Шахсий сиримни ошкор қилиш билан қўрқитиб, мендан мулк ҳуқуқимни талаб қилганлиги учун жиноий жавобгарлик борми?
Савол: Касбим маркетолог, оилали ва бир нафар фарзандим бор. Талабалик давримда онамни номидаги 1 хонали квартирада дугонам билан бирга яшаб юрганимизда бир йигит билан “ишқий можаро” бўлиб ўтганди. Мен турмуш қургач дугонам ўша квартирада яшаб келаётганди. Яқинда дугонамга квартирани сотишим мумкинлиги ҳақида огоҳлантирдим. Онамни вафотидан сўнг уйга бўлган ягона мулк ҳуқуқи менга ўтганини билгани учун, уйни бўшатиш ўрнига талабалик давридаги воқеаларни турмуш ўртоғимга айтиб бериши ва интернетда аудиоларни тарқатиш билан таҳдид қилиб, буни чиқармаслик эвазига квартирани ҳадя сифатида расмийлаштириб беришимни талаб қилмоқда. Унинг бу талаби учун қонунда қандай жавобгарлик ва жазо мавжуд?
Исми ва манзили сир тутилди
Жавоб: Энг аввало айтиш жоизки, юртимизда мулк мутлақ дахлсиз ҳисобланиб, давлат томонидан қўриқланади, унга нисбатан ҳар қандай тажовуз қонунга зид деб топилади.
Айниқса, бировни сирини ошкор қилиш билан қўрқитиб, ундан ўз мулки ёки мулкий ҳуқуқини беришга мажбур қиладиган шароитга солиб қўйиш жиноят кодексида товламачилик сифатида тавсифланади ва албатта жиноий жавобгарликка сабаб бўлади.
Жиноят кодексининг товламачилик деб номланган 165-моддасига асосан, жабрланувчи ёки унинг яқин кишиларига зўрлик ишлатиш, мулкка шикаст етказиш ёки уни нобуд қилиш ёхуд жабрланувчи учун сир сақланиши лозим бўлган маълумотларни ошкор қилиш билан қўрқитиб ўзгадан мулкни ёки мулкий ҳуқуқни топширишни, мулкий манфаатлар беришни ёхуд мулкий йўсиндаги ҳаракатлар содир этишни талаб қилиш ёхуд жабрланувчини ўз мулки ёки мулкка бўлган ҳуқуқини беришга мажбур қиладиган шароитга солиб қўйиш учун - уч йилдан беш йилгача озодликни чеклаш ёхуд уч йилдан беш йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади.
Агарда дугонангизнинг жиноий қилмиши бир гуруҳ шахслар томонидан содир этилган бўлса, бунинг учун жиноий жавобгарлик ва жазо мавжуд бўлиб, Жиноят кодексининг 165-моддаси 2-қисми “в” бандига кўра, беш йилдан ўн йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланиши мумкин.
Акром Арипов,
Олий суд бош консультанти
