинг ўндан ортиқ мамлакатидан ижодкорлар ташриф буюрди.

24 октябрдан 7 ноябрга қадар давом этадиган дастур давомида меҳмонлар юртимиз бўйлаб мушоира, бадиий ўқиш кечалари, ижодий учрашувларда қатнашадилар, кутубхона, адабиёт ва уй-музейлари, диққатга сазовор тарихий жойларга саёҳат қиладилар.

Бу йилги ижодий дастурда Юсуке Мияке (Япония), Рашида Исмоилий (АҚШ), Нурдуран Думан (Туркия), Соня Манойлович (Хорватия), Элис Сун-Куа (Филиппин), Aнна Ломбардо (Италия), Решма Рамеш (Ҳиндистон), Алексис Берно (Франция), Неше Яшин (Кипр) ва бошқа ижодкорлар иштирок этмоқда.

«Ҳақиқатни ва фақат ҳақиқатни ёзинг!»

Дунё аҳли манфаатга муккасидан кетган, моддий неъмат бирламчи ўринга чиққан ҳозирги паллада адабиёт, сўз санъатига ошно бўлиш, бу каби ижодий дастурларни амалга ошириш маънавий жасорат бўлиб туюлади.

82 ёшни қоралаган Патришиа Бернард – 80 дан зиёд китоб муаллифи. Австралиялик адиба инсоният қисмати, умр моҳияти каби азалий мавзуларни ўзига хос йўсинда бадиий тадқиқ этиб келади. Ёзувчи ижодий бисотида кенжа авлод ўқувчиларига аталган асарлар ҳам талайгина. Унинг «Дарбадар» романи Австралиядаги нуфузли «Ауреалис» мукофотининг «Энг яхши роман» номинациясига номзод асарлар рўйхатидан жой олган.

«Гоҳида «Энди Адабиёт ўлади» деган иддаоларни эшитиб қоламан. Албатта, бугун китоб ўқиш урфдан қолгани, мутолаадан бегона авлод ўсиб улғаяётганини инкор этиб бўлмайди. Масалан, менинг ватаним Австралияда ҳам уяли алоқа телефони сабаб бутун бир авлодни бой бермоқдамиз. Менинг болалик кезларим хонадонларда телефон аппарати йўқ эди. Ҳар бир кўчада телефон будкаси бўлар, зарурат туғилса ўша телефондан фойдаланар эдик. Ҳозир-чи? Ҳар бир одамнинг, ҳатто она усти оғзидан кетмаган боланинг қўлида телефон! Тараққиётга асло қарши эмасман. Аммо қўлингизда «барча саволларга жавоб беришга қодир» смартфон бўлар экан, тасаввурингиз ғариблашади, маҳдудлашади», – дейди Патришиа Бернард «Xabar.uz» мухбири билан суҳбатда.

Патришиа Бернард Абдулла Қодирий уй-музейида.

Унга кўра, ҳозирги паллада адабиёт олдидаги асосий вазифа инсоният, хусусан, ёш авлодда тасаввур салоҳиятини қайта уйғотиш бўлиб қолмоқда.

«Замонавий алоқа воситалари фарзандларимизнинг тасаввур кучини йўққа чиқармоқда. Шу боис ҳозир таълим ҳам, адабиёт ҳам боланинг тасаввур ҳудудларини кенгайтириш, тахайюл кучини оширишга йўналтирилиши керак», – дейди у.

П.Бернард фикрича, адабиёт жамиятда яна қайта халоскорлик, етакчилик ролини қайтариб олиши мумкин. Бунинг учун эса қалам аҳли фақат ва фақат ҳақиқатни ёзиши талаб этилади.

«Ижод аҳли ҳар қандай вазиятда ҳам ҳақиқатни бош мезон деб билиши керак. Дунёда янада катта ҳудуд, янада катта қудратга эга бўлиш йўлида урушлар кечаётган бизнинг давримизда ҳақиқатга садоқат, рост сўздан чекинмаслик талаби икки карра ошган. Одамларнинг китоб ўқимай қўйгани, китоб адади тушиб бораётгани каби муаммоларга қарамай, ҳақиқатдан ёзишдан чекинмаслигимиз керак. Ана шунда адабиёт ҳам қайта туғилади. Эҳтимол, бу кечроқ рўй берар, балки бизга ўша ёруғ кунни кўриш насиб этмас. Аммо ижодкор жиллақурса виждони қаршисида уялмаслик учун ҳам ёлғондан парҳез қилиши керак», – дейди дунёнинг етти иқлимини кезиб чиққан тажрибали адиба.

«Халқ пули фестивалларга совурилишига қаршимиз»

Ўнлаб мумтоз ва замонавий ўзбек ижодкорлари асарларини инглиз тилига таржима қилиб чоп эттирган шоир ва таржимон Аъзам Обид «Ёзувчи/маданият ходими резиденцияда» ижодий лойиҳасининг асосчиси ҳамдир.

2018 йил октябрь ойида тажриба тариқасида жорий этилган дастур доирасида ҳозирга қадар ўнлаб давлатлар ижодкорлари юртимизда меҳмон бўлди.

Эътиборга молик жиҳати, Uzbekistan’s Literature and Art Bridge (Ўзбекистонни дунё адабиёти ва санъати билан боғловчи кўприк) дея рамзий ном билан аталган дастур бюджет маблағларисиз, кўнгиллиларнинг ҳиммати эвазига амалга оширилмоқда. Иштирокчилар ҳам меҳмонхонада эмас, балки ўзбекистонлик футувватли ижодкорларнинг уйларида яшашади.

«Биз давлатдан бир тийин ҳам олмаймиз. Зотан, бу – уникал волонтёрлик ва ватанпарварлик дастуридир. Биз форумлар, конференциялар, фестивалларга халқ пули совурилишига қаршимиз. Биз халқ пули – давлат бюджети маблағлари таълим, соғлиқни сақлаш ва яхши ҳақ тўланадиган иш ўринлари очиш учун йўналтирилиши лозим деб биламиз», – дейди лойиҳа ташаббускори Аъзам Обид.

Аъзам Обид меҳмон ижодкорлар билан.

UzLAB ташаббусидан кўзланган мақсад – адабий, маданий алмашув, ўзбекистонлик ёзувчи, шоир, рассом ва маданият соҳаси вакилларига хорижлик ҳамкасблари билан мулоқот ўрнатиш учун имконият яратиш, мунтазам ҳамкорлик қилиш, кўргазмалар ўтказиш, китоблар чоп этишдан иборатдир.

«Бир дўстим баъзан каттагина маблағ сарфлаб, адабиёт ва санъат ривожи учун қилаётган шунча мустақил ҳаракатингиз, тавсияларингиз, ҳар хил дастур ва лойиҳаларингиз кимларгадир юқяптими, деб сўраяпти. Қисқа жавобим бундай: Ҳа, алҳамдулиллаҳ, ижодкорларимизнинг фикри ўзгармоқда, тиниқлашмоқда, зўр нарсалар ёзяпсиз, деб руҳланмоқда. Ғоялар, лойиҳалар ривожлантирилиб, давом эттирилсагина муваффақиятлидир. Митти жуссаси билан улкан гулханни ўчириш учун бир томчи сув ташиган чумолини эслангиз. Ўзимни ўша чумолидай сезаман гоҳо. Парвардигори Олам ҳар бандасидан унинг кучига қараб ҳисоб сўрайди. Менинг кучим етгани шу. Мен жим турмаяпман!» – дейди А.Обид.

Ўтган дастурлар натижаси ўлароқ, юртимиз адибларининг шеърий ва насрий асарлари хорижий тилларда дунё юзини кўрди. Дунё матбуотида ҳам юртимиз маданияти, санъати ва адабиётига оид мақолалар чоп этилмоқда. Вақт ўтган сайин мазкур дастур ўзбек ва жаҳон адабиёти ўртасида мустаҳкам кўприкка айланмоқда.

Дарвоқе, хорижлик адибларнинг юртимиз бўйлаб ижодий сафари «Митти кўприк» каналида ёритиб борилмоқда.

Аввал хабар берганимиздек, Аъзам Обид UzLAB дастури доирасида Нобель мукофоти соҳиби бўлган ижодкорлар – Ўрхон Помуқ, Ҳерта Мюллер ва Мо Янни юртимизга таклиф қилган эди.