Alloh aksa urishni xush ko‘radi, esnoqni esa xush ko‘rmaydi
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Nabiy sollallohu alayhi vasallam shunday dedilar: «Alloh aksa urishni xush ko‘radi, esnoqni esa xush ko‘rmaydi. Aksa urib, Allohga hamd aytsa («Alhamdulillah» desa), tashmit aytish («Yarhamukalloh» deyish) uni eshitgan har bir musulmonning zimmasiga haqdir. Esnoq esa faqat shaytondandir. Kishi qo‘lidan kelganicha uni qaytarsin. Qachon «Hooh», desa, shayton uning ustidan kuladi».
Buxoriy rivoyat qilgan.
Ushbu hadisda har bir kishida har kuni uchrab turadigan ikki holatga nisbatan Islom odobi, Islom madaniyati, Islom axloqi bayon qilinmoqda.
Tumovdan boshqa vaqtdagi aksa urish odatda yengillik alomati bo‘ladi. Aksa urish yaxshilik alomati bo‘lgani sababli, aksa urgan kishi Alloh taologa hamd aytishi kerak ekan. Buni eshitgan har bir kishi esa aksa urgan kishiga «Yarhamukalloh», ya’ni «Alloh senga rahm qilsin», deyishi Islom odoblaridan ekan. Bunga har bir mo‘min-musulmon amal qilishi lozim.
Esnash kishining jismi va ruhi og‘irlashgani, xiralashgani alomatidir. U hech qachon yaxshilik alomati bo‘lishi mumkin emas. Shuning uchun musulmon kishi iloji boricha o‘zidan esnoqni qaytarishi kerak bo‘ladi.
Esnashni hamma xalqlar ham yaxshi narsa deb bilmaydilar. Esnash eng kamida dangasalikning alomatidir. Nabiy sollallohu alayhi vasallam esa uni «shaytondandir», demoqdalar. Shuning uchun esnoqni doimo, ayniqsa namozda qaytarishimiz kerak. Bo‘lar-bo‘lmasga esnayverib, shaytonning kulgisiga qolmasligimiz lozim.
Mashhur alloma Ibn Hajar rahmatullohi alayhi o‘zining Sahihi Buxoriyga yozgan «Fathul Boriy fiy sharhi Sahihi Buxoriy» nomli kitobida biz o‘rganayotgan hadisi sharifning sharhida Xattobiy rahmatullohi alayhidan quyidagilarni keltiradi:
«Ikkisidagi (aksa urish va esnashdagi) yaxshi va yomon ko‘rishning ma’nosi ularning sababiga qaytadi. Aksa urish badanning yengilligi, burun teshiklarining ochiqligi va haddan tashqari to‘yib yemaganlik alomatidir. U esnashning teskarisidir. Chunki esnash badan illatga to‘lgani va uning og‘irlashgani alomatidir. Esnash aralash-quralash qilib ko‘p yeyishdan kelib chiqadi. Aksa urish kishini ibodatga g‘ayratli qiladi. Esnash esa uning aksidir».
Muhammad Mustafo sollallohu alayhi vasallam siz bilan biz ummatlariga aksa urgan kishiga Alloh taoloning rahmatini tilab duo qilishni ham o‘rgatganlar.
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ ﷺ قَالَ: «إِذَا عَطَسَ أَحَدُكُمْ فَلْيَقُلِ: الْحَمْدُ لِلَّهِ. وَلْيَقُلْ لَهُ أَخُوهُ أَوْ صَاحِبُهُ: يَرْحَمُكَ اللهُ. فَإِذَا قَالَ لَهُ يَرْحَمُكَ اللهُ. فَلْيَقُلْ: يَهْدِيكُمُ اللهُ وَيُصْلِحُ بَالَكُمْ». رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ.
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Nabiy sollallohu alayhi vasallam shunday dedilar: «Bir kishi aksa ursa, «Alhamdulillah», desin. Buni eshitgan birodari yoki sherigi unga «Yarhamukalloh» (Alloh senga rahm qilsin), desin. Buni eshitgan aksa urgan kishi «Yahdiykumullohu va yuslih baalakum (Alloh sizni hidoyat qilsin va ishingizni isloh qilsin)» desin».
Buxoriy rivoyat qilgan.
Demak, aksa urgan va buni eshitgan ikki musulmon o‘rtasida ana shunday o‘zaro duo bo‘lishi kerak. Islom axloqi, sunnati, madaniyati ana shuni taqozo qiladi. Buni har bir mo‘min-musulmon bilishi, bilmaganlarga o‘rgatib borishi lozim va lobuddir.
Hozirgi davrdagi tib xodimlari esnash bosh miyaning kislorodga, jismning g‘izoga hojati borligining alomatidir, deydilar. Nafas olish a’zolari bosh miya va jismga kislorod yetkazib berishda kamchilikka yo‘l qo‘ysa, esnash boshlanadi. Bu holat ko‘proq uyqusirash, o‘zidan ketish va o‘limdan oldin bo‘ladi.
Esnash og‘iz orqali chuqur nafas olishning bir turidir. Aslida og‘iz chuqur nafas olishning tabiiy yo‘li emas. Chunki u burunga o‘xshab, nafas orqali olingan havoni tozalash jihoziga ega emas. Shuning uchun esnash paytida og‘iz katta ochilganda va chuqur nafas olish ila havo ichga tortilganda havoga qo‘shilib turli g‘ubor va mikroblar odamning ichiga kiradi. Shuning uchun ham Muhammad Mustafo sollallohu alayhi vasallam iloji boricha esnashni qaytarishga va og‘izni o‘ng qo‘lning kafti yoki chap qo‘lning orti bilan to‘sishga irshod qilganlar.
Aksa urish esa esnashning aksidir. U to‘satdan keladi va kuchli bo‘ladi. Uning sababidan havo o‘pkadan burun va og‘iz orqali kuch bilan chiqadi. U o‘zi bilan birga yo‘lida turgan havo, mikrob va boshqa narsalarni ham olib chiqadi. Shuning uchun ham aksa Rohmandan bo‘lishi tabiiydir, chunki unda jism uchun foyda bordir. Esnash esa shaytondandir, chunki unda jismga zarar bordir.
Shuning uchun ham aksa urgan odamga Alloh taologa hamd aytish, esnagan odamga esa shaytondan panoh tilash lozim bo‘ladi.
Manba: islom.uz
