O‘zbekistondagi banklar reytingi: qaysi bank birinchi? (FOTO)
Xususiy sektorning bank aktivlaridagi ulushini, shuningdek, bank sohasidagi islohotlar va transformasiya jarayonlarining samaradorligini muntazam ravishda baholash maqsadida Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi (ITIM) 31 tijorat banki uchun Bank faoliyatining indeksini ishlab chiqdi. Ushbu indeks asosida markaz har chorakda banklar reytingini yangilaydi.
Ushbu indeksni hisoblashda banklarning ko‘rsatkichlari quyidagi yo‘nalishlarda aniqlangan:
• Moliyaviy vositachilik
• Moliyaviy imkoniyat
• Kapitalning yetarliligi
• Aktivlar sifati
• Boshqaruv samaradorligi
• Rentabellik
• Likvidlik
2020 yil 1 dekabr holatiga respublika bank tizimining aktivlari 366,1 trln. so‘m, majburiyatlar - 307,8 trln. so‘m va kapital - 58,4 trln. so‘mni tashkil yetdi. Ayni paytda bank tizimida 55 274 kishi ishlaydi.
Bank sektorining o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda banklar ikki guruhga bo‘lingan:
1) yirik banklar 2) kichik banklar. Ushbu guruhlarning har biri uchun reyting alohida tuzilgan.
Yirik banklar faoliyati reytingi
17 ta yirik banklar faoliyati indeksining umumiy reytingida "Kapitalbank" (1-o‘rin) va "Hamkorbank" (2-o‘rin) yetakchilik qilmoqda.
Moliyaviy vositachilik, aktivlar sifati va likvidligi sohasidagi kuchli natijalar "Kapitalbank"ni umumiy reytingda birinchi o‘rinni egallashini ta’minladi. Xususan, bankning muddatli depozitlarining kreditlarning umumiy miqdoriga nisbati 85 foizni tashkil etdi. Bundan tashqari, bank passivlari tarkibida boshqa banklar va moliya institutlaridan olingan mablag‘lar ulushi 3 foizni, davlatdan olingan mablag‘lar ulushi esa 0,5 foizni tashkil etadi. Ammo shuni ta’kidlash kerakki, kapitalning yetarliligi reytingi "Kapitalbank"ning ushbu sohadagi ko‘rsatkichlari Bazel qo‘mitasi tomonidan belgilangan minimal talablarga yaqinligini ko‘rsatadi.
Yirik banklar faoliyati ko‘rsatkichi
Umumiy reytingda 2-o‘rinni egallagan "Hamkorbank" moliyaviy imkoniyatlar bo‘yicha yetakchi deb tan olindi. Buning sababi shundaki, bitta bank filiali uchun kredit olayotgan yuridik va jismoniy shaxslar soni nisbatan ko‘p. "Hamkorbank", shuningdek, rentabellik va likvidlik darajasi bo‘yicha eng yirik beshlikdan biri hisoblanadi. Shu bilan birga, bank aktivlari sifatini baholash natijalari shuni ko‘rsatadiki, muammoli kreditlarni kamaytirish va yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan yo‘qotishlarni kamaytirishga alohida e’tibor qaratish lozim.
Davlat aksiyalariga ega bo‘lgan eng yirik banklardan biri bo‘lgan "Aloqabank" umumiy reytingda 3-o‘rinni egalladi. Ushbu bank moliyaviy vositachilik, kapitalning yetarliligi va aktivlar sifati bo‘yicha yaxshi ishladi. Agar kreditlarning umumiy hajmida bankning muddatli depozitlarining ulushi 58 foizni tashkil etgan bo‘lsa, bu boshqa davlat banklariga qaraganda yuqori bo‘lsa, unda boshqa banklar va moliya institutlarining depozitlari va kreditlarining majburiyatlarning umumiy hajmidagi ulushi 23 foizni tashkil etdi. Davlatdan olingan qarzlarning ulushi 11 foizga teng, bu bank tizimining o‘rtacha ko‘rsatkichlaridan pastdir.
Kichik banklar faoliyati ko‘rsatkichi
