O‘zbekistonda uglerod neytralligiga erishish ssenariylari ishlab chiqildi
Makroiqtisodiy va hududiy tadqiqotlar instituti (MHTI) ekspertlari O‘zbekistonda CO2 emissiyasini baholab, mamlakatda uglerod neytralligiga erishishning 3 ta ssenariysini ishlab chiqdi.
Bular optimistik, bazaviy va pessimistik csenariylardir. Ularda CO2 ning hozirgi emissiyasi bilan bir qatorda kelajakdagi ehtimoliy ortishi (aholi sonining o‘sishi va tegishli xizmatlar va sanoat tarmoqlari hisobiga) ham inobatga olingan.
Ishlab chiqilgan ssenariylarning har biri CO2 emissiyasining turlicha yillik qisqarishini nazarda tutadi. Bunda vaqt o‘tishi bilan o‘zgaradigan omillar ham hisobga olingan (muddat qancha uzoq davom etsa, demografik o‘sish va tegishli omillarning ta’siri shuncha katta bo‘ladi)
1. Optimistik ssenariy (2050-y.) - CO2 chiqindilarining yillik qisqarishi 5,9 million tonnani tashkil qilishi zarur.
2. Bazaviy ssenariy (2060-y.) – CO2 chiqindilarining yillik qisqarishi 4,8 million tonnani tashkil qilishi zarur.
3. Pessimistik ssenariy (2070-y.) - CO2 chiqindilarining yillik qisqarishi 4,2 million tonnani tashkil qilishi zarur.
Ushbu mezonlarni inobatga olgan holda,
O‘zbekiston uchun eng maqbul ssenariy 2060-yilgacha uglerod neytralligiga erishishni nazarda tutuvchi bazaviy ssenariy hisoblanadi. Ushbu ssenariy muvozanatli siyosat va mamlakatning “yashil” rivojlanishga silliq o‘tishiga asoslanadi, shuningdek, CO2 emissiyasini yiliga 4,8 million tonnaga (3,1 million tonna sof pasayish va 1,7 million tonna qo‘shimcha talab) kamaytirishni nazarda tutadi.
Bundan tashqari, bazaviy ssenariy, boshqa ssenariylar singari, asosiy shartlar - mamlakatda qabul qilingan muhim strategik hujjatlar (masalan, O‘zbekiston Respublikasida 2030-yilgacha “yashil” iqtisodiyotga o‘tish va “yashil” o‘sishni ta’minlash dasturi) va ularda ko‘rsatilgan maqsadlar, shuningdek, muqaddam boshqa idoralar tomonidan uglerod neytralligiga erishish bo‘yicha ishlab chiqilgan reja va prognozlarga asoslanadi.
Shu bilan bir qatorda, bazaviy ssenariy eng maqbul variant hisoblanadi va bir qator boshqa mamlakatlardagi o‘xshash ko‘rsatkichlarga mos keladi. Dunyoning bir qator mamlakatlari (masalan, Buyuk Britaniya, Yaponiya, Janubiy Koreya, Xitoy va Qozog‘iston) 2050-2060 yillargacha bo‘lgan davrni uglerod neytralligiga erishishning oxirgi muddati sifatida belgilagan.
Ushbu materialning to‘liq matni bilan tanishib chiqishingiz va uni yanada takomillashtirish bo‘yicha takliflaringizni joriy yilning 15-oktyabriga qadar o.nazarov@imrs.uz elektron manziliga yuborishingiz mumkin.
