Xavotirli jarayon: Antarktidada yashil hududlar shiddat bilan ko‘payib bormoqda

Britaniya olimlari Antarktidada yashil hududlar ko‘payib borayotganidan ogohlantirdi. So‘nggi 40 yil ichida Antarktida yarim orolida o‘simlik qoplami deyarli 10 barobar oshdi.

Tegishli tadqiqot Ekseter va Xertfordshir universitetlari, shuningdek, Britaniya Antarktika tadqiqoti vakillari tomonidan amalga oshirildi. Bu sun’iy yo‘ldosh ma’lumotlarini tahlil qilishga asoslangan edi.

Natijalar shuni ko‘rsatdiki, 1986 yilda yarim orolda o‘simlik qoplamining maydoni bir km2 dan kam bo‘lsa, 2021 yilda deyarli 12 km2 ni tashkil qiladi. 2016-2021 yillarda ko‘kalamzorlashtirish tendensiyasi 1986-2001 yillarga nisbatan 30 foizdan ko‘proq tezlashdi. O‘sish sur’ati yiliga 400 ming m2 dan oshdi.

Antarktidani qoplaydigan o‘simliklar asosan moxlardir. Olimlar antropogen iqlim o‘zgarishi hatto Janubiy qutb kabi izolyasiya qilingan va «yovvoyi» hududga ham ta’sir ko‘rsatmoqda, degan xulosaga kelishdi.

Antarktidadagi tuproq juda kambag‘al, ko‘p mintaqalarda u umuman yo‘q. Ammo keyingi isish jarayoni bilan o‘simliklar miqdori ortadi. Shunga ko‘ra, organik moddalarning to‘planishi ortadi, bu esa tuproq shakllanishini osonlashtiradi. Bu jarayon floraning, shu jumladan mahalliy bo‘lmagan invaziv turlarning yanada tarqalishiga yo‘l ochadi.

Olimlar hozirda o‘simliklar muzdan xoli bo‘lgan hududlarni qanday mustamlaka qilishini va kelajakda bu jarayon qanday rivojlanishini o‘rganmoqda, deya xabar beradi Nature Geoscience.