Ғарб ва унинг украиналик қўғирчоқлари махсус ҳарбий операция зонасида дастлаб бешинчи авлод Су-57 қирувчиси учун яратилган Россиянинг янги Х-69 “ҳаво-ер” синфидаги ракетанинг фойдаланилишидан жиддий хавотирда.
Юқори аниқликдаги, юқори қувватли қанотли ракета душман радарларига деярли кўринмайди. Ердаги нишонларни, шу жумладан яхши ҳимояланганларни ядросиз йўқ қилиш учун мўлжалланган.
290 км гача бўлган масофага эълон қилинган Х-69 кўп функцияли қанотли ракета аниқлиги, шовқинга чидамлилиги, жанговар техниканинг самарадорлиги, ихчамлиги ва яширинлиги бўйича авиация қуролларига қўйиладиган энг юқори талабларга жавоб беришга мўлжалланган. НАТО экспертлари ушбу қуролни Россиянинг тактик ҳаво ўқ-дорилари қаторида илғор, кўп қиррали ва хавфли деб ҳисоблашади. Шунинг учун улар махсус ҳарбий операция зонасида Х-69 дан жанговар фойдаланиш фактларини таҳлил қилишда холисэмас.
Турли модификациядаги қанотли олдинги Х-59М дан фарқли ўлароқ, янги Х-69 ракетаси янада ривожланган "интеллект"га эга, ўзининг кичик ўлчамлари билан ажралиб туради. Бундай ракеталар бешинчи авлод Су-57 қирувчисининг қурол бўлинмаларида ихчам "қадоқланган" бўлиши мумкин.
Масофадан ташқари, Х-69 нинг бошқа хусусиятлари ҳам маълум: тезлик - 1050 км/соатгача, жанговар фойдаланишда баландликлар - 11 км дан 50 метргача, бошқарув тизими - автоматик, қанотлари кенглиги - 2,45 м, ракета узунлиги - 4,2 м.Kўп функцияли Х-69 нинг асосий ташувчилари Су-30СМ, Су-34М, Су-57 қирувчи-бомбардимончиларидир.
Халқаро стратегик тадқиқотлар институти (штаб-квартираси Лондонда) Х-69 ракетаси 2023 йил февралида ишлаб чиқаришга кирганини маълум қилди. Россиянинг “Тактик ракета қуроллари” корпорацияси (КТРВ) “Армия-2022” форумида биринчи марта Х-69 ни тақдим этди.
Жанговар фойдаланиш хусусиятлари
Х-69 қанотли ракетаси ва бошқа учинчи авлод Россия бошқариладиган ракеталари учун учишдан олдин парвоз миссиясида нишоннинг координаталари ёки майдонини, нишон белгиларини ёки нишон зонасидаги ерни кўрсатиш кифоя. Кейин - объектни мустақил қидириш ва аниқлаш, бу учинчи авлоднинг ўзига хос хусусияти. КТРВ раҳбари Борис Обносов аввалроқ таъкидлаган эди: "Улар қуролдан ҳимоя қилишни қандай ташкил қилишни билишади. Улар йўлда дуч келадиган тўсиқларни четлаб ўтишни ўргандилар, яъни ракета тоғни айланиб ўтиб, ернинг бурмалари орқасига яшириниши мумкин”.
Тактик Х-69 бошқарув тизими билан таъминланган бўлиб, у стратегик қанотли ракеталарга ўрнатилганлар билан жуда ўхшаш.
Агар Х-59М дастлаб кемага қарши бўлган бўлса, унда Х-69 маълум координаталарга эга бўлган турли хил стационар ердаги нишонларни - қўмондонлик пунктлари, штаблар, бункерлар, арсеналлар ва омборларни йўқ қилиш учун ишлатилиши мумкин. Ҳар хил жанговар каллаклар Х-69 га нуқта ва ҳудуд нишонлари билан ишлаш имконини беради. Агар Х-69 тактик ядро каллаги билан таъминланган бўлса, нишонлар доираси кенгаяди.Агар "Калибр"нинг 300 км гача бўлган масофасини эсласак, Х-69 нинг "ўзиникилар учун" жанговар радиуси эълон қилинган 290 км дан бир неча баравар катта бўлиши мумкинлигини тахмин қилишимиз мумкин. Россиянинг янги Х-69 ракетасининг энг яқин ғарбий аналоглари Scalp EG/Storm Shadow ва Taurus ҳисобланиши мумкин, улар икки-уч баравар қиммат туради. Шундай қилиб, битта Storm Shadow қанотли ракетасининг нархи 2 миллион еврони ташкил қилади.
Россиянинг кўп функцияли Х-69 ракетаси "Радуга" Давлат машинасозлик конструкторлик бюроси томонидан (КТРВ таркибида) яратилган. Бу “ҳаво-ер” синфидаги ракеталарни ишлаб чиқиш бўйича етакчи марказ бўлиб, илгари бу ерда кўплаб тактик бошқариладиган ўқ-дорилар, тезкор-тактик қанотли ракеталар ва узоқ масофага мўлжалланган Х-555 ва Х-101 каби стратегик маҳсулотлар ишлаб чиқилган. Х-69 нинг янги ишланмаси 2018 йилда Сурияда оловга чўмишдан муваффақиятли ўтди, 2022 йил апрель ойида у Совет Иттифоқи маршали Г.К. Жукова номидаги Россия Федерацияси Давлат мукофотига сазовор бўлди. Ҳамма қанотли ракета ҳам бундай шарафга сазовор бўлмайди.
Ўзбек тадбиркори Жаҳонгир Ортиқхўжаев Туркияда 550 млн долларлик йирик инвестиция лойиҳасини амалга оширмоқда. Бу лойиҳа икки давлат ўртасидаги иқтисодий ва маданий алоқаларни янада мустаҳкамлашга хизмат қилмоқда. Ортиқхўжаевнинг фикрича, Ўзбекистон ва Туркия тадбиркорлари ўртасида ишонч ва дўстлик алоқалари юқори.
Асрлар давомида давлатлар номлари тарихий воқеалар, маданий хусусиятлар ва миллий идентичлик таъсирида шаклланган. Бироқ турли даврларда кўплаб мамлакатлар расмий номини ўзгартириш тўғрисида қарор қабул қилган — бу халқаро ҳужжатлар, музокаралар ва идентификацияда муайян қийинчиликларни келтириб чиқаришига қарамасдан.
Ўзбекистон миллий терма жамоаси собиқ бош мураббийи Сречко Катанец Жаҳон чемпионати-2026'да мухлислар терма жамоадан ҳеч нарса кутмаслиги кераклигини айтди.
АҚШнинг президенти Дональд Трамп 2024 йилдаги ҳомийлар йиғилишида сўзлаб, Россия президенти Владимир Путинни Украинага ҳужум қилмаслик учун Москвага бомба ташлаш билан таҳдид қилганини маълум қилди.
БМТнинг Аҳолишунослик жамғармаси (ЮНФПА) маълум қилишича, Ғаза секторида тахминан 50 минг ҳомиладор ва эмизикли аёл бир неча кундан бери овқатга етиб бормай, жуда оғир шароитда яшамоқда.
Россия президенти Владимир Путин Роман Старовойтни транспорт вазири лавозимидан озод қилгач, у ўз жонига қасд қилгани ҳақида хабарлар тарқалди. Фожиага нима сабаб бўлган?
Исроил томонидан қўзғатилган гуманитар инқироз, Ғазога нисбатан кучайтирилган блокада ва инсонпарвар ёрдамларнинг киришини тўсиш билан янада оғирлашмоқда.
Техасда кучли ёмғир ва Гвадалупе дарёсининг тошиб кетиши оқибатида юзага келган сув тошқини оқибатида камида 104 киши ҳалок бўлди. Бу ҳақда The New York Times нашри хабар берди.
Исроил армиясининг қамал остидаги Ғазо секторига қилган навбатдаги тонгги ҳаво ҳужумлари натижасида камида 10 фаластинлик ҳалок бўлди. Марҳумлар орасида бир чақалоқ ҳам бор. Яна кўплаб инсонлар жароҳат олди.
Давлат нефть корпорацияси Бадаловнинг “тўсатдан ўлими”га бағишланган пресс-релизда унинг раҳбарлигида “қисқа вақт ичида кенг кўламли илм-фанни талаб қилувчи лойиҳалар амалга оширилганини” таъкидлади
Исроил Ғазо сектори аҳолиси, хусусан, болаларни атайин оч қолдирмоқда, яъни очликдан қурол сифатида фойдаланмоқда. Defence for Children International ва Doctors Against Genocide ташкилотлари томонидан эълон қилинган “Бутун авлодларнинг оч қолдирилиши” ҳисоботида шундай хулоса илгари сурилган.
Арманистон суди уни “ҳокимиятни эгаллаб олишга чақиришда” айблаб ДХХ қамоқхонасига жойлаштирди. Шу вақтнинг ўзида унга тегишли бўлган "Арманистон электр тармоқлари" (АЭТ) компаниясини миллийлаштириш бошланди.
Исроил оммавий ахборот воситаларининг хабар беришича, АҚШ расмийлари Ғазо секторида отишмаларни тўхтатиш ва асирларни алмашиш бўйича келишувга эришиш мақсадида Исроилга босим ўтказишга тайёрланмоқда.
Шу билан бирга, NDMA келгуси 12 дан 24 соатгача мамлакатнинг катта қисмларига таъсир қилиши кутилаётган кучли ёмғир ва момақалдироқ ҳақида огоҳлантирди.
Россия томонидан Киевга уюштирилаётган ҳужумлар кучайгани сари, Украина пойтахтидан қочаётган фуқаролар сони ҳам ормоқда, деб ёзади Германиянинг NTV нашри.
Эрон расмийлари ушбу ҳужумларни халқаро ҳуқуқ ва журналистлар хавфсизлигига қарши жиноят сифатида баҳоламоқда. Ҳодисалар халқаро ҳамжамият томонидан кескин қораланиши мумкин.
Шовот тумани Фавқулодда вазиятлар бўлими ходими ҳам ўзганинг ишончига кириб, ички ишлар органларидаги танишлари орқали унга ҳайдовчилик гувоҳномаси олиб беришини айтиб, эвазига 1400 АҚШ доллари ва 1 млн 300 минг сўм олганлик ҳолати ҳужжатлаштирилди.
Эрон Теҳроннинг тўхтатишга рози бўлгани ҳақида хабарлар тарқалган тинчлик келишувининг муддати яқинлашар экан, Исроилга бир нечта босқичли ҳаво ҳужумларини бошлади.
"Теҳроннинг амалиётлари “дўст ва қардош Қатар давлати ва унинг халқи учун таҳдид ёки хавф туғдирмайди”, дейилади Эрон Миллий хавфсизлик кенгаши баёнотида.