Yarashuv muddati nima uchun kerak?
— Xotinim bilan mana 10 yildirki alohida yashaymiz. Farzandlarimiz voyaga yetgan. O‘tgan yili uylandim. Sudga birinchi xotinim bilan ajrashish uchun ariza berganimga 8 oy bo‘lyapti. Sud birinchi yig‘ilishda 6 oy muddat berdi. Ikkinchi yig‘ilishda yana 3 oy yarashuv muddati belgilandi. «10 yildan beri birga yashamaymiz, ikkimiz ham ajrashishga rozimiz», desak ham inobatga olinmayapti. 10 yil birga yashamagan odamlarga ikki martadan yarashuv muddati nima uchun kerak? Ajrashishni tezlashtirish mumkinmi?
Ismi sir tutildi.
Murojaatga fuqarolik ishlari bo‘yicha Shayxontohur tumanlararo sudi sudyasi Abduqodir RAJABOV javob beradi:
— Amaldagi Oila kodeksining 41-moddasiga muvofiq, agar sud er va xotinning bundan buyon birgalikda yashashiga va oilani saqlab qolishga imkoniyat yo‘q deb topsa, ularni nikohdan ajratadi.
Oliy sud Plenumining 2011 yil 20 iyuldagi ”Sudlar tomonidan nikohdan ajratishga oid ishlar bo‘yicha qonunchilikni qo‘llash amaliyoti to‘g‘risida”gi 06-sonli qarorining 16-bandiga ko‘ra, turmushda kechadigan vaqtinchalik kelishmovchiliklar va tasodifiy sabablarga ko‘ra er-xotin o‘rtasida kelib chiqqan ixtiloflar, shuningdek er-xotindan birining yoki har ikkalasining jiddiy vajlar keltirmagan holda nikoh munosabatlarini davom ettirishni xohlamasligi nikohdan ajratish uchun yetarli asos bo‘la olmaydi. Nikohdan ajratishga asoslar bo‘lmaganda, sud da’voni rad etadi.
Nikohdan ajratish to‘g‘risidagi talab, faqat, er-xotin bundan buyon birga hayot kechirishlarining va oila batamom buzilganligi sababli uni saqlab qolishning iloji yo‘qligi aniqlangan holdagina qanoatlantirilishi lozim.
Mazkur qarorning 15-bandiga ko‘ra, nikohdan ajratish to‘g‘risidagi ishni ko‘rishda sud oilani saqlab qolish yuzasidan choralar ko‘rishi lozim. Shu maqsadda, sud majlisida oilani saqlab qolish mumkinligini tasdiqlovchi holatlar (bolalar borligi, nikohning davomiyligi, oiladagi munosabatlarning xususiyatlari, vaqtinchalik kelishmovchilik va boshqalar) aniqlanganda, sud har ikkala tarafning yoki ulardan birining iltimosiga binoan yoxud o‘z tashabbusi bilan nikohdan ajratish to‘g‘risidagi ish ko‘rilishini keyinga qoldirishga va Oila kodeksi 40-moddasining ikkinchi qismiga muvofiq er-xotinga yarashish uchun olti oygacha muhlat tayinlashga haqli. Bunda shuni e’tiborga olish lozimki, Oila kodeksining 218-moddasi talablarini inobatga olgan holda yarashish uchun beriladigan muhlat uch oydan kam bo‘lishi samarasiz hisoblanadi. Er-xotinni yarashtirish maqsadida olti oylik muhlat ichida ishning ko‘rilishi bir necha marta keyinga qoldirilishi mumkin.
Qonunning mazkur talabi va Oliy sud Plenumining rahbariy ko‘rsatmasini inobatga olib sud yarashish uchun taraflarga olti oygacha muhlat berishi mumkinligi tushuntiriladi.
